– Pani doktor, słońce emituje energię potrzebną dla naszego życia. Dlaczego więc promienie słoneczne mogą być niebezpieczne dla naszego zdrowia?
– Słońce emituje życiodajną energię dla ziemi w formie światła i ciepła, które są tak naprawdę promieniowaniem elektromagnetycznym o różnej długości fali. Najsilniej na organizm ludzki oddziałują różne zakresy promieniowania ultrafioletowego (UV). Warto tutaj przypomnieć, że wyodrębniono promieniowanie UVA o długość fali 320-380 nanometrów, UVB o długości 280-320 nanometrów oraz UVC o długości fali od 10 do 280 nanometrów. Najbardziej niebezpieczne jest promieniowanie ultrafioletowe UVC, zatrzymywane w większości przez warstwę ozonową. Rodzaj i ilość promieni docierających do powierzchni ziemi różni się w zależności od pory roku i zmiennych warunków atmosferycznych. Największe natężenie promieniowania można zaobserwować w górach i nad morzem.
Rozmowa z Ireną Rudzką, lekarzem okulistą z Wojewódzkiego Zespolu Opieki Zdrowotnej nad Matką Dzieckiem i Młodzieżą w Częstochowie przy ul. Sobieskiego 7a.
– Pani doktor, słońce emituje energię potrzebną dla naszego życia. Dlaczego więc promienie słoneczne mogą być niebezpieczne dla naszego zdrowia?
– Słońce emituje życiodajną energię dla ziemi w formie światła i ciepła, które są tak naprawdę promieniowaniem elektromagnetycznym o różnej długości fali. Najsilniej na organizm ludzki oddziałują różne zakresy promieniowania ultrafioletowego (UV). Warto tutaj przypomnieć, że wyodrębniono promieniowanie UVA o długość fali 320-380 nanometrów, UVB o długości 280-320 nanometrów oraz UVC o długości fali od 10 do 280 nanometrów. Najbardziej niebezpieczne jest promieniowanie ultrafioletowe UVC, zatrzymywane w większości przez warstwę ozonową. Rodzaj i ilość promieni docierających do powierzchni ziemi różni się w zależności od pory roku i zmiennych warunków atmosferycznych. Największe natężenie promieniowania można zaobserwować w górach i nad morzem.
– Wspomniała pani o warstwie ozonowej. Proszę nieco przybliżyć problem tzw. dziury ozonowej, o której zapewne nasi czytelnicy już słyszeli.
– Tuż nad powierzchnią ziemi, na wysokości około 40 km w stratosferze ziemskiej, występuje warstwa ozonowa (ozon, tj. tlen złożony z trzech atomów) będąca filtrem przed nadmiernym promieniowaniem UV. Dzięki tej swoistej powłoce ochronnej życie na powierzchni naszego globu jest możliwe. Zatruwanie środowiska naturalnego jest przyczyną powolnego niszczenia warstwy ozonowej, co w konsekwencji może doprowadzić do wymarcia wszelkich lądowych istot żywych, z człowiekiem włącznie. Ozon wypierany jest przez freon syntetyzowany przemysłowo, mający zastosowanie m.in. w chłodziarkach, urządzeniach klimatyzacyjnych oraz jako składnik aerozoli stosowanych powszechnie w produktach kosmetycznych. Wystarczyłoby zmniejszenie nawet o 1 proc. ilości ozonu w stratosferze, aby doszło do znacznego wzrostu promieniowania UV. Należy tutaj podkreślić, że wpływa ono niekorzystnie na układ odpornościowy, zwiększając zachorowalność na różnego rodzaju infekcje, mutacje genowe, choroby nowotworowe (np. czerniak złośliwy), szybkie starzenie się skóry. Bardzo negatywnie wpływa również na oczy. Jest np. jedną z przyczyn powstawania zaćmy.
– Więc bijmy na alarm i chrońmy nasze środowisko!
– Tak, i chrońmy nasze oczy!
– Pani doktor. Spotykamy się codziennie z reklamą preparatów chroniących naszą skórę przed promieniowaniem UV. Wiele kosmetyków, szamponów, lakierów, pomadek do ust zawiera informację “posiada filtr anty-UV”. A jak należy chronić oczy?
– Używając odpowiednich okularów, które zabezpieczają narząd wzroku przed szkodliwym działaniem promieniowania UV.
– Jakie są to okulary? Na jakie istotne cechy należy zwrócić uwagę, aby kupić właściwe okulary?
– Powinny to być okul ary, co do których mamy pewność, że rzeczywiście posiadają zabezpieczenie przed promieniowaniem UV, a nie tylko samą nalepkę ” Anty-UV”. Zakupu takich okularów powinniśmy dokonywać w salonach optycznych, w których fachowy personel udzieli profesjonalnej informacji. Pomoże dobrać odpowiednie okulary, odpowiedni model. Może również podpowiedzieć, jakie są najnowsze trendy w modzie okularowej.
– Obecnie dość często spotyka się okulary, które są bardzo jasne. Czy są one wystarczające na słoneczne dni?
– Dobrej jakości jasne okulary, które mogą być nawet zupełnie przezierne, są wyprodukowane przy użyciu nowoczesnych technologii i posiadają właściwe zabezpieczenie anty-UV. Nie spełniają jednak innej bardzo ważnej roli, a mianowicie w słoneczne dni nie chronią naszych oczu przed tzw. olśnieniem, spowodowanym dużym natężeniem widzialnego widma promieniowania słonecznego. Olśnienie może na trwałe obniżyć ostrość wzroku, spowodować uszkodzenie plamki – miejsca w siatkówce odpowiedzialnego za precyzyjne i ostre widzenie. Dlatego nigdy nie należy patrzeć bezpośrednio na słońce, nawet w ciemnych okularach słonecznych. Należy także pamiętać, że podczas pływania, na plaży, przebywania w ośnieżonych górach, gdzie światło słoneczne jest szczególnie intensywne, wzrasta również intensywność promieniowania słonecznego. W takich warunkach zdarzają się przypadki uszkodzenia oczu. Pacjenci zgłaszają ból, pieczenie, światłowstręt. Stwierdza się wówczas obrzęk powiek, zaczerwienienie spojówek oraz drobne ubytki nabłonka rogówki. Obecnie dość często spotykamy się z jedną z chorób cywilizacyjnych – zwyrodnieniem plamki po 50 roku życia. Wśród wielu czynników przyspieszających rozwój tego schorzenia jest również promieniowanie UV .
– Jeśli jednak zdecydujemy się zainwestować nieco więcej pieniędzy w ochronę oczu, to czy możemy czuć się bardziej bezpieczni i spokojni o nasz wzrok ? Czym powinniśmy się kierować w wyborze koloru szkła okularowego?
– Krótkowidzom zaleca się szkła brązowe, a osobom z nadwzrocznością – zielone. Przy niektórych schorzeniach oczu, takich jak jaskra, bielactwo, zwyrodnienie barwnikowe siatkówki nie należy kupować okularów z niebieskimi szkłami. W tych stanach chorobowych doskonale sprawdzają się szkła pomarańczowe.
– Czy okulary słoneczne można nosić codziennie?
– Powinno się je zakładać wówczas, gdy jest słońce. Bezwzględnie zaleca się używanie okularów osobom wyjeżdżającym do krajów o dużym nasłonecznieniu.
– Czy osoby mające wadę wzroku również powinny używać okularów przeciwsłonecznych?
– Tak. Osoby z wadą wzroku powinny nosić okulary słoneczne korekcyjne. Od niedawna istnieje możliwość zakupu okularów z polaryzacją. Dodatkowo szkła słoneczne mogą posiadać naniesione powłoki antyrefleksyjne, co poprawia kontrast i przejrzystość szkieł.
– Co w tym zakresie doradziłaby pani dzieciom?
Dzieci, podobnie jak dorośli, powinny nosić okulary przeciwsłoneczne z tą jednak różnicą, że nie powinny nosić bardzo ciemnych szkieł.
– Do niedawna tylko okulary chroniły przed promieniowaniem UV. Obecnie pojawiły się soczewki kontaktowe. Czy mogą one stanowić dostateczną ochronę przed słońcem?
– Nie wszystkie soczewki kontaktowe chronią oczy przed promieniami UV. Te zaś, które posiadają zabezpieczenie anty-UV, blokują to promieniowanie w dużym procencie. W połączeniu z okularami przeciwsłonecznym, a także są wystarczającym zabezpieczeniem przed szkodliwymi działaniami promieni.. Gabinety okulistyczne i salony optyczne posiadają do nabycia soczewki renomowanych firm, które zawierają filtr UV a także pozwalają zmienić kolor oczu.
– Czy warto nosić soczewki kontaktowe, a jeśli tak, to dlaczego?
– Tak, warto. Soczewki kontaktowe nie zniekształcają obrazu, pokazują świat w naturalnej skali, nie utrudniają pracy, umożliwiają uprawianie sportów , nie ograniczają pola widzenia, nie są podatne na zmienne warunki atmosferyczne, np. deszcz, a poza tym nie każdy dobrze wygląda w okularach. Pozwalają również zmienić kolor oczu. Możemy więc nieco “poszaleć” tego lata, dopasowując kolor oczu do koloru stroju. Sezon letni jest teraz w pełni i dlatego powinniśmy pamiętać o ochronie naszych oczu i nosić okulary lub soczewki kontaktowe.
Małgorzata Krasoń