Święta Bożego Narodzenia zbliżają się wielkimi krokami. Już za chwilę będziemy głęboko przeżywać te wyjątkowe dni. Przedświąteczny czas kojarzy się nieodzownie m.in. z budowaniem szopek bożonarodzeniowych. Szopki symbolizują jedność rodziny, pokój, miłość, nadzieję. Stanowią one niezwykłą oprawę w czasie świąt. Cieszą oczy do 2 lutego, czyli do święta Ofiarowania Pańskiego (Matki Bożej Gromnicznej). W ich budowę angażują się dorośli, dzieci i młodzież. Szopki powstają przede wszystkim w kościołach, ale zdobią także nasze mieszkania.
Maleńka Miłość w żłobie śpi.
Maleńka Miłość przy Matce Świętej.
Dziś cała ziemia i niebo lśni
dla tej Miłości Maleńkiej.
fragm. kolędy „MALEŃKA MIŁOŚĆ”
Święta Bożego Narodzenia zbliżają się wielkimi krokami. Już za chwilę będziemy głęboko przeżywać te wyjątkowe dni. Przedświąteczny czas kojarzy się nieodzownie m.in. z budowaniem szopek bożonarodzeniowych. Szopki symbolizują jedność rodziny, pokój, miłość, nadzieję. Stanowią one niezwykłą oprawę w czasie świąt. Cieszą oczy do 2 lutego, czyli do święta Ofiarowania Pańskiego (Matki Bożej Gromnicznej). W ich budowę angażują się dorośli, dzieci i młodzież. Szopki powstają przede wszystkim w kościołach, ale zdobią także nasze mieszkania.
Olbrzymi wpływ na kształt szopki miał św. Franciszek z Asyżu, gdyż to właśnie on uznawany jest za jej twórcę. Z okazji Wigilii Bożego Narodzenia, wraz z braćmi franciszkanami, w 1223 roku zorganizował pierwszą żywą szopkę bożonarodzeniową. Została ona umiejscowiona w grocie, we wsi Greccio. Znajdował się tam naturalnej wielkości żłóbek, wprowadzone zostały doń zwierzęta oraz ludzie – okoliczni mieszkańcy, którzy wcielili się w rolę Świętej Rodziny.
Co wiemy o św. Franciszku? Był włoskim duchownym katolickim, mistykiem, założycielem zakonu franciszkanów. Urodził się w Asyżu w 1181 lub 1182 roku, jako Giovanni Bernardone.
W 1202 roku brał udział w wojnie między Asyżem i Perugią. Po klęsce został osadzony w więzieniu, gdzie doświadczył poważnej choroby. Gdy wyszedł na wolność, porzucił dotychczasowe życie i rozpoczął drogę duchową. Nawoływał do ubóstwa i miłości bliźniego, szacunku dla każdego stworzenia. Głosząc miłość Boga, udał się także do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu.
Dla swoich uczniów opracował regułę wędrownego zakonu żebraczego Braci Mniejszych, zatwierdzonego przez papieża Honoriusza III.
Za sprawą franciszkanów szopki rozprzestrzeniły się po świecie. Z dużym powodzeniem zakorzeniły się na ziemiach polskich. Pierwsze inscenizacje betlejemskich szopek w naszym kraju datuje się na schyłek XIII wieku. Początkowo ich tworzeniem zajmowali się tylko zakonnicy. Z czasem do prac związanych z urządzaniem szopek włączyli się zwykli ludzie.
Tradycyjne szopki upamiętniają narodzenie Chrystusa. W każdej z nich znajdziemy Świętą Rodzinę, której towarzyszą aniołowie, Trzej Królowie, pasterze. Szopka im skromniejsza, tym lepiej oddaje istotę świąt. Od czasów króla Jana Sobieskiego w szopkach pojawiają się bohaterowie narodowi, a także przywoływane są akcenty patriotyczne.
Z najpiękniejszych szopek słynie Kraków. Szopki krakowskie pojawiły się w drugiej połowie XIX wieku. Ich twórcami byli murarze i cieśle z podkrakowskich miejscowości. Te barwne i skrzące się dzieła sztuki do dziś zachwycają starannością i dokładnością wykonania. Budowane są ze sklejki, kartonu, papieru, zapałek, kolorowych sreberek, folii aluminiowej. Bardzo dokładnie odtwarzają zabytkowe budowle miasta: Kościół Mariacki, Wawel, Bramę Floriańską, Sukiennice, Barbakan.
Każdego roku w pierwszy czwartek grudnia, już od kilkudziesięciu lat na Rynku Krakowskim odbywa się konkurs szopek. Na ten dzień niecierpliwie oczekują mieszkańcy Krakowa i licznie przybywający turyści.
Szopka bożonarodzeniowa przypomina nam o niezwykłym wydarzeniu, jakim było Boże Narodzenie i głosi ważną, niezmienną dla całej ludzkości prawdę: Bóg stał się jednym z nas.
Barbara Szymańska
Korzystałam:
- Jasna Góra. Dwumiesięcznik Sanktuarium Matki Bożej Jasnogórskiej. 2007 nr 6.
- Wierzbowski R. O szopce. Łódź 1990.
Fot. 1. Szopka Jana Malika, III nagroda w kategorii szopek dużych na 25. Konkursie Szopek
Krakowskich w 1967 r. Muzeum Częstochowskie, grudzień 2019 – luty 2020 r. Fot. BS.