Pod patronatem “Gazety Częstochowskiej”
Rozmawiamy z dr hab. Danutą Płusą, prof. PCz , pracownikiem naukowo-dydaktycznym Instytutu Fizyki Politechniki Częstochowskiej i prezesem Częstochowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Fizycznego.
– Dlaczego właśnie 2005 rok ogłoszono Światowym Rokiem Fizyki?
– W tym roku mija 100 lat od opublikowania przez największego fizyka wszechczasów – Alberta Einsteina trzech niezwykle istotnych dla współczesnej fizyki prac naukowych. Były to artykuły na temat: teorii względności, teorii zjawiska fotoelektrycznego i teorii ruchów Browna. Świat fizyki postanowił tę rocznicę szczególnie zaakcentować. W 2000 roku w Berlinie na Światowym Kongresie Towarzystw Fizycznych, na którym spotkało się ponad 40 towarzystw, przyjęto stosowną uchwałę. Szybko rozpoczęto działania i kolejno: w marcu 2001 r. Europejskie Towarzystwo Fizyczne, w październiku 2002 r. Międzynarodowa Unia Fizyki Czystej i Stosowanej, a w 2003 r. UNESCO przyjęły rezolucje deklarujące rok 2005 Światowym Rokiem Fizyki. Jako ciekawostkę powiem, że Einstein otrzymał nagrodę Nobla w roku 1921 nie za teorię względności, jak powszechnie się uważa, ale wyjaśnienie zjawiska fotoelektrycznego.
– Jak Polska rozpoczęła obchody Roku?
– Organizacją Światowego Roku Fizyki, w imieniu Polskiego Towarzystwa Fizycznego, zajął się Krajowy Komitet Organizacyjny. Funkcję przewodniczącej powierzono prof. dr hab. Marcie Kicińskiej-Habior z Uniwersytetu Warszawskiego. Oficjalna inauguracja ŚRF w Polsce nastąpiła o północy podczas Sylwestrowego Balu Fizyków 2005 na Wydziale Fizyki Politechniki Warszawskiej.
Zaplanowano wiele imprez. Najważniejszym wydarzeniem będzie Zjazd Fizyków, który odbędzie się we wrześniu na Politechnice Warszawskiej, kiedy to orkiestra Filharmonii Narodowej po raz pierwszy zaprezentuje symfonię na głosy, chór i orkiestrę “De motu” (“O ruchu”) Wojciecha Kilara. Twórca komponuje ją specjalnie na tę uroczystość.
– Jaki cel przyświeca obchodom Światowego Roku Fizyki?
– Najważniejszym celem jest promocja fizyki i jej wielkiej roli, jaką odgrywa we współczesnym świecie. Ponadto organizatorom zależy na zaktywizowaniu środowisk akademickich i opiniotwórczych skupionych wokół fizyki, nauk przyrodniczych, a także kreowaniu i pokazywaniu pozytywnych wzorców interdyscyplinarnej współpracy, nie tylko środowisk nauk ścisłych, ale również humanistów i twórców kultury.
– W ostatnich latach zauważa się spadek zainteresowania fizyką. Widać to również na naszym rodzimym podwórku, kandydaci na studia w naszej uczelni są z roku na rok słabiej przygotowani z fizyki.
– To stanowi problem. Fizyka nie jest łatwą nauką. To, czy uczeń zainteresuje się nią, zależy od nauczyciela, jego przygotowania i wiedzy. Ale nie tylko. Liczba godzin przeznaczona do realizacji programu z fizyki w szkołach systematycznie maleje, ubożeją laboratoria, a borykające się z trudnościami finansowymi szkoły nie mają środków na ich wyposażenie. Wychodząc naprzeciw potrzebom szkół, pracownicy Instytutów Fizyki Politechniki Częstochowskiej i Akademii Jana Długosza od wielu lat organizują, cieszące się dużym zainteresowaniem, pokazy z fizyki. Dlatego dziwi mnie brak zainteresowania ze strony nauczycieli akcją “Dni otwarte do laboratoriów w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej”, ogłoszoną już rok temu dla uczczenia ŚRF.
– Jak więc w Częstochowie przygotowano się do obchodów Roku Fizyki? Jest to przecież doskonała okazja by przybliżyć uczniom tę naukę.
– Obchodami zajął się Komitet, w skład którego wszedł cały Zarząd Częstochowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Fizycznego, mocno zaangażowali się również dyrektorzy i wykładowcy Instytutów Fizyki Politechniki Częstochowskiej i Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Powołany został również Komitet Honorowy ŚRF. Zaprosiliśmy do niego: Pana prezydenta Częstochowy dr. Tadeusza Wronę, J. M. Rektora Politechniki Częstochowskiej prof. dr. hab. inż. Henryka Dyję i J. M. Rektora Akademii im. Jana Długosza dr. hab. Janusza Berdowskiego prof. AJD oraz tygodnik regionalny “Gazetę Częstochowską”.
Prócz “Dni otwartych w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej” ogłosiliśmy w ubiegłym roku konkurs na plakat “Fizyka wokół nas” dla uczniów gimnazjów i szkół średnich regionu częstochowskiego (prace można dostarczać do końca lutego – przyp. red.). Wydaje się, że ta forma promocji ŚRF okazała się skuteczniejsza od “Dni otwartych”. W chwili obecnej na nasz adres przesłano już sporo prac. Ponadto organizujemy seminaria naukowe. W ubiegłym roku wygłosili wykłady wybitni polscy fizycy, między innymi: prof. Łukasz Turski, prof. Andrzej Kajetan Wróblewski, prof. Robert Gałązka. W marcu odbędzie się ciekawy wykład poświęcony Einsteinowi, wówczas zostanie także rozstrzygnięty konkurs na plakat. W maju planujemy również wycieczkę autokarową po Jurze pod hasłem “Fizyka w plenerze”, którą poprowadzi dr hab. Marian Głowacki, prof. AJD, a we wrześniu “Częstochowskie Dni Fizyki”, na które zaprosimy wszystkich mieszkańców regionu. W organizację obchodów Roku Fizyki włączają się także niektóre szkoły, np. IX LO im. C. K. Norwida przygotowuje międzyszkolny konkurs “Fizyka wśród nauk przyrodniczych”, a Gimnazjum Nr 2 im. Pokolenia Kolumbów w Częstochowie międzygimnazjalny konkurs “Spotkanie z energią”.
– Kto finansuje obchody Światowego Roku Fizyki w Częstochowie?
– Nasze dotychczasowe przedsięwzięcia realizujemy skromnym nakładem finansowym. Pieniądze pochodzą ze składek Częstochowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Pomoc obiecali rektorzy obu uczelni. Poszukujemy również sponsorów. W propagowaniu imprez pomagają nam studenci. Przygotowują plakaty, ogłoszenia, roznoszą do szkół w regionie zawiadomienia o imprezach. Wykładowcy PCz i AJD angażują się do pracy społecznie.
URSZULA GIŻYŃSKA