Od parafii do parafii w byłym województwie (35)
Gdy w r. 1618 umiera -wspomniana już w odcinku nr 30 – dziedziczka Gidel Anna Dąbrowska, zmienia się sytuacja sprowadzonych przez nią tutaj Dominikanów. Bowiem jej siostrzenica i sukcesorka – Zuzanna z Porębińskich Oleska, niechętna dominikanom sprowadza do Gidel także mnichów kartuskich. Nadając im ziemię na południowym skraju Gidel (w pobliżu Wiercicy) zapisuje w historii tej miejscowości ponad 170-letni pobyt wyjątkowych zakonników.
Przedstawiciele niemieckiego zakonu (założonego w XI w.) o bardzo surowej regule (włosiennice, kaptury na głowach, ścisłe posty) zakładają tutaj erem (pustelnię), a w r. 1646 wznoszą drewnianą kaplicę. Trudnią się sukienictwem oraz spisują dzieje Polski. Gdy przeorem ich zostaje Polak – Franciszek Pasieka – rozpoczynają budowę murowanego kościoła. W ten sposób powstaje w latach 1751-67 potężna świątynia, nazywana teraz “pokartuską”. W r. 1819 zakon kartuzów zostaje skasowany przez Watykan, lecz osiadli tutaj zakonnicy pozostają na miejscu do końca swego życia. Ostatnim zakonnikiem był Adam Grabowski, który zmarł w r. 1839. Pozostały przyklasztorny kościół zostaje przekazany parafii.
Ówczesny dzierżawca Gidel hr. Ksawery Biedrzycki zaniedbuje świątynie, zamieniając przyległe budynki klasztorne na magazyny zboża. Wcześniej jednak, Prezes Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych – Samuel Linde (1771-1847) uratował z pokartuskich zbiorów 116 wolumenów przewożąc je do Biblioteki Publicznej w Warszawie. Kościół ten już od r. 1832 zaczyna spełniać funkcje parafialne. Jednak dopiero od r. 1884 staje się pełnoprawną siedzibą parafii gidelskiej. W tym czasie trwa w nim wieloletni remont ciągnący się od r. 1879, aż do do lat 20. XX w., kiedy to usunięto zniszczenia z czasów I w. św. Naprzeciwko zakrystii (wyposażonej w meble wykonane jeszcze przez kartuzów – na zdjęciu) zachowana została obszerna cela, służąca zakonnikom do biczowania się – na zdjęciu. Natomiast po lewej stronie nawy znajduje się dostępna krypta grobowa ks. Józefa Madalińskiego. Ten koniecpolski proboszcz odbył w r.1791 pieszą pielgrzymkę na Jasną Górę. W drodze powrotnej zatrzymał się Gidlach i nocując u kartuzów zmarł. Pochowany w tej świątyni przeleżał w krypcie do r. 1937, kiedy to zauważono, że ciało jego uległo mumifikacji. Jednak po przełożeniu do nowej trumny nastąpił szybki rozkład ciała i szczątki kapłana – nakryte ornatem – można po wejściu do bardzo niskiej krypty obejrzeć przez okienko trumienne.
W r. 1968 wnętrze kościoła zostało pokryte malowidłami artysty plastyka Józefa Mroza. Na przełomie obecnych wieków wykonano nową więźbę dachową, którą pokryto blachą miedzianą. Wolno stojąca dzwonnica, oraz brama w ogrodzeniu pochodzą z 2. połowy XVIII w. , natomiast plebania powstała już na początku XX w.
ANDRZEJ SIWIŃSKI