25 lat Miejskiej Galerii Sztuki
Jak na kobietę, u progu dojrzałego życia – cóż to jest te zaledwie 25 lat – ma już za sobą wcale niemały pakunek doświadczeń. Nie ominęły jej zakręty i zawirowania, zarówno te historyczne, polityczne, jak i te nasze, lokalne, środowiskowe. Zżyła się jednak z nami i z miastem, któremu jest wierna, nawet zgodnie ze swoją nazwą.
Miejska Galeria Sztuki skończyła ćwierć wieku. Powstała jako Biuro Wystaw Artystycznych w 1977 roku, zaraz po utworzeniu województwa częstochowskiego. Jej pierwszym długoletnim dyrektorem został Stanisław Banek. W 1991 roku jego obowiązki przejął Wojciech Skrodzki, w 1992 – Marian Panek. 27 października br. minęło pięć lat od kiedy Galerii szefuje jej ostatni dyrektor – Czesław Tarczyński.
Pierwszą inauguracyjną wystawą częstochowskiej Galerii (wtedy BWA) była ekspozycja malarstwa Sabiny Lonty zorganizowana w budynku Muzeum Okręgowego. W tym samym roku zaprezentowano jeszcze prace Adeli Wiśniewskiej (malarstwo) i Bolesława Wiśniewskiego (fotografie) oraz wystawę zatytułowaną: ZSRR w plakacie polskim… Z końcem 1978 roku siedzibą BWA staje się willa przy al. Wolności 30 – 220 metrów kwadratowych (w tym 100 metrów powierzchni wystawienniczych). Zdzisław Sowiński, Wojciech Prażmowski, Wolfgang Hutter, Wojciech Barylski, Janina Kędziora i Jerzy Kędziora to tylko niektóre nazwiska artystów goszczących na ścianach galerii w tym czasie.
13 grudnia 1981 roku wybucha stan wojenny i zespół BWA, aż do 30 stycznia 1982 roku zostaje – rozkazem WRON – urlopowany. W stanie wojennym plastycy bojkotują państwowe galerie, opętane cenzorską maszynerią. Życie artystyczne przenosi się do kościołów.
W tym czasie na regionalne oddziały rozpada się Krajowy Związek “Cepelia”. Część wystawiennicza częstochowskiego pawilonu “Cepelii” zostaje wydzierżawiona BWA, w 1982 roku Biuro ją przejmuje. Od połowy lat 80-tych galeria zaczyna się rozwijać, stając się ważną placówką nie tylko w Częstochowie, ale i w Polsce. Swoje wystawy mają tu m.in. Franciszek Starowieyski, Zdzisław Beksiński, Kjestut Bereźnicki, Marian Michalik, Anna Wawrykowicz – Żakowicz, Agnieszka Żmudzińska, Jan Bułhak, Stanisław Łyszczarz, Edward Dwurnik, Eugeniusz Markowski, Szymon Wypych, Jerzy Filip Sztuka, Edmund Mularz, Andrzej Mleczko, Aleksander Markowski, Zbysław Maciejewski.
– Fakty mówią same za siebie – pisze Piotr Głowacki, specjalista ds. programowych MGS. – 600 zrealizowanych wystaw, 13 lat funkcjonowania ambitnego i studyjnego kina OKF, program oświatowy i wydawniczy. To nie tylko statystyka, ale istotnie ważne wartości i realne bogactwo dóbr kulturalnych i intelektualnych. Nie ograniczamy się do żadnej z artystycznych dyscyplin. Wśród pokazanych ekspozycji na uwagę zasługują wystawy czterech edycji Triennale Sztuki Sacrum, monografie Władysława Hasiora, Tadeusza Kantora, Jerzego Beresia, Kazimierza Mikulskiego i Mariana Michalika, duże pokazy jak Polscy surrealiści, Czas w fotografii – czas fotografii, Czy malarstwo może zbawić. Życzliwą gościnę znalazły odbywające się co roku jako punkty programowego odniesienia wystawy poplenerowe: Ogólnopolskiego Pleneru Malarskiego Jurajska Jesień i Częstochowskiego Pleneru Miejskiego.
Trudno byłoby na tych skromnych w powierzchnię łamach wymienić nazwiska wszystkich częstochowskich artystów, którzy mieli swoje indywidualne wystawy w Galerii. Było ich około stu. Warto może jednak podać choć kilku, tych stosunkowo najmłodszych, znanych w całym kraju, a nawet poza nim – Andrzej Desperak, Janusz Rafał Głowacki, Włodzimierz Karankiewicz, Włodzimierz Kulej, Tomasz Lubaszka, Jacek Pałucha, Tomasz Sętowski.
– Koniec wieku, a zarazem i tysiąclecia był doskonałą okazją, by podsumować to wszystko, co działo się w życiu artystycznym Częstochowy – napisał w specjalnie wydanym z okazji 25-lecia Galerii opracowaniu dyrektor Czesław Tarczyński. – W 2001 roku zrealizowana została największa wystawa “Artyści Częstochowy XX wieku”, na której prezentowaliśmy osiągnięcia artystów plastyków tworzących teraz i tych, których już nie ma wśród nas. W tym samym roku prezentowaliśmy również młodych twórców na wystawie “Nadzieje plastyczne Częstochowy”.
W 2003 roku, rozpoczynającym kolejne ćwierćwiecze funkcjonowania Galerii zaplanowano wystawy: National Geographic, V Triennale Sztuki Sacrum “Cywilizacja i mistyka życia” oraz wystawy malarstwa Zdzisława Beksińskiego i Tomasza Sętowskiego.
Jubileusz MGS, którego główne uroczystości odbyły się 22 października, uświetniła m.in. wystawa w holu Galerii, na której pokazano katalogi, foldery, zaproszenia, plakaty – dorobek wydawniczy minionych lat. Ćwierćwiecze było też okazją do wydania płyty CD – Artyści regionu częstochowskiego, na której znajdują się biogramy i reprodukcje prac artystów – współczesnych i starszych – reprezentujących różne dyscypliny plastyczne: malarstwo, rzeźbę, rysunek, grafikę, ceramikę, szkło.
SYLWIA BIELECKA