Ur. 30.08.1853 w Tuligłowach w Przemyskiem, w niezamożnej rodzinie organisty. Chłopiec od wczesnych lat marzył, aby zostać znanym malarzem. Tymczasem już początki w lwowskim gimnazjum były dla niego trudne i upokarzające. Uciekł ze szkoły, kiedy złośliwie zaproponowano mu powrót do pasenia bydła. Także próba w gimnazjum w Komornie nie powiodła się. Dopiero w Przemyślu dotarł do III klasy wyróżniając się zdolnościami do rysunków.
Przebywali w Częstochowie
Julian Fałat (1853-1929)
Ur. 30.08.1853 w Tuligłowach w Przemyskiem, w niezamożnej rodzinie organisty. Chłopiec od wczesnych lat marzył, aby zostać znanym malarzem. Tymczasem już początki w lwowskim gimnazjum były dla niego trudne i upokarzające. Uciekł ze szkoły, kiedy złośliwie zaproponowano mu powrót do pasenia bydła. Także próba w gimnazjum w Komornie nie powiodła się. Dopiero w Przemyślu dotarł do III klasy wyróżniając się zdolnościami do rysunków. Będąc już w IV klasie uciekł do Krakowa, aby zostać studentem Szkoły Sztuk Pięknych. Tutaj, też niechętny mu dyrektor, wspomniał o paseniu krów. Ostatecznie został przyjęty. Z okazji zakończenia roku szkolnego dwie prace młodego Fałata zostały wyróżnione i pokazane na wystawie. Mimo biedy, powoli piął się coraz wyżej. W 1872 udał się na Ukrainę, do ziemianina Krzyżanowskiego, w celu udziela-nia lekcji rysunku. Zarobione pieniądze wykorzystywał w sposób rozsądny do pogłębiania nauki i dalszego zarobkowania. Zatrudnił się u architekta Gąsiorowskiego w Odessie do rysowania detali dekoracyjnych. Pod wpływem pracodawcy postanowił studiować architekturę, wyjeżdżając do Zurychu, lecz wkrótce zmienił zamiar i udał się do Akademii Malarstwa w Monachium. Brak środków do życia zmusił go do zatrudnienia się na okres dwuletni przy budowie kolei w Szwajcarii. Zaoszczędzonymi pieniędzmi wrócił do Monachium i rozpoczął malowanie. Za swe obrazy otrzymał nagrody: w 1878 medal brązowy, 1879 srebrny i nagrodę w Paryżu. Po tych pierwszych sukcesach powziął decyzję poświęcenia się wyłącznie malarstwu. Od 1991 przebywał na stałe w Warszawie, organizując własną pracownię. Dochody czerpał m.in. ze sprzedaży rysunków do czasopism krajowych i zagranicznych. Często odwiedzał Rzym i Paryż, nie pomijając stron ojczystych. W 1882 zwiedzał Żmudź, a rok później Litwę. W 1884 był w Hiszpanii, a w 1885 wybrał się w podróż dookoła świata. W tym czasie wystawa malarska w Warszawie przyczyniła się znacząco do spopularyzowania płócien J. Fałata. W 1886 przebywał w Nieświeżu, zaproszony przez Radziwiłłów do uczestnictwa w polowaniach. Tu poznał cesarza Niemiec Wilhelma II, u którego, jako malarz nadworny przebywał w Berlinie 1886 – 1895, malując sceny myśliwskie. W 1895 wspólnie z W. Kossakiem i czterema innymi artystami malował olbrzymie płótno (dł. 115 m, wys. 15 m) pt. “Berezyna”. Po śmierci J. Matejki przyjął zaproponowane stanowisko dyrektora Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, którą przekształcił w Akademię, powołując w miejsce zaawansowanych wiekiem członków najzdolniejszych malarzy, m.in. Leona Wyczółkowskiego, Stanisława Wyspiańskiego i innych. Po tych korzystnych zmianach Fałat był inicjatorem powołania Polskiego Stowarzyszenia Artystycznego “Sztuka”, które godnie reprezentowało życie artystyczne na Ziemiach Polskich. W 1915 służył w Legionach, co wykorzystał do sportretowania J. Piłsudskiego. W czasie czeskiej inwazji na Śląsk, Fałat, liczący już ponad 60 lat, zgłosił się ochotniczo do służby wojskowej. Pracował w sztabie i dywizji szwoleżerów w wydziale propagandy. Za swą gorliwość w służbie na Śląsku Cieszyńskim otrzymał Śląski Krzyż Walecznych II klasy. Od 1910 mieszkał w Bystrej k. Bielska, w której od 1969 istnieje poświęcone mu muzeum. Dorobek artystyczny Fałata jest widoczny we wszystkich naszych muzeach, w zbiorach berlińskich. Był przedstawicielem realistycznego kierunku w malarstwie polskim, czerpiąc przykłady z impresjonizmu: obrazy olejne, akwarele, pejzaże, głównie w scenerii zimowej, sceny z polowań. Wymieńmy kilkanaście jego prac: “Portret ojca”, “Kościół z Tuligłowach”, “Krajobraz z łosiami”, “Śnieg”, “Portret z polowania z niedźwiedziem”, “Autoportret z paletą”, “Portret G. Zapolskiej”, “Dwa światy”, “Cmentarz Montmartre w Paryżu”, “Kraków rankiem”, “Plebania w Wyszatycach”. Zmarł w Bystrej 9.07.1929 i tam został pochowany.
Pobyt artysty w Częstochowie. 14.08.1922 przybył Julian Fałat na Jasną Górę. Fakt ten został utrwalony wpisem do księgi pamiątkowej. Ulica Fałata, łącząca Piastowską z Moniuszki na Zaciszu, występuje na planie miasta z ok. 1936.
Źrodło: m.in. Polski Słownik Biograficzny
ROMAN WINIAREK
Roman Winiarek