Od parafii do parafii w byłym województwie (227)
Opisane tydzień temu Prusicko leży nad lewym, bardzo meandrującym w tej leśnej okolicy korytem Warty. By się wydostać stąd nad prawy brzeg rzeki i dojechać do Brzeźnicy, trzeba się najpierw znaleźć w Ważnych Młynach. Położona nad samą Wartą rekreacyjna miejscowość należy już do parafii z Brzeźnicy Nowej. Jednak po drodze mamy najpierw Brzeźnicę Starą. Miejscowość ta prawa miejskie – a tym samym i parafię – miała już na początku XIII w. Jednak w 1265 r. książę piastowski Leszek Czarny – wnuk Konrada Mazowieckiego (który w swoim księstwie łęczycko-sieradzkim prowadził intensywną politykę rozwoju gospodarczego) zakłada w pobliżu nową osadę. Szybko się rozwijająca, przejmuje 22 lata później prawa miejskie od Brzeźnicy Starej i już jako Brzeźnica Nowa staje się prężnym miastem z zamkiem warownym, murami obronnymi i nową parafią. Po śmierci Leszka Czarnego (1288 r.) miasto i całą ziemię sieradzką przejmuje jego brat Władysław I Łokietek. Mając oparcie w silnie umocnionym, brzeźnickim zamku często tu przebywał – w okresie jego zjednoczeniowych walk z królem Czech Wacławem II. Osobna parafia w Brzeźnicy Starej utrzymała się do końca XV w. Dopiero od 1521 r. staje się filią prężnej parafii w Brzeźnicy Nowej, która obejmowała aż 20 okolicznych miejscowości. Teraz w odległości 2 km od siebie stoją w Brzeźnicy dwa murowane kościoły. Teren ich wyznacza nie tylko miejsce istnienia niegdyś w tym mieście dwóch parafii, ale także określa nazwy dwóch obecnych dzielnic miasta – Brzeźnica: Stara i Nowa. Niewielki kościół w Brzeźnicy Starej powstał niedawno, bo w latach 1984-90, jednak tuż za nim stoi jeszcze nadal, opuszczony malutki kościółek drewniany. Zbudowano go po 2. w. św. jako filialny, na miejscu zabytkowego, modrzewiowego kościoła spalonego przez Niemców we wrześniu’39. Śladem po tamtej świątyni może być teraz tylko żeliwny krzyż z 1866 r. (na zdjęciu), którego podwójne ramię oznacza intencję obrony przed pomorem.
Na styku Brzeźni Starej z Nową mamy budynek Urzędu Gminy, a przed nim niezbyt atrakcyjny pomnik Jana Długosza. Powstał on w 1980 r. dla upamiętnienia pięćsetnej rocznicy śmierci słynnego dziejopisarza polskiego. Jan Długosz urodził się w 1415 r. na zamku w Brzeźnicy, a przyczynkiem do tego zdarzenia była słynna bitwa pod Grunwaldem (1410 r.). Otóż w czasie tej bitwy wyróżnił się rycerz z Niedzielska (ziemia wieluńska) o nazwisku Jan Długosz – herbu Wieniawa. Za pojmanie dwóch komturów krzyżackich otrzymał od Władysława Jagiełły stanowisko komendanta (burgrabii) zamku w Brzeźnicy. Ożeniony z córką rycerza z Borowna k. Częstochowy miał z nią kilku synów, w tym Jana „Starszego” (wszyscy jego synowie mieli na imię Jan !), który doszedł do wielkich godności w Polsce (dyplomata królewski, arcybiskup lwowski, wychowawca synów Kazimierza IV Jagiellończyka). Na ścianie budynku U.G. widoczna też jest skromna tablica umieszczona w 1987 r. z okazji „VII wieków Brzeźnicy Nowej”.
W 1901 r. parafia brzeźnicka uzyskała zgodę na budowę murowanego, obszernego kościoła. Po rozebraniu poprzedniego również murowanego, ale z drewnianym pułapem podpartym w środku słupem z modrzewia – postawiono w latach 1902-10 obecny kościół (na zdjęciu). Z pierwszego kościoła (ufundowanego przez Władysława Jagiełłę) pozostawiono dzwonnicę, która została wmurowana w obecną świątynię. Znajdują się w niej dwa dzwony z 1624 r. (trzeci zabrali Austriacy w 1916 r.)…cdn.
Andrzej Siwiński