Tuż za północną granicą byłego województwa częstochowskiego, znajduje się na przydrożnej polance wojenne Miejsce Pamięci. Jest nim wysoki obelisk (na zdjęciu) stojący po prawej stronie szosy z Gidel do Radomska. Na jego pionowej (górnej) tablicy jest następujący napis: “Ziemia zroszona krwią 20 patriotów polskich z Częstochowy rozstrzelanych przez hitlerowców w dniu 16 XII 1943 r. i 17 mieszkańców wsi Wygoda zamordowanych w dn. 30 VII 1944 r.” Na dolnej tablicy natomiast są nazwiska ofiar, ale tylko tych, zamordowanych w Wygodzie. Nie ma natomiast na pomniku nazwisk częstochowian. Idąc jednak na Kulach cmentarną alejką o nazwie: “Św. Męczenników”, natrafimy po jej południowej stronie na zbiorową mogiłę zamordowanych w czasie wojny Polaków. Są to właśnie ofiary tej egzekucji spod Radomska. Na kamiennych tablicach umieszczonych jest tutaj 18 nazwisk, czyli że zabrakło informacji o dwóch osobach. Wśród tych nazwisk są aż trzy pary braci: bliźniacy – 46-letni Romuald i Szymon Zjawińscy, 39-letni Stefan i 36-letni Bronisław Białkowie, wreszcie 38-letni Władysław i 32-letni Wacław Pawlikowie. Wszyscy znaleźli się w grupie 20 zakładników przywiezionych z częstochowskiego więzienia, by zginąć w odwecie za śmierć w Pławnie wysokiego rangą niemieckiego gestapowca. W egzekucji musieli uczestniczyć mieszkańcy okolicznych wiosek, stąd wiadomo, że jednemu ze skazańców udało się zerwać plaster z ust i krzyknąć w ostatniej chwili: “Jeszcze Polska nie zginęła”. Bracia Pawlikowie pochodzili z dzielnicy Dąbie, gdzie jeszcze do niedawna istniała ulica ich imienia (obecnie Gilowa). Była tutaj również uliczka imienia Stanisława Korala (obecnie Sowia), który także zginął w tej egzekucji.
W opracowaniu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego z r. 2000 pt. “Miejsca Pamięci Województwa Śląskiego”, można odszukać, pod pozycją 101/11, następującą informację: Częstochowa, cmentarz Kule, kwatera 84 “mogiła wojenna 20 członków L i AK rozstrzelanych 16 grudnia 1943 roku przez hitlerowców na leśnej polanie w pobliżu wsi Wygoda za sabotaż w hucie Raków”… (cdn.)
ANDRZEJ SIWIŃSKI