Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe w bieżącym roku obchodzi 95. rocznicę swojego powstania. Przez ten czas otaczająca nas rzeczywistość zmieniła się diametralnie, nastąpiły ogromne zmiany społeczne, jak również zmieniła się leśna rzeczywistość. Przewartościowaniu uległy także realizowane przez leśników zadania gospodarcze, których nadrzędnym celem jest jak najmniejsza ingerencja w środowisko naturalne, a przez to zachowanie w stanie nienaruszonym jego najcenniejszych walorów.
Coraz częściej w mediach społecznościowych zadawane jest pytanie: czy polscy leśnicy wypełniają służebną rolę wobec społeczeństwa? Bo przecież jako zarządcy nieruchomości Skarbu Państwa jesteśmy odpowiedzialni za stan publicznego majątku, jaki nam powierzono. Warto poświęcić chwilę czasu żeby dowiedzieć się jak wygląda rzeczywistość i co leśnicy robią na rzecz ochrony przyrody i dla społeczeństwa na przykładzie Koszęcina – jednego z 480 polskich nadleśnictw.
Państwowe Gospodarstwo Leśne Nadleśnictwo Koszęcin zarządza gruntami Skarbu Państwa o powierzchni 20 tys. hektarów położonych w 6 gminach: Boronów, Herby, Kochanowice, Koszęcin, Kalety, Lubliniec oraz Woźniki. Siedziba nadleśnictwa mieści się w centrum Koszęcina – w zabytkowym budynku z 1810 roku, niejako po sąsiedzku z ZPiT „Śląsk”.
W celu sprawnego prowadzenia różnorodnych działań gospodarczych, obszar nadleśnictwa podzielono na 13 mniejszych jednostek zwanych leśnictwami.
Gospodarowanie zasobami leśnymi, niezależnie od formy ich własności reguluje ustawa o lasach z 1991 roku. W myśl jej zapisów prowadzimy ją według czterech podstawowych zasad:
– powszechnej ochrony lasów,
– utrzymania trwałości lasów,
– ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów,
– powiększania zasobów leśnych.
Powyższe zasady mają na celu trwałe utrzymanie lasu i zapewnienie ciągłości jego użytkowania.
Najważniejszym natomiast dokumentem dla nadleśnictwa, zawierającym szczegółowe informacje o stanie lasu oraz wytyczne w zakresie prowadzenia gospodarki leśnej jest plan urządzenia lasu. Jest on sporządzany na okres kolejnych 10 lat i zatwierdzany przez Ministra Środowiska. Przed zatwierdzeniem podlega szerokim konsultacjom społecznym i wymaga uzyskania pozytywnych opinii wielu organów zajmujących się ochroną przyrody i środowiska. Określa m.in. maksymalną możliwą do pozyskania masę drewna w okresie swojego obowiązywania, ustaloną na podstawie wyników inwentaryzacji zasobów leśnych. Opisuje ponadto wiele innych koniecznych do wykonania zadań gospodarczych, jak także zalecenia z zakresu ochrony lasu, ochrony przyrody i ochrony przeciwpożarowej czy edukacji leśnej społeczeństwa.
Funkcje gospodarcze lasów są ogromnie ważne dla rozwoju całej naszej gospodarki, ale służba na rzecz społeczeństwa wyraża się również w innych aspektach naszej codziennej pracy. Co robimy, żeby każdy mógł swobodnie korzystać z dóbr natury i na co wydawane są pieniądze uzyskane w większości ze sprzedaży drewna?
Analiza niektórych danych z naszej jednostki przybliży Państwu tę problematykę:
– 50 tys. zł kosztuje nas rocznie zbieranie, wywóz i utylizacja śmieci z lasów;
– 35 tys. zł rocznie wydajemy na cele społecznie użyteczne, wspomagając organizacje społeczne, stowarzyszenia lokalne, ochotnicze straże pożarne, parafie;
– 250 tys. zł przeznaczyliśmy w ostatnich 2 latach na wspólne inwestycje drogowe z samorządami Lokalnymi, służące zarówno gospodarce leśnej jak i mieszkańcom;
– 350 tys. zł to roczny koszt ochrony przeciwpożarowej lasów (łącznie z patrolowaniem lotniczym);
– 70 tys. zł to kwota, za jaką przez cały rok utrzymujemy 42 leśne miejsca postoju wraz z niezbędną infrastrukturą turystyczną zlokalizowanych przy drogach publicznych;
– prowadzimy szeroką edukację przyrodniczą, z której rocznie korzysta kilka tysięcy osób;
– sadzimy rocznie około 1 mln drzew.
Powyższa statystyka oddaje tylko część działań, jakie są realizowane przy znacznym wkładzie finansowym leśników.
Nasza odpowiedzialność społeczna przejawia się również w reagowaniu i podejmowaniu działań w kierunku minimalizacji negatywnych skutków zmian klimatycznych oraz adaptowaniu lasów do tych zachodzących dynamicznie zmian. Na dzień dzisiejszy najważniejsze kwestie środowiskowe związane są z akumulacją węgla (CO2) w przyrodzie oraz racjonalną gospodarką zasobami wodnymi.
W Lasach Państwowych wprowadzono pilotażowy program Leśne Gospodarstwa Węglowe (LGW) polegający na wprowadzeniu do gospodarki leśnej dodatkowych działań, mających na celu uzyskanie zwiększonego pochłaniania węgla ze środowiska. Szacuje się, że tylko jedno z działań, czyli tzw. podsadzenia w niektórych nowo zakładanych uprawach leśnych, przyniesie efekt w postaci akumulacji nawet 400 mln ton węgla w okresie 30 lat, co przełoży się na pochłonięcie 150 mln ton CO2. Nasze działania zostały entuzjastycznie przyjęte w trakcie grudniowej konferencji klimatycznej COP24 w Katowicach i stały się wzorcowe dla wielu krajów, sygnatariuszy porozumienia. W Nadleśnictwie Koszęcin realizujemy i będziemy w przyszłości realizować zadania związane z LGW na powierzchni około 190 ha.
Bardzo istotnym problemem cywilizacyjnym naszych czasów jest pogłębiający się niedobór wody i związany z tym fakt obniżenia poziomu wód gruntowych. To właśnie brak wody powoduje osłabienie drzew, które następnie łatwo poddają się inwazji szkodników ze świata owadów oraz grzybów patogenicznych, co w konsekwencji doprowadza do ich zamierania. Musimy pamiętać, iż drzewa będące w dobrej kondycji doskonale radzą sobie z tymi zagrożeniami, bez naszej pomocy.
Stąd też tak istotne jest retencjonowanie wody zarówno w wielkich zbiornikach, ale też w tych małych zbiornikach i mokradłach śródleśnych. Lasy Państwowe realizują już programy małej retencji górskiej i nizinnej. To właśnie w ramach tego programu zostanie odtworzonych wiele obszarów mokradłowych i śródleśnych zbiorników wodnych. W naszym nadleśnictwie realizujemy tylko niewielką część tego przedsięwzięcia, poprzez: budowę zastawek na rowach śródleśnych, rewitalizację rezerwatu „Jeleniak-Mikuliny” czy też zbiornika wodnego „Rysowce”. Zadania te wykonamy w ciągu najbliższych dwóch lat, a ich koszt to około 2,3 mln zł.
Wskazane powyżej działania stanowiące niewielką część prowadzonych przez Lasy Państwowe programów, jednoznacznie wskazują, że funkcje prospołeczne i środowiskowe są bliskie sercu leśników i na te cele wydatkowane są znaczne środki finansowe. Rozwój gospodarczy i cywilizacyjny kraju wymaga również od leśników bardzo zrównoważonego podejścia do tematów gospodarczych i przyrodniczych.
Jako społeczeństwo chcemy żyć coraz wygodniej i nikomu nie przyjdzie już do głowy, żeby cofnąć się w czasie i zrezygnować z nowoczesnych samochodów, komfortowych dróg, nowoczesnych domów, na rzecz bezwzględnej ochrony wszystkiego co nas otacza.
Jednak wszystko ma swoją cenę. Za utrzymanie unikatowych walorów i wartości przyrodniczych dla przyszłych pokoleń trzeba przecież komuś zapłacić – Lasy Państwowe przeznaczają na ten cel środki finansowe uzyskane w zdecydowanej większości ze sprzedaży drewna czy też kopalin w postaci piasku lub żwiru. O tym trzeba głośno mówić i uświadomić ludziom, jakie są koszty tych działań i kto je poniesie. Jeżeli za te wszystkie dobra i udogodnienia nie zapłacą Lasy Państwowe, to trzeba to będzie zrobić z pieniędzy pochodzących z Budżetu Państwa, czyli z naszych podatków, a wtedy zapłacimy za to wszyscy pośrednio z własnej kieszeni.
Pamiętajmy, że polskie lasy jako własność Skarbu Państwa są dobrem ogólnodostępnym i możemy bezpłatnie z nich korzystać. Oczywiście przebywając w terenie leśnym należy zachować pewne zasady bezpieczeństwa i kultury, ale nikt nie może zabronić nam spacerować, jeździć rowerem, zbierać grzyby czy też jagody. Bardzo serdecznie zapraszamy wszystkich chętnych do odwiedzania lasu, bo jest on piękny o każdej porze dnia i roku, bez względu na pogodę.
Zachęcamy ponadto do skorzystania z naszej wszechstronnej oferty edukacyjnej, jak również do udziału w cyklicznie organizowanych przez nadleśnictwo wspólnych projektach z ZPiT „Śląsk” oraz Gminą Koszęcin, takich jak: Piknik Leśno-Łowiecki „CIETRZEWISKO”, Turniej Drwali czy Międzynarodowy Turniej Powożenia Tradycyjnego.
Nadleśniczy ADAM CHUDZIK