Jak najlepiej poznać dany kraj? Można przestudiować tony książek, zamieszkać tam na dłuższy czas lub… odwiedzić najważniejsze muzea. My proponujemy osiem miejsc, które pozwolą zrozumieć charakterystyczne elementy kultury Portugalii.
Dobrym sposobem na szybkie i dogłębne poznanie wyjątkowej kultury i historii Portugalii, oprócz bezpośredniego kontaktu z jej mieszkańcami, jest odwiedzenie kilku najważniejszych muzeów. Azulejo, fado, porto, wielkie odkrycia geograficzne, CR7 czy wulkany – po wizycie w polecanych przez nas miejscach, określenia te nie będą miały już tajemnic.
Narodowe Muzeum Azulejo (Museu Nacional do Azulejo) – Lizbona
www.museudoazulejo.pt
W Portugalii ręcznie malowane i szkliwione płytki ceramiczne azulejo można spotkać na każdym kroku. Zdobią i chronią ściany domów, kościołów i innych miejsc użyteczności publicznej. Choć pierwsze azulejo przywieźli na Półwysep Iberyjski Maurowie, to jednak Portugalczycy uczynili z nich prawdziwe dzieła sztuki, które uznają za swój skarb narodowy. Wizyta w Museu Nacional do Azulejo pomoże zrozumieć tę fascynację. Dawny klasztor Convento da Madre de Deus, który sam w sobie stanowi atrakcję, mieści cenną kolekcję azulejos: od najstarszych, portugalskich płytek z końca XV wieku po współczesne dzieła ceramiczne. Może zobaczyć, jak – wraz z rozwojem tej dziedziny sztuki – zmieniały się techniki wytwarzania azulejos, ich kolorystyka (najbardziej charakterystyczne są biało-błękitne) oraz przedstawiane tematy: od prostych geometrycznych wzorów i motywów roślinnych, aż po zaawansowane kompozycje przedstawiające sceny religijne, mitologiczne czy krajobrazy. Na uwagę zasługuje zwłaszcza ogromna, ścienna panorama Lizbony, ukazująca stolicę sprzed trzęsienia ziemi w 1755 roku. W tym samym budynku znajduje się restauracja, kawiarnia i sklep, w którym można kupić ciastka, przypominające wyglądem dopiero co podziwiane azulejos.
Zwiedzanie muzeum ułatwia aplikacja mobilna „MNAz – Museu do Azulejo” (nagranie audio po portugalsku i angielsku oraz video w języku migowym), dostępna w sklepie Google Play w wersji na Androidy i iPhone. Wstęp wolny w pierwszą sobotę każdego miesiąca dla indywidualnych zwiedzających oraz grup do 12 osób.
Muzeum Fado (Museu do Fado) – Lizbona
www.museudofado.pt
W lizbońskich klubach i na ulicach często można usłyszeć tęskną pieśń śpiewaną przy akompaniamencie gitary, mówiącą o nieszczęśliwej miłości, rozstaniu i przeznaczeniu. To fado, charakterystyczny dla Portugalii gatunek muzyczny, będący wraz z saudade (po port. tęsknota, nostalgia) ważnym elementem portugalskiej tożsamości. W 2011 r. roku UNESCO wpisało tę pieśń na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości. Lizbona, a dokładniej jej najstarsza dzielnica Alfama, uważana jest za kolebkę fado. Tam też znajduje się wiele klubów muzycznych (casa do fado) oraz Museu do Fado. Muzeum przybliża zwiedzającym historię tego gatunku muzycznego oraz jego najsłynniejszych wykonawców, od powstania fado w XIX wieku aż po czasy współczesne. Można tu zobaczyć 12-strunową gitarę portugalską, której zawdzięczamy specyficzne brzmienie fado, nagrania video, stroje z występów czy obrazy inspirowane fado. Audioprzewodnik posiada bogatą kolekcję nagrań. Warto zwrócić uwagę na postać Amálii Rodriques, niekwestionowanej „królowej fado”, uwielbianej nie tylko w Portugalii, ale i na świecie. Urodziła się w biednej dzielnicy Lizbony, a u szczytu swej sławy występowała w najważniejszych salach koncertowych. (Jej XVIII wieczna, lizbońska rezydencja na Rua de São Bento 193 jest udostępniona do zwiedzania.)
W budynku muzeum znajduje się kawiarnia oraz sklep z pamiątkami, gdzie można kupić płyty, książki, a nawet instrumenty muzyczne.
Muzeum zaprasza również na wirtualną podróż po Lizbonie i miejscach związanych z fado: http://roteiro.museudofado.pt/.
Muzeum Morskie (Museu de Marinha) – Lizbona
http://ccm.marinha.pt
Portugalia może się poszczycić długą i obfitującą w ważne odkrycia geograficzne historią żeglugi dalekomorskiej. Zapoczątkował ją książę Henryk Żeglarz, któremu przypisuje się założenie szkoły nawigatorów w Sagres. Ukoronowaniem tej historii było wytyczenie przez Vasco da Gamę nowego szlaku handlowego do Indii w 1498 roku, poprzedzone odkryciem archipelagu Madery i Azorów oraz opłynięciem przez Bartolomeu Diasa zachodniego i południowego wybrzeża Afryki. Dodatkowo, w 1500 roku Pedro Álvares Cabral dokonał odkrycia Brazylii. W rezultacie Portugalczycy zyskali dostęp do cenionych w Europie towarów, takich jak kość słoniowa, dalekowschodnie przyprawy, jedwab, porcelana oraz egzotyczne warzywa i rośliny z „Nowego Świata”. Dzięki temu Portugalia stała się jednym z najbogatszych krajów w ówczesnych czasach. Do listy tych sukcesów trzeba jeszcze dodać pierwszą wyprawę morską dookoła Ziemi, dowodzoną przez Portugalczyka Ferdynanda Magellana (Fernão de Magalhães), tym razem na rzecz Hiszpanii.
Museu de Marinha w Lizbonie, założone jeszcze w 1863 r. dekretem króla Luisa I, wielkiego miłośnika marynarki, prezentuje historię portugalskiej żeglugi. Wystawiono tu dawne instrumenty nawigacyjne (m.in. astrolabia, sekstanty), stare mapy i globusy, modele statków zarówno w wersji miniaturowej (m.in. statki handlowe, współczesne okręty wojskowe), jak i w skali 1:1 (galeoty). Można tu też zobaczyć mundury marynarskie i przedmioty codziennego użytku, oraz wnętrze kajuty królewskiej z jachtu „Amelia”. Dzieci do 12 lat zwiedzają muzeum bezpłatnie.
Video prezentujące muzeum: www.youtube.com/watch?v=PRE_6SsP9UU.
Warto zaznaczyć, że Museu de Marinha znajduje się w skrzydle słynnego klasztoru Hieronimitów (Mosteiro Dos Jéronimos), który jest wotum dziękczynnym za udany powrót ekspedycji morskiej Vasco da Gamy do Indii. Jego grób znajduje się w tutejszym kościele. Co ważne, klasztor jest doskonałym przykładem bogato zdobionego stylu manuelińskiego, w którym pojawiają się ornamenty w formie lin żeglarskich.
World of Discoveries – Interaktywne Muzeum i Park Tematyczny – Porto
www.worldofdiscoveries.com
W interaktywnym World of Discoveries można wcielić się w rolę sławnych żeglarzy, odkrywając coraz to nowe lądy i kultury. Na początku przygotowano krótką, multimedialną lekcję dot. statków, sprzętu nawigacyjnego i poszczególnych odkrywców. Są tu m.in. miniatury portugalskich karaweli, globus 4D oraz wizualizacje wypraw. Następnie zwiedzający wsiadają do łódki i płyną do miejsc, które odkryli wielcy, portugalscy żeglarze, poznając w ten sposób nieznane wody, Afrykę, Indie czy Japonię. Do dyspozycji gości jest także restauracja, oferująca kulinarną podróż przez widziane wcześniej kraje, oraz sklep z pamiątkami. Muzeum można zwiedzać samodzielnie lub z przewodnikiem (ok. 1 godziny). Informacje dostępne są w kilku językach, w tym po angielsku, niemiecku i francusku. Dzieci do 3 lat wchodzą za darmo.
Video prezentujące muzeum można zobaczyć tutaj: https://vimeo.com/104932292.
Muzeum Wina Porto (Museu do Vinho do Porto) – Porto
www.visitporto.travel/visitar/paginas/viagem/DetalhesPOI.aspx?POI=785
Miłośnicy znanego na całym świecie wina porto powinni odwiedzić Museu do Vinho do Porto, zlokalizowane w XVIII wiecznym budynku dawnego składu wina. To tutaj przechowywano wino przywiezione z Doliny Douro przez Companhia Geral da Agricultura e Vinhas do Alto Douro. Muzeum wyjaśnia, jak produkcja i handel winem wpłynęły na rozwój portu i miasta Porto. Można tu zobaczyć m.in. stare butelki i etykiety oraz miniatury tradycyjnych, płaskich łodzi barco rabelo. To nimi przewożono beczki z winem z doliny Douro do piwnic znajdujących się na nadbrzeżu Porto.
Museu CR7 – Funchal na Maderze
www.museucr7.com
W Portugalii piłka nożna jest równie ważnym sportem jak w Polsce. Najsłynniejszy portugalski piłkarz, Christiano Ronaldo, doczekał się nawet muzeum poświęconego jego karierze. Muzeum znajduje się w jego rodzinnym mieście w Funchal na wyspie Madera i posiada takie eksponaty jak Złota Piłka FIFA z 2008, 2013 i 2014 r., Europejskie Złote Buty, klubowe trofea oraz listy od fanów, także z Polski. Można obejrzeć najważniejsze momenty w karierze CR7 (w tym najlepsze gole), zrobić sobie zdjęcie z jego figurą woskową lub wejść w multimedialną interakcję, grając z nim w piłkę na wirtualnej murawie. Fotografia z takiej zabawy jest dodatkowo płatna.
Centrum Informacji o Wulkanie Capelinhos (Centro de Interpretação do Vulcão dos Capelinhos) – wyspa Faial na Azorach
http://mi.visitazores.com/en/venues/capelinhos-volcano-interpretation-centre
Należące do Portugalii archipelagi Madery i Azorów to wyspy wulkaniczne, które swoje istnienie oraz niezwykle bujną roślinność zawdzięczają wybuchom podwodnych wulkanów. Na jednej z azorskich wysp, Faial, znajduje się Centrum Informacji o Wulkanie Capelinhos, które wyjaśnia jego geologiczny fenomen oraz sposób powstania wyspy Faial. Muzeum wybudowano na terenie dotkniętym erupcją wulkanu Capelinhos, przypominającym krajobraz księżycowy, co nadaje temu miejscu wyjątkową atmosferę. Dodatkowo, centrum znajduje się pod ziemią, tuż obok latarni morskiej, która przetrwała ten wybuch, pełniącej obecnie rolę punktu widokowego. Oprócz wystawy, w muzeum znajduje się również audytorium, kawiarnia oraz sklep. Zwiedzanie z przewodnikiem trwa ok. 60 minut.
Muzeum Wieloryba (Museu da Baleia) – Caniçal na wyspie Madera
www.museudabaleia.org
Położone daleko na Oceanie Atlantyckim, wyspy Azorów i Madery stanowią doskonałe miejsce do obserwacji zwierząt morskich. Organizowane są tam specjalne rejsy, umożliwiające zobaczenie z bliska delfinów i wielorybów. W rybackim mieście Caniçal na Maderze warto zajrzeć do niewielkiego Museu da Baleia, które prezentuje etnograficzną wystawę na temat wielorybnictwa w tym regionie (zakazanego w 1982 roku), jak również przybliża świat waleni. Można tu obejrzeć naturalnej wielkości modele delfinów i wielorybów, filmy w 3D oraz wejść do batyskafu. Muzeum prowadzi również projekty naukowe badające życie tych zwierząt.
Muzeum zaprasza również na wirtualne zwiedzanie: www.visitasvirtuais.com/tours/MuseuBaleia/.
r