Warta, rzeka, prawy, największy dopływ Odry o długości 806 km i powierzchni dorzecza 54.529 km kw. Rzeka wielokrotnie zmienia kierunek biegu z południkowego na równoleżnikowy, w górnym biegu przepływa przez region częstochowski.
Wypływa na wysokości ok. 380 m n. p. m. ze źródeł krasowych w Kromołowie (wschodnie krańce Zawiercia) i płynie w szerokiej dolinie przez jurajskie pasmo Wyżyny Częstochowskiej. Od Częstochowy (Przełom Warty) zmienia kierunek na równoleżnikowy, po przyjęciu wód Wiercicy na południkowy, na płd. od Radomska wraca do kierunku równoleżnikowego, aby, po przyjęciu wód Liswarty, popłynąć na zachód do Załęcza Wielkiego. W tym miejscu wykonuje zakręt w kierunku północno-wschodnim, a od Toporowa płynie na północ południkowo. Główne dopływy Warty w regionie częstochowskim: Kamieniczka, Stradomka z Konopką, Liswarta i Wiercica, a ważniejsze miejscowości to: Zawiercie, Mrzygłód, Myszków, Poraj, Częstochowa, Mstów, Działoszyn. Za początek spływu przyjmuje się dopiero bieg Warty na północ od Sieradza.
BOGDAN SNOCH