Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (opracowanie „Ochrona środowiska 2015”) Polska posiada jeden z najniższych wskaźników odpadów wytworzonych na jednego mieszkańca wśród krajów europejskich. W zaprezentowanym zestawieniu wynika, że średnia ilość odpadów komunalnych na jednego mieszkańca UE w 2013 r. wyniosła 481 kg. W Polsce natomiast 293 kg (w 2014 roku liczba ta zmniejszyła się nawet do 268 kg). Najwięcej odpadów komunalnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca wytworzyły: Dania (747 kg), Luksemburg (653 kg), Cypr (624 kg) oraz Niemcy (617 kg).
W ekologicznej gospodarce odpadami ważny jest jednak sposób przetwarzania wytworzonych odpadów komunalnych. W 2014 roku w Unii Europejskiej 31 proc. odpadów unieszkodliwiono poprzez składowanie, 27 proc. poddano recyklingowi, 25 proc. unieszkodliwiono termicznie, a 15 proc. poddano kompostowaniu. Natomiast w Polsce w 2014 r. podstawowym sposobem postępowania z odpadami komunalnymi było deponowanie ich na składowiskach. Do składowania przeznaczono 53 proc. ich całkowitej ilości (tj. 5,3 mln ton), recyklingowi poddano 21 proc. (2,2 mln ton), unieszkodliwieniu termicznemu w spalarniach 15 proc. (1,6 mln ton), a biologicznemu przetwarzaniu 11 proc. (1,2 mln ton) odpadów komunalnych.
Główny Urząd Statystyczny przedstawił także dane dotyczące poziomów odzysku i recyklingu odpadów. W 2014 r. łącznie zebrano w Polsce 169 mln ton zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, w tym 160 mln ton z gospodarstw domowych. Poziom zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego wyniósł ok. 35 proc., w tym poziom zbierania sprzętu z gospodarstw domowych – 33 proc. W przeliczeniu na jednego mieszkańca zebrano ponad 4 kg zużytego sprzętu, co oznacza, że Polska osiągnęła wymagany przez Komisję Europejską poziom zbiórki sprzętu tzn. 4 kg na mieszkańca. Nie udało się natomiast osiągnąć określonego dla Polski poziomu zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych. Wyniósł on 33 proc., podczas gdy wymagany to 35 proc. W odniesieniu do pojazdów wycofanych z eksploatacji w 2013 r. w Polsce poziomy ich odzysku i recyklingu wyniosły odpowiednio 90 proc. oraz 89 proc. Wartości te są nieznacznie niższe niż w 2012 r., w którym wynosiły odpowiednio 93 proc. i 90 proc.
Warto wiedzieć, że z odpadu odzyskanego w recyklingu powstaje materiał o konkretnej wartości rynkowej, służący do wyprodukowania nowego pełnowartościowego wyrobu. Wszystkie odpady tworzyw sztucznych, także te nienadające się do recyklingu, mają bardzo dużą wartość energetyczną i odzysk tej energii to konkretne ilości zaoszczędzonego surowca energetycznego (olej, gaz, węgiel, koks). Dane za rok 2013 dla Polski nie są były optymistyczne – odchodzenie od składowania następuje powoli (spadek składowania o około 1,5 proc.), a recykling odpadów tworzyw sztucznych wzrósł minimalnie w porównaniu do roku poprzedniego i wyniósł około 24 proc. Odzysk energii z odpadów tworzyw sztucznych kształtuje się na poziomie 15-16 proc. i osiągany jest głównie poprzez wykorzystanie odpadów tworzyw do produkcji paliw alternatywnych. Z takimi wartościami recyklingu i odzysku odpadów tworzyw sztucznych Polska znajduje się znacznie poniżej średniej europejskiej (recykling na poziomie 25 proc., odzysk energii 35 proc., składowanie 40 proc.). Niewątpliwie, jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest niedostateczny poziom selektywnego zbierania odpadów tworzyw sztucznych – wg GUS wynosi on jedynie 11 proc. Wyniki ścisłej czołówki, w której znajduje kilku krajów europejskich, praktycznie w ogóle nie składujących odpadów tworzyw sztucznych na wysypiskach, to cel dość odległy dla krajów takich jak Polska, gdzie główną metodą zagospodarowywania odpadów pozostaje składowanie.
Aby recykling funkcjonował prawidłowo niezbędne jest wytworzenie odpowiednich mechanizmów rynkowych warunkujących zbyt i zapotrzebowanie na surowce wtórne. Odchodzenie od dotowania cen surowców i prywatyzacja ma się przyczynić do wprowadzenia mechanizmów rynkowych, preferujących odzysk materiałów. Przez odzysk rozumie się wszelkie działania nie stwarzające zagrożenia dla zdrowia, życia ludzi lub środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości, części, jak również zmierzające od odzyskania z odpadów substancji, materiałów, lub energii. Recykling ma służyć przede wszystkim ochronie zasobów naturalnych i środowiska. Zastosowanie surowców wtórnych zmniejsza bowiem zastosowanie surowców pierwotnych, co przekłada się na wzrost zapasu bogactw naturalnych. Trzeba przy tym pamiętać, że wydobywanie surowców i przetwarzanie ich na dobra konsumpcyjne jest nieustannie związane z obciążeniem i niszczeniem środowiska. Dlatego ochrona zasobów naturalnych jest jednocześnie ochroną środowiska. Dodatkowym aspektem dobrodziejstw recyklingu jest oszczędność energii. Wykorzystanie surowców wtórnych prowadzi do ochrony energii, a tym samym do ochrony środowiska.
foto:
W Częstochowskim Przedsiębiorstwie Komunalnym funkcjonuje Zakład
Zagospodarowania Odpadami, który powstał przy znaczącym wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach
Materiał ukazał na stronie: “Częstochowska Gazeta Ekologiczna” (wydanie papierowe), której publikację współfinansuje Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
UG