Od trzech lat na terenie województwa śląskiego z sukcesem funkcjonuje Stowarzyszenie Gospodarstw Edukacyjnych. Ta koncepcja współpracy agroturystycznych gospodarstw jest pomysłem Mirosława Ślęzaka, prezesa Edukacyjnego Gospodarstwa Agroturystycznego „Niezapominajka” w Garnku w gminie Kłomnice. – Celem Stowarzyszenia jest łącznie agroturystyki z nauką, a zarazem przybliżenie piękna wsi polskiej w różnych aspektach: rolniczym, historycznym, kulturalnym – mówi Mirosław Ślęzak.
„Niezapominajka” – miejsce wspomnień i nowych doświadczeń
Pan Mirosław Ślęzak pierwsze swe doświadczenia w dziedzinie turystyki wiejskiej zdobywał we własnym Gospodarstwie Agroturystycznym „Niezapominajka”. Prowadzi je wraz z żoną Elżbietą i z dziećmi w Garnku w gminie Kłomnice. Mirosław Ślęzak tak opisuje ideę swojego gospodarstwa: „Niezapominajka” to miejsce, w którym dorośli przypominają sobie czasy dzieciństwa, a najmłodsi poznają życie zupełnie inne od codziennego oraz zwierzęta, których nie spotykają na co dzień. Jest to odskocznia od codzienności i miejsce, w którym przestaje się myśleć o pracy i obowiązkach. Miejsce pełnego relaksu.
„Niezapominajka” położona jest w pięknej, zielonej okolicy. W pobliżu biegnie szlak rowerowy, płynie rzeka Warta. W gospodarstwie można zobaczyć liczne zwierzęta, ze szczególnym uwzględnieniem starych ras, takich jak: owce rasy wrzosówka, kucyki, kozy, kury zielononóżki, króliki, psy, koty. Właściciele dla swoich gości pragnących wypoczynku na łonie przyrody, w odosobnionym miejscu oferują ciekawe warsztaty edukacyjne. A do dyspozycji dla nich mają 50 miejsc noclegowych, restaurację z tradycyjną polską kuchnią, mini ZOO, wystawę zabytkowych maszyn rolniczych, pizzerię, dwie sale konferencyjne, plac zabaw oraz inne atrakcje.
Edukacja w „Niezapominajce”
Właściciele Gospodarstwa podjęli program warsztatów edukacyjnych dla dzieci, którego celem jest zapoznanie z życiem na wsi. Pierwszy projekt – „Ścieżka Jajka” poszerza wiedzę oczywiście o wartości i zastosowaniu jajka. Uczestnicy sami przygotowują różne dania z wykorzystaniem jajek, które potem wspólnie spożywają. Kolejny warsztat: „Ścieżka Mleka” to edukacyjna przygoda, podczas której poznaje się proces wytwarzania mleka i zwierzęta produkujące mleko. Z wykorzystaniem dawnych narzędzi samodzielnie wykonuje się wyroby z mleka – sery lub masło. Dla miłośników pizzy prowadzone są warsztaty „Młody Pizzerman”. Tu uczestnicy poznają w teorii i praktyce cały proces wykonania pizzy, osobiście przygotują potrawę, a na koniec konsumują swoje wypieki. Interesującą propozycją jest warsztat „Topinambur”, którego bohaterem jest rzadko występujące warzywo – topinambur. Biorący udział w szkoleniu dowiadują się, jakie właściwości zdrowotne ma to niespotykanie warzywo oraz uczą się jego przetwarzania, tak, aby zachować jego cenne dla zdrowia walory. Finałowa degustacja produktów z topinamburu jest nieodzownym elementem podsumowującym spotkanie.
Warto dodać, że Gospodarstwo organizuje także szereg imprez plenerowych promujących wieś i jej dziedzictwo kulturowe. Dla zorganizowanych grup dzieci i młodzieży, a także turystów indywidualnych, oferuje „lekcję w gospodarstwie”, gdzie można czynnie uczestniczyć w pracach polowych i hodowli zwierząt wraz z gospodarzem. Uwieńczeniem lekcji jest „Certyfikat Rolnika”.
Konsolidacja Gospodarstw Edukacyjnych
Agroturystyka wiejska od kilkunastu lat wypełnia misję edukacyjną. W ślad za tym właściciele gospodarstw tworzą zindywidualizowany program zajęć i warsztatów, kierując się jednocześnie nadrzędną ideą promocji wsi i szeroko rozumianym nauczaniem dzieci i młodzieży. Toteż pomysł Mirosława Ślęzaka konsolidacji działań spotkał się z dużą przychylnością i na początku 2016 roku właściciele kilkunastu gospodarstw edukacyjnych i agroturystycznych powołali do życia Stowarzyszenie Gospodarstw Edukacyjnych Województwa Śląskiego. Funkcję prezesa powierzono pomysłodawcy – właścicielowi „Niezapominajki” Mirosławowi Ślęzakowi (obecnie pełni ją już drugą kadencję). Warto dodać, że większość gospodarstw zrzeszonych w Stowarzyszeniu funkcjonuje także w Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych. – A że w grupie siła i inwencja twórcza, to wspólna wymiana myśli zaowocowała kolejną inicjatywą. Dzięki finansowemu wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego w 2017 roku stworzyliśmy Szlak Gospodarstw Edukacyjnych Województwa Śląskiego – mówi Mirosław Ślęzak.
Cele Stowarzyszenia
Nadrzędnym zadaniem Stowarzyszenia jest promocja i rozwój gospodarstw na terenie województwa śląskiego oraz propagowanie idei zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich Dzięki Stowarzyszeniu i wspólnym działaniom członkowie pogłębiają współpracę, wymieniają się doświadczeniami i dobrymi praktykami. – To sprawia, że podnosimy swoje kwalifikacje i warsztaty prowadzimy na coraz wyższym poziomie edukacyjnym. Zrzeszając się, możemy działać wspólnie, uzupełniając i wykorzystując to co najlepsze u członków naszej grupy, ponadto przynależność do większej organizacji otwiera możliwości pozyskania partnerów i środków niedostępnych dla indywidualnych gospodarstw – podkreśla Weronika Papiesz, właściciel Gospodarstwa Edukacyjnego „Niezłe Ziółka” w Mikołowie.
Zajęcia edukacyjne w gospodarstwach przynoszą wymierne korzyści dla rolnictwa i szkolnictwa. Dla sektora rolnego istotne jest spotkanie z przyszłymi konsumentami i wzrost zrozumienia dla potrzeb gospodarki wiejskiej. Szkolnictwo zyskuje urozmaicenie i wzbogacenie procesu kształcenia poprzez programy zorientowane na praktyczne działanie, ćwiczenia warsztatowe oraz alternatywne miejsca edukacji. Oferta edukacyjna skierowana jest do dzieci i młodzieży z placówek oświatowych jak i rodzin z dziećmi oraz turystów lubiących aktywny wypoczynek, chcących połączyć pogłębianie wiedzy z dobrą zabawą na łonie natury. – Wspólne działanie w ramach Stowarzyszenia ma silniejsze oddziaływanie marketingowo-promocyjne, zakrojone na szeroką skalę całego regionu. Nasza wspólna oferta rozpowszechniana jest bowiem w każdym gospodarstwie, jak i na różnego rodzaju platformach tematycznych – dodaje Weronika Papiesz.
Szlak – marką Stowarzyszenia
Wieloletnia współpraca z Centrum Doradztwa Rolniczego w Krakowie oraz Śląskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Częstochowie zaowocowały największym dotychczasowym sukcesem Stowarzyszenia, czyli nawiązaniem stałej współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Śląskiego. Przy finansowym wsparciu Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach oraz Gmin w zakresie udzielania bezprocentowych pożyczek na realizację podpisanych umów o dofinansowanie, udało się zbudować wspólną markę, jaką jest Szlak Gospodarstw Edukacyjnych Województwa Śląskiego (www.gospodarstwaedukacyjne.pl).
Szlak Gospodarstw Edukacyjnych Województwa Śląskiego jest szlakiem turystyczno-kulturowym, jako pierwsze w kraju tego typu przedsięwzięcie stało się innowacyjną formą współdziałania niezależnych podmiotów gospodarczych. Powstała kompleksowa oferta zarówno dla grup zorganizowanych jak i klienta indywidualnego.
– W ramach projektów realizowanych jako Szlak Gospodarstw prowadzimy wspólną promocję gospodarstw i regionów turystycznych województwa śląskiego, organizujemy kampanie promocyjne, przykładem może być akcja „Spotkajmy się na Szlaku” – udział w warsztatach organizowanych przez dwa różne gospodarstwa uprawnia do nagród i rabatów w kolejnym – mówi Mirosław Ślęzak.
Innym przykładem mogą być konkursy organizowane pod patronatem Marszałka Województwa, np. plastyczne o tematyce związanej z życiem na wsi, szkoły biorące udział w konkursach wygrywają bezpłatne pakiety warsztatów do realizacji w dowolnym gospodarstwie. Koszty związane z nagrodami finansowane są ze środków województwa czy gminy. Wizytówką promocyjną jest przewodnik po Szlaku Gospodarstw Edukacyjnych, kolportowany wśród dyrektorów i nauczycieli placówek edukacyjnych w regionie.
– Trzy lata intensywnych działań informacyjnych i promocyjnych, połączonych z wysokim poziomem merytorycznym sprawiły, że dzisiaj Stowarzyszenie jest platformą wymiany doświadczeń i pomocy dla członków. Wspieramy się wzajemnie, uczestniczymy w sympozjach i szkoleniach naukowych, dzielimy się informacjami związanymi z prowadzeniem tej formy działalności gospodarczej, pomagamy sobie w pozyskiwaniu funduszy unijnych czy organizujemy w małe grupy w celu realizacji rożnego typu projektów o charakterze lokalnym, wspierając gminy czy powiaty, w których usytuowane są gospodarstwa. Wszystkie te działania byłyby niemożliwe bądź bardzo utrudnione gdybyśmy nie działali jako Stowarzyszenie. Działając jako grupa, mamy większą siłę przebicia w rozmowach z władzami lokalnymi i pozyskiwaniu środków na realizację programów i projektów edukacyjnych w regionie – podkreśla Mirosław Ślęzak.
Przynależność Gospodarstw do Szlaku jest również gwarantem wysokiego poziomu działań edukacyjnych i oferowanych usług. Obecnie, aby dołączyć do grupy, trzeba przejść procedurę kwalifikacyjną połączoną z wizytacją członków stowarzyszenia. Na dzień dzisiejszy w ramach Szlaku działają 22 gospodarstwa, a liczba ta systematycznie wzrasta.
URSZULA GIŻYŃSKA
fot. Niezapominajka
fot. Zuzanna Karetta