Życiorysy - Gazeta Częstochowska

CZĘSTOCHOWIANKI. MARIA KOSTRZEWSKA. DROGI JEJ ŻYCIA Czy ktokolwiek może iść inną drogą niż swoją własną? Nie, nikt nie ominie swojej najbardziej własnej drogi ... Urodziła się 11 sierpnia 1911 roku w Częstochowie w rodzinie robotniczej. Rodzicami jej byli Andrzej Kostrzewski i Agnieszka z Krzywdów. Do harcerstwa wstąpiła wcześnie, będąc jeszcze uczennicą szkoły powszechnej. Słowom: „Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Ojczyźnie, nieść chętną pomoc bliźnim …” – pozostała wierna na zawsze. Od najmłodszych lat pragnęła kształcić się w kierunku pedagogicznym. Jej młodzieńcze marzenia spełniły się i po ukończeniu Seminarium Nauczycielskiego, podjęła pracę jako nauczycielka w prywatnej szkole powszechnej Zofii Wigurskiej-Folfasińskiej, a następnie związała się ze Szkołą Powszechną nr 10 w Częstochowie przy ul. Olsztyńskiej. Swój zawód traktowała niezwykle poważnie. Dla uczniów była prawdziwym autorytetem i wsparciem. Specjalną opieką otaczała dzieci słabsze i pochodzące z biednych rodzin. W miarę możliwości, zawsze niosła im pomoc. Jej życie wypełnione było pracą dla młodzieży oraz upowszechnianiem szaroszeregowych ideałów. Aktywnie działała w III Hufcu Żeńskim. Współorganizowała m.in. wycieczki oraz letnie i zimowe obozy. W sierpniu 1939 roku, tuż przed wybuchem wojny, powołano w naszym mieście Harcerskie Pogotowie Wojenne. Nad organizacją i działaniami żeńskich drużyn Pogotowia czuwała Maria Kostrzewska. Gdy nadszedł dzień 1 września, druhna Kostrzewska wraz z grupą harcerek podjęła pracę w oddziale Polskiego Czerwonego Krzyża w Częstochowie – jedynej organizacji, na funkcjonowanie której zgodzili się Niemcy. Dziewczęta niezwłocznie przystąpiły do realizacji ważnych zadań. Organizowały wśród częstochowian zbiórki ubrań, żywności i pieniędzy. Zebrane środki przekazywały do obozu polskich jeńców w koszarach przy ul. Dąbrowskiego i na Zaciszu. „Codziennie woziły tam chleb, bieliznę, pomagały niejednemu żołnierzowi w ucieczce dostarczając cywilnych ubrań. (…) W okresie masowych aresztowań Niemcy zażądali od PCK żywienia więźniów. Harcerki z całym zapałem podjęły się tej akcji. Transportowały zupę do więzienia na Zawodziu i do siedziby gestapo przy ul. Kilińskiego, gdzie w piwnicach przetrzymywano aresztowanych” – wspominała w artykule „Posłuszne prawu harcerskiemu” Krystyna Klajn, w czasie wojny sanitariuszka, kurierka, nauczycielka. W listopadzie 1939 roku Maria Kostrzewska została mianowana komendantką podziemnego Hufca Harcerek w Częstochowie i całkowicie oddała się pracy konspiracyjnej. Poświęcenie się walce przeciwko okupantowi niemieckiemu uważała za sprawę szczególnej i wielkiej wagi. Odpowiedzialna była za zorganizowanie punktów sanitarnych oraz miejsc kontaktowych tzw. „skrzynek”. Często podróżowała na trasie Częstochowa – Warszawa. Ze stolicy przywoziła środki opatrunkowe i lekarstwa, które były rozdzielane do działających w mieście punktów medycznych. Był to okres niezwykle intensywnej pracy. W domu Marii Kostrzewskiej i jej ojca, przy ul. Miłej na Zawodziu, została zorganizowana drukarnia oraz powielarnia prasy podziemnej i ulotek. Materiały odbijane na powielaczu przez druhnę Kostrzewską i Jadwigę Lewanowicz przekazywano kolporterom. Dla wielu, te małe zazwyczaj gazetki, były jedynymi łącznikami z podziemną armią oraz miały fundamentalne znaczenie dla kształtowania wolności ducha. Jej mieszkanie było również miejscem zebrań i spotkań ludzi działających w podziemiu. 23 października 1941 roku druhna Maria została aresztowana przez Niemców. Przetrzymywana była w więzieniu na Zawodziu. Po okrutnym śledztwie, 9 kwietnia 1942 roku została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, miała numer 10343. W gehennie obozu, pośród chorób, morderczej pracy, powszechnej pogardy funkcjonowała Tajna Drużyna Harcerek Starszych „Mury”, w której działała Kostrzewska. Praca w „Murach” polegała m.in. na nauczaniu, prowadzeniu wykładów z historii, dożywianiu, rozdzielaniu leków, a nawet organizowaniu świąt. Po kilkunastu miesiącach pobytu w Ravensbrück, Marię przeniesiono do podobozu w Genthin koło Magdeburga. Pracowała tam w fabryce amunicji. Po wyzwoleniu obozu 9 maja 1945 roku, skrajnie wycieńczona i osłabiona powróciła do domu. Drogę z Genthin do Częstochowy pokonała pieszo. Już po kilku miesiącach pani Maria ponownie podjęła pracę w swojej szkole, z którą rozstała się dopiero w 1971 roku, przechodząc na emeryturę. W powojennej Polsce nastąpiły radykalne zmiany ustrojowe, które dotknęły również harcerstwa. Wprowadzono m.in. nowy tekst Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego, wyrażające poparcie ze strony ZHP dla władz komunistycznych. Ta nowa i obca sytuacja spowodowała, że druhna Maria Kostrzewska nie zaakceptowała nowej harcerskiej rzeczywistości. Barbara Szymańska Źródła: Częstochowa w czasie II wojny światowej. Materiały z konferencji naukowej. Częstochowa 2015 Edward Szostak. W kręgu historii i harcerskich tradycji. Częstochowa 2007 Fot. główne 1 Maria Kostrzewska. Zdjęcie pochodzi ze zbiorów Szkoły Podstawowej nr 10 w Częstochowie Fot. 2 Szkoła Podstawowa nr 10 przy ul. Olsztyńskiej w Częstochowie, w której przez kilkadziesiąt pracowała Maria Kostrzewska. Stan obecny. fot. BS Fot. 3 Grób rodziny Kostrzewskich na cmentarzu Kule, w którym obok rodziców spoczęła Maria Kostrzewska. fot. BS