WŁADYSŁAW STEFAN SEBYŁA
(1902-1940)
Tragiczne wydarzenia, które miały miejsce na wiosnę
1940 r. w Katyniu, Charkowie i Miednoje, są rozdziałem
w martyrologium polskim, który nie może być zapomniany.
Ta żywa pamięć powinna być zachowywana jako
przestroga dla przyszłych pokoleń.
Ojciec Święty Jan Paweł II
Kilkanaście dni temu minęła sto osiemnasta rocznica urodzin Władysława Stefana Sebyły – poety, krytyka literackiego, tłumacza, redaktora miesięcznika „Kwadryga”, malarza. Niebawem upłynie również osiemdziesiąt lat od jego tragicznej śmierci. Po klęsce wrześniowej trafił do sowieckiego obozu jenieckiego w Starobielsku. W kwietniu 1940 roku Władysław Sebyła został bestialsko zamordowany przez NKWD w Piatichatkach pod Charkowem. Miał tylko 38 lat. „Zawsze obawiał się nadchodzącego czasu i przyszłości”. Po wojnie twórczość jego była celowo pomijana i niedostrzegana. Jednak nie została „wykreślona ze zbiorowej pamięci”.
Władysław Stefan Sebyła przyszedł na świat 6 lutego 1902 roku w Kłobucku niedaleko Częstochowy. Był synem Michała, kierownika miejscowej szkoły powszechnej oraz Henryki z Radłowskich. W domu panowała atmosfera ciepła rodzinnego. Już jako kilkuletni chłopiec interesował się przyrodą. Został obdarowany wieloma talentami – podejmował próby pisarskie, grał na skrzypcach, oraz przejawiał duże zdolności malarskie. Szczęśliwe i radosne życie małego Władka i jego młodszego brata zakończyło się po śmierci ukochanej mamy w 1905 roku. Pani Henryka zmarła po wydaniu na świat córki Marii Haliny. Maleńka Maria żyła tylko trzy miesiące. Powtórny ożenek ojca spowodował duże zmiany w rodzinie Sebyłów. W 1910 roku Sebyłowie opuścili Kłobuck. Przez pewien czas mieszkali w Częstochowie, a następnie przenieśli się do Będzina. Tam Władysław skończył szkołę powszechną. Naukę kontynuował w Szkole Realnej w Sosnowcu. W 1920 roku sfałszował metrykę, dodając sobie dwa lata, by wziąć udział w drugim powstaniu śląskim.
Po uzyskaniu matury na krótko związał się z Politechniką Warszawską. Nie odczuwał jednak specjalnego zadowolenia i zainteresowania wybranym przez siebie kierunkiem. Po kilku miesiącach zrezygnował ze studiów technicznych i zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie studiował polonistykę. Był uczniem wybitnych profesorów: Stanisława Szobera, Józefa Ujejskiego, Władysława Tatarkiewicza, Tadeusza Kotarbińskiego. Swoje zainteresowania poszerzał również uczęszczając na wykłady i seminaria z zakresu historii sztuki. Równocześnie pracował jako urzędnik Pocztowej Kasy Oszczędności.
Rok 1927 przyniósł ważkie wydarzenia w życiu poety. Wspólnie z Aleksandrem Maliszewskim wydał debiutancki tom „Poezje”. Cykl wierszy autorstwa Sebyły, wchodzący w skład tego zbioru, nosił tytuł „Modlitwa”. Ponadto w „Wiadomościach Literackich” ukazała się pozytywna ocena pióra Stefana Napierskiego, omawiająca dokonania młodego twórcy. Również następne lata były dla Władysława pomyślne. We wrześniu 1928 roku zawarł związek małżeński z Sabiną Marią Krawczyńską. Ślub odbył się w Krakowie w Kościele Mariackim, a za rok na świecie pojawił się jedyny ich syn, Witold Maciej. Sabina była kochającą żoną, mamą i oddaną towarzyszką życia.
Niebawem Sebyła objął funkcję redaktora „Kwadrygi”, przekształconej z nieregularnego periodyku w miesięcznik. Po ukazaniu się w 1930 roku „Pieśni szczurołapa”, otrzymał stypendium Funduszu Kultury Narodowej i wyruszył w daleką, ciekawą podróż. Przebywał w Rzymie, Wenecji, Florencji oraz w Paryżu. Dni upływały poecie na zwiedzaniu galerii, muzeów, kościołów, a także na intensywnej pracy twórczej. Z Paryża przywiózł ukończony poemat „Młyny”.
Kolejne zbiory Władysława, cieszące się coraz większym zainteresowaniem krytyków oraz czytelników to: „Koncert egotyczny” i „Obrazy myśli”. Ten skromny dorobek pozwolił poecie wniknąć w pełnię życia kulturalnego i literackiego.
Do wybuchu wojny kierował w Polskim Radiu działem krytyki poetyckiej, recenzując nowości wydawnicze. Dał się również poznać jako świetny tłumacz bajek Aleksandra Puszkina. Rosnąca ranga Sebyły na niwie pisarskiej zaowocowała wysokim i ważnym wyróżnieniem. Autor został odznaczony przez Polską Akademię Literatury Złotym Wawrzynem Akademickim.
Przez lata przyjaźnił się z Karolem Szymanowskim i Czesławem Miłoszem. W mieszkaniu Sabiny i Władysława Sebyłów, w Warszawie, przy ul. Brzeskiej 5, na spotkaniach o literaturze częstymi gośćmi byli m.in.: Konstanty Ildefons Gałczyński, Krzysztof Kamil Baczyński, Stanisław Ryszard Dobrowolski.
Elżbieta Cichla-Czarniawska, historyk literatury, poetka zwraca uwagę na fakt,
iż „(…) dorobek poetycki Sebyły można traktować jako podróż przez świat i wszechświat, przez czas i przestrzeń, przez teraźniejszość, przeszłość i przyszłość, przez terytoria żywych
i umarłych, lecz przy tym wszystkim jest to głównie podróż w głąb siebie (…)”.
Barbara Szymańska
Na podstawie:
1. E. Cichla-Czarniawska. Władysław Sebyła. Życie i twórczość. Lublin 2000
2. Polski Słownik Biograficzny. T.36. Warszawa – Kraków 1995-1996
Dorobek poetycki Władysława Sebyły
Modlitwa. Cykl wierszy wszedł do tomu „Poezje”. Warszawa 1927
Pieśni szczurołapa. Warszawa 1930
Koncert egotyczny. Warszawa 1934
Arkusz poetycki 6. Zredagowany przez J. Czechowicza. Wiersze weszły do tomu Obrazy myśli. Warszawa 1938
Obrazy myśli. Warszawa 1938
pośmiertnie
Wiersze wybrane. Wybór i wstęp S.R. Dobrowolski. Warszawa 1956
Poezje wybrane. Wybór i wstęp H. Michalski. Warszawa 1972
Poezje zebrane. Wstęp A.Z. Makowiecki. Warszawa 1981
Nie wierz moim grzechom. Wybór wierszy. Warszawa 1999
Fot.1. Aut. B.J. Dorys. Zdjęcie pochodzi z książki E. Cichli-Czarniawskiej Władysław Sebyła. Życie i twórczość. Lublin 2000
Fot.2. Nazwisko Władysława Sebyły zostało wyryte na Pomniku Katyńskim na cmentarzu Kule w Częstochowie. Barbara Szymańska.