20 stycznia na wieczorze autorskim w Ośrodku Promocji Kultury „Gaude Mater” Zofia Rozanow i Ewa Smulikowska przybliżyły historię swojej pracy do publikacji „Zabytki sztuki Jasnej Góry – architektura, rzeźba malarstwo”.
Pięknie wydana książka jest – jak powiedziała już na wstępnie Zofia Rozanow – owocem ponad 40 lat pracy badawczo-naukowej, zapoczątkowanej w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk, a sfinalizowanej już dla Wydawnictwa Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego. – Praca ta została podjęta na osobistą prośbę kard. Stefana Wyszyńskiego, który był ogromnym patronem inwentaryzacji zabytków sztuki w Polsce. Po wojnie w zasadzie zabytki świeckie prawie nie istniały, wyposażenie kościołów było jedynym miejscem, gdzie dzieła sztuki się przechowały – podkreśla Rozanow. Badania zintensyfikowano po soborze watykańskim drugim, gdy otworzyły się możliwości, bo na zasadzie dyspens można było wejść do zamkniętych obiektów. Przy pierwszej inwentaryzacji pracowały trzy osoby: Ewa Smulikowska, Zofia Rozanow i fotograf Jerzy Langda, który wykonał całkowitą dokumentację fotograficzną w liczbie 3,5 fotografii czarno-białej, które dzisiaj mają wartość historyczną.
W albumie opisano architekturę i zabytki: jasnogórskiej bazyliki, Kaplicy Cudownego Obrazu, klasztoru wraz z Salą Rycerską, refektarzem, biblioteką i archiwum, a także zbiory jasnogórskich muzeów. Opracowanie obejmuje monumentalną część zespołu jasnogórskiego: architekturę, rzeźbę i malarstwo. Natomiast ruchome zabytki rzemiosła artystycznego Jasnej Góry, czyli m.in. złotnictwo i jubilerstwo, ordery i odznaczenia, porcelanę i szkło, tkaniny i hafty oraz pamiątki narodowe, patriotyczne i martyrologiczne będą w przyszłości przedmiotem osobnego opracowania.
Album „Zabytki sztuki Jasnej Góry – architektura, rzeźba, malarstwo” to całościowe opracowanie obejmujące zasoby, wartość i rangę artystyczną zabytków Jasnej Góry. Pozycja wydana przez Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach zawiera ponad 500 stron, a większość zdjęć jasnogórskich zabytków wykonał fotograf Jasnej Góry Krzysztof Świertok. Recenzentami pozycji są: prof. dr hab. Ewa Chojecka i prof. dr hab. Janusz Zbudniewek, paulin. Publikacja sfinansowana jest ze środków Samorządu Województwa Śląskiego.
Autorka wskazuje, że sercem Jasnej Góry jest Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, który modeluje cały kształt tego sanktuarium. Są też i inne obiekty, które zasługują na osobne omówienie. To przede wszystkim zabytki sztuki średniowiecznej, które obrazem Matki Bożej tworzą trójgłos artystyczno-religijny. Jest to rzeźba krucyfiks, po prawej stronie kaplicy, nieznanego mistrza z czasów Wita Stwosza, ale nie mistrza Stwosza. Nazywany jest krucyfiksem Jagiellońskim, gdyż przypuszcza się, że jest ukrytym portretem króla Kazimierza Jagiellończyka. Druga rzeźba, po lewej stornie kaplicy – Pieta, to dzieło wczesnogotyckie z początku XV wieku, naśladujące piękną, kamienną rzeźbę Piety z Wrocławia. Dzieło pochodzi z Dzierżoniowa ze Śląska, wróciło do sanktuarium w 1966 roku na tysiąclecie chrztu Polski. Powtarza ideę męki Pańskiej i bólu Matki Bożej, i prawdopodobnie zastąpiło miejsce wcześniejszych Piet w tym miejscu.
URSZULA GIŻYŃSKA