PRZEBYWALI W CZĘSTOCHOWIE
Malarz, pedagog, historyk, publicysta, teoretyk sztuki, działacz kultury. Ur. 1.07.1831 w Warszawie. Ojciec pochodzenia francuskiego, drobny przemysłowiec. Naukę młody Gerson rozpoczął w II warszawskim Gimnazjum Filologicznym, ukończył po przeniesieniu się do Piotrkowa. Na jego zdolności malarskie pierwszy zwrócił uwagę A. Kokular, malarz i pedagog. W 1844 rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych na Wydziale Architektury w Warszawie. W roku następnym przeniósł się na malarstwo, którego uczył się u malarza historycznego – J.F. Piwarskiego i innych. Nauka trwała do 1850 roku. Po otrzymaniu w 1853 stypendium wyjechał do Petersburga. Sprawił się godnie, bowiem tamtejszą Akademię Sztuk Pięknych ukończył wyróżniony srebrnym medalem. Wkrótce potem otrzymał tytuł artysty, akademika i profesora Akademii Petersburskiej. Do kraju wrócił w 1855. Powodowany być może lansowanym przez malarza F. Kostrzewskiego zaleceniem uprawiania “piechotnych” wędrówek dla poznawania z bliska pejzaży i typów włościańskich, udał się Gerson w podróż po Polsce. Zgromadził materiał do opracowanej i wydanej publikacji pt. Ubiór ludu polskiego. Z tego okresu pochodził obraz “Chłopski pogrzeb”, za który otrzymał zapomogę, która umożliwiła mu w 1856r. wyjazd do Paryża. Studiował malarstwo historyczne u L. Cognieta. Po powrocie do Warszawy został w 1860 nauczycielem rysunków w Instytucie Głuchoniemych oraz jako profesor w Klasie Rysunkowej (1872 – 1896). W 1858r. otworzył swoją pracownię przy ul. Miodowej dla przyjaciół i uczniów, a w 1859r. z jego inicjatywy powstało Towarzystwo “Zachęta” Sztuk Pięknych. W pracowni Gersona gromadził się ówczesny świat twórców sztuki malarskiej Warszawy. Był tam na bieżąco omawiany poziom wystawianych eksponatów i powstawały terminy kolejnych wystaw. Dla artystów została zorganizowana kasa pożyczkowa, niosąca pomoc potrzebującym. W 1867r. podróżował do Paryża i Berlina. W parę lat później zwiedził Italię, a w niej Wenecję, Florencję i Rzym. W 1894r. nagrodzono go srebrnym medalem na wystawie w San Francisco. “Był warszawianinem z krwi i kości” i patriotą. Bardzo pragnął, by w Polsce powstała znacząca sztuka narodowa. Pragnienie to przeobrażał w pracy artystycznej, pedagogicznej i organizacyjnej. Publikował w czasopismach liczne artykuły o sztuce oraz fachowe recenzje z wystaw propagujących ideę sztuki narodowej. Interesował się archeologią, etnografią, konserwacją zabytków. Zajmował się litografią i ilustratorstwem. Oczywiście głównym zainteresowaniem Gersona było malarstwo z podziałem na pejzażowe, religijne i historyczne. Temu ostatniemu przyznawał rolę wychowawczą. Po powstaniu styczniowym z pewnością z pobudek patriotycznych powstają dalsze obrazy: “Łokietek w Ojcowie”, “Opłakane apostolstwo”, “Kopernik w Rzymie” i wiele innych. Wśród pejzaży wyróżniają się prace: “Deszcz w Pieninach”, “W dolinie Białej Wody”, “Cmentarz w Zakopanem”. O tematyce religijnej powstało 168 obrazów do kościołów w Warszawie i poza nią. Były to postacie świętych, wizerunki Matki Bożej i stacje Męki Pańskiej. Wymienione tu dzieła stanowią skromny ułamek twórczości W. Gersona. Malarz prowadził szczegółowy wykaz swych prac, który w latach 1849 – 1900 obejmował 505 pozycji. 242 prace reprodukowały na swych łamach różne czasopisma.
Słów kilka o jego uczniach. Był im zawsze przyjazny i życzliwy, zachowując autorytet. A oto niektórzy najbardziej znani: Józef Chełmoński, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Józef Rapacki, Henryk Weyssenhoff, Alfred Wierusz-Kowalski, Leon Wyczółkowski. Prawie wszystkie polskie muzea posiadają jego płótna, najwięcej Muzeum Warszawskie. Zmarł w Warszawie 25.02.1901r., w wieku 70 lat.
Wojciech Gerson w Częstochowie. Był na Jasnej Górze w wieku 21 lat. Wpisał się jako pierwszy na stronicy księgi pamiątkowej sygn. 1859 s. 746 następująco: “Wojciech Gerson. Malarz z Warszawy r.p. 1852”. Data wskazuje, że przyjazd do Częstochowy miał miejsce po powrocie ze studiów w Paryżu. Miasto doceniło twórczość malarza “przydzielając” mu jedną z ulic na Zaciszu, boczną Piastowskiej.
Źródło m.in. Polski Słownik Biograficzny
ROMAN WINIAREK