Polskie badania potwierdzają ryzyko uszkodzeń układu pokarmowego przez tradycyjne leki przeciwbólowe stosowane w chorobach reumatycznych. Na temat, co można zrobić, by leczenie bólu reumatycznego było bezpieczne mówi prof. Anna Filipowicz-Sosnowska.
– Pani profesor, prawie każdy ma w rodzinie kogoś chorego na reumatyzm. Co właściwie oznacza ten powszechnie stosowany termin?
– Używane potocznie słowo reumatyzm, określa bardzo wiele chorób o różnych przyczynach. Używamy raczej terminu “choroby reumatyczne”. Według klasyfikacji amerykańskiego towarzystwa reumatologicznego jest około 130 jednostek chorobowych, zaliczanych do chorób reumatycznych. Ich wspólnym podłożem są zmiany w układzie ruchu. Dotyczą one stawów oraz tkanek ich otaczających, a więc przede wszystkim mięśni i wiązadeł. Część chorych na choroby reumatyczne ma objawy ogólnoustrojowe, bowiem dochodzi do zmian w narządach wewnętrznych, głównie w nerkach, płucach, sercu i tkance podskórnej. Wszystkie choroby reumatyczne charakteryzują się przewlekłym bólem o zmiennym nasileniu oraz ograniczeniem wydolności funkcjonalnej. Chory jest niepełnosprawny, zazwyczaj przechodzi na rentę inwalidzką i wymaga opieki, co łączy się ze znacznymi kosztami społecznymi. Choroby reumatyczne prowadzą ponadto do przedwczesnej śmierci.
– Jakie są przyczyny chorób reumatycznych?
– Najistotniejsze są czynniki genetyczne, infekcyjne, czyli zakażenia bakteryjne i wirusowe oraz czynniki środowiskowe, takie jak stres, osłabienie odporności, wilgoć. Wiele bezpośrednich przyczyn nie jest jednak znanych.
– Czy dużo osób cierpi na choroby reumatyczne?
– Na dolegliwości reumatyczne cierpi co 4 osoba w Europie, w Polsce również. Do najczęściej występujących chorób reumatycznych zaliczamy chorobę zwyrodnieniową stawów, która w naszym kraju dotyczy około 4 mln osób. Na reumatoidalne zapalenie stawów cierpi u nas 400 tysięcy osób. Inne postacie tej choroby występują rzadziej.
– Czy głównym objawem ich wszystkich jest ból?
– Tak. Ból oraz ograniczenie ruchomości i niepełnosprawność.
– Czy stosowanie znanych nam leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych jest bezpieczne?
– Przewlekłe stosowanie tradycyjnych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych powoduje wystąpienie różnych niepożądanych objawów ze strony przewodu pokarmowego, związanych z uszkodzeniem błony śluzowej. Mogą też wystąpić niepożądane objawy ze strony nerek. Zmiany w przewodzie pokarmowym często są “klinicznie nieme”, czyli mogą przebiegać bezbólowo i dopiero krwawienie z przewodu pokarmowego lub perforacja jelita może być pierwszym objawem. A wtedy pojawia się nawet ryzyko śmierci i pacjent musi być poddany leczeniu szpitalnemu, którego koszty są bardzo wysokie.
– Dlaczego tak się dzieje?
– Niesteroidowe leki przeciwzapalne hamują wydzielanie enzymów zwanych cyklooksygenazą w skrócie COX. Problem w tym, że istnieją dwa rodzaje COX – jeden odpowiedzialny za wyzwolenie bólu i zapalenia (COX-2), a drugi – o pośrednim działaniu ochronnym na układ pokarmowy (COX-1). Tradycyjne niesteroidowe środki zapalne hamują wydzielanie obu rodzajów COX, gdy tymczasem COX-1 jest bardzo potrzebny, bowiem jest odpowiedzialny za wydzielanie prostaglandyn w błonie śluzowej przewodu pokarmowego. Prostaglandyny pełnią funkcje ochronne, dlatego przy stosowaniu tradycyjnych NLPZ przewód pokarmowy pozbawiony zostaje swojej osłony.
– Czy medycyna dysponuje lekami, które skutecznie zwalczałyby ból reumatyczny, a jednocześnie byłyby bezpieczne dla układu pokarmowego?
– Są dostępne bezpieczniejsze leki zwane wybiórczymi inhibitorami COX-2 (koksyby), które hamują tylko cyklooksygenazę odpowiedzialną za stan zapalny i ból, czyli tylko COX-2, a nie pożyteczne COX-1. Te leki nie prowadzą do uszkodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego, co zostało potwierdzone w wielu badaniach prowadzonych na całym świecie oraz na podstawie dotychczasowej praktyki klinicznej.
– Co wobec tego mają robić osoby przyjmujące regularnie tradycyjne NLPZ, aby leczenie było bezpieczne?
– Osoby te muszą dodatkowo stale przyjmować leki chroniące przewód pokarmowy przed uszkodzeniem lub zasięgnąć rady swojego lekarza na temat stosowania wybiórczych inhibitorów COX-2.
– Dziękuję za wyjaśnienia.
JOANNA BAR