Przebywali w Częstochowie
Mąż stanu, poeta, satyryk, historyk, dramaturg, publicysta, pamiętnikarz, działacz polityczny i kultury. Ur. 16.02.1758 w Skokach k. Brześcia Litewskiego, syn szlachcica związanego z Czartoryskimi. W latach 1770 – 1777 pobierał naukę w warszawskiej Szkole Rycerskiej, po ukończeniu której został adiutantem A.K. Czartoryskiego. Poznawał Europę często podróżując do Austrii, Włoch, Francji, Anglii, Holandii i Niemiec. Będąc posłem, reprezentował Inflanty. Wykorzystywał swój talent do twórczości literackiej, która była przyjmowana z uznaniem. Po upadku majowej Konstytucji, w 1792 wyjechał do Lipska, Wiednia i Włoch, w których nawiązał bliższe kontakty z Kościuszką. Po wybuchu Insurekcji 1794 został ministrem sekretarzem stanu, a jednocześnie adiutantem Naczelnika. Po maciejowickiej bitwie, wraz z Kościuszką, dostał się do rosyjskiej niewoli. Był bezpośrednim świadkiem traktowania jeńców polskich podczas transportu do Petersburga via Kijów. Odpowiedzialnym za bezpieczeństwo jeńców był prostacki gen. Aleksy Chruszczow, którego podstawowymi cechami były: “chciwość, podłość i obżarstwo”. Już w chwili objęcia komendy nad konwojem posiadał 40 wozów z łupami. W reakcji na plotki, że w transporcie nie ma prawdziwego Kościuszki tylko “fałszywy”, Chruszczow zatrzymywał się w większych miejscowościach (na Wołyniu i Podolu) zmuszając mieszkańców do oglądania więźnia. Niemcewicz zanotował: “Dotychczas wiedziano, że ludzie wystawiali dzikie zwierzęta na widowisko, tu dzikie zwierze (Chruszczow) pokazywał czlowieka”. Po półtorarocznej niewoli, po śmierci Katarzyny II, został zwolniony przez Pawła I. W 1796 wyjechał do Stanów Zjednoczonych towarzysząc Kościuszce. Tu zetknął się z J. Waszyngtonem i T. Jeffersonem oraz innymi mężami stanu. W miejscowości Elizabethtown poślubił majętną wdowę Levingston Keane otrzymując obywatelstwo Stanów Zjednoczonych.
Po ustanowieniu Księstwa Warszawskiego wrócił (bez żony) do kraju. Nabył posiadłość Ursynów pod Warszawą, poświęcając się pracy literackiej. W 1807 został sekretarzem stanu, a od 1811 członkiem Dyrekcji Edukacyjnej (wizytatorem szkół). W latach 1810 – 1813 piastował stanowisko prezesa Dyrekcji Rządowej Teatru Narodowego. W 1831 wyjechał do Londynu w misji dyplomatycznej. W 1833 osiadł w Paryżu, w którym zmarł 21.05.1841 r. mając za sobą trwającą pół wieku służbę publiczną. Z uwagi na szczupłość miejsca nie sposób przedstawić cały, bardzo bogaty dorobek literacki Niemcewicza. W ograniczonym wymiarze przedstawimy wybrane tytuły różnych gatunków, zapewne znanych Czytelnikom: “Władysław pod Warną”, “Powrót posła”, “Kazimierz Wielki”, “Smutki”, “Pukiel włosów”, “Duma o kniaziu Michale Glińskim”, “Śpiewy historyczne”, “Puławy”, “Cztery pory życia człowieka”, “Dwaj panowie Sieciechowie”, “Jan z Tęczyna”, “Jadwiga królowa polska”, “Jan Kochanowski w Czarnym Lesie”, “Pamiętniki z czasów moich”, “Podróże historyczne po ziemiach polskich”.
Wizyta Juliana Ursyna Niemcewicza w Częstochowie. Ten wybitny Polak, którego w roku bieżącym obchodzimy 160. rocznicę śmierci, po powrocie z Ameryki w 1807, uznał za swój obywatelski obowiązek włączyć się do działalności w dziedzinie szeroko pojętej kultury. Wybrał z wielu możliwych form bezwiednie kontakty z miejscowościami związanymi znacząco z historią Polski. Rozpoczął w 1811 roku podróże, które trwały 17 lat. W 1821 przybył do Częstochowy w drodze na Śląsk. Uwagi i spostrzeżenia, ale i refleksje zostały utrwalone przez niego w pamiętniku. Sporo miejsca poświęcił uroczystości w 1817, podczas której dokonano koronacji obrazu Matki Bożej. Wspomniał obecność biskupa krakowskiego Jana Pawła Woronicza, duchowieństwa oraz o setkach tysięcy zwykłych pątników.
ROMAN WINIAREK