Rozmowa z senatorem Ryszardem Majerem (PiS) z senackiej Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej.
Niepełnosprawni ? Polska nadal krajem dwóch prędkości.
Senat RP procedował ostatnio zmiany w ustawie o rehabilitacji osób niepełnosprawnych Nowelizacja przewiduje m.in., że zakład pracy chronionej, który mimo obowiązku w ogóle nie przekazuje pieniędzy na zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, będzie musiał zwrócić te środki, a ponadto wpłacić 30 proc. tej kwoty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Ustawa zakłada też, że nowe legitymacje dla osób z niepełnosprawnością będą obowiązywały od 1 sierpnia 2017 r.
W swoim wystąpieniu dość krytycznie Pan Senator odnosił się do funkcjonującego systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych?
– Niepełnosprawność, podejście do niepełnosprawności, polityka państwa wobec niepełnosprawności zawsze wyznaczają pewien standard, który musi być przepełniony szacunkiem i godnością wobec człowieka wymagającego wsparcia. W Polsce liczba osób z niepełnosprawnościami będzie wzrastała, bo społeczeństwo polskie starzeje się w związku z tym obowiązki państwa i instytucji publicznych, będą systematycznie wzrastały i wymagają daleko idących zmian. Stan obecny mnie nie satysfakcjonuje a obszarów do działania jest przynajmniej kilka. Już podczas posiedzenia komisji padły, deklaracje zmiany systemu. To jest niesłychanie trudna sprawa. Jeden z senatorów mówił o tym, że ten system pomocy i wsparcia osób niepełnosprawnych jest jak ser szwajcarski: czyli mocno dziurawy. Jednak łatany licznymi poprawkami ale jest , funkcjonuje. Budowa czegoś nowego jest zawsze bardzo trudna. Potrzebna jest diagnoza istniejącego stanu rzeczy: musimy wiedzieć, co chcemy zrobić, dla kogo, z kim wreszcie jakie mamy zasoby, wyzwania i możliwości działania.
Kształcenie dla niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnościami?
– Zaczynając od pierwszej części pytania: jednym z kluczowych wyzwań jest w moim przekonaniu odpowiednie przygotowanie osób pracujących z niepełnosprawnymi. Osoby pracujące z niepełnosprawnymi, pracujący w systemie pomocy społecznej są pozbawione systemu permanentnego dokształcania. Mimo wielu lat nadal brakuje zaplecza metodycznego oraz narzędzi motywujących do systematycznego rozwoju. Nie wystarczy bowiem powiedzieć, że należy się dokształcać. Trzeba zbudować system, który zadba o właściwy poziom szkoleń, wygeneruje u pracodawcy odpowiednie środki na dokształcenie i będzie dbał o rozwój zawodowy kadr pomocy społecznej w tym pracowników socjalnych.
A teraz szerzej, gdybyśmy spojrzeli na kwestie kształcenia osób z niepełnosprawnościami?
– Niezwykle istotne jest przygotowanie osób niepełnosprawnych do radzenia sobie w dorosłym życiu. Polska szkoła – mimo oczywistych wysiłków wielu nauczycieli i organizatorów szkolnictwa – nie jest przygotowana na odpowiednie traktowanie i kształtowanie dzieci z niepełnosprawnościami. Przytoczę fragment e-maila, który przyszedł w ostatnich dniach na adres mojego biura: „.. Jestem osobą niepełnosprawną od urodzenia. Mam umiarkowany stopień niepełnosprawności na stałe. Nie pobieram żadnych świadczeń społecznych. Mimo że wielokrotnie o nie się starałem, decyzje były odmowne. Zarejestrowany w urzędzie pracy jako bezrobotny poszukujący pracy, ale ofert pracy dla osób niepełnosprawnych brak…”. Zwracam uwagę na ten fragment. Są, Drodzy Państwo, osoby niepełnosprawne, które próbują się odnaleźć na rynku pracy, ale coś zaszwankowało w czasie ich młodości. Zaszwankował proces kształcenia – nie zostali odpowiednio przygotowani do dość dynamicznego obecnie rynku pracy. Niepełnosprawność to również wyzwanie dla polskiej szkoły – dla szkoły podstawowej i dla szkoły średniej. Tam dzieciaki niepełnosprawne po raz pierwszy otrzymują wykształcenie i tam są kierunkowane. Jeżeli tego stanu nie zmienimy – i nie mówię, tylko i wyłącznie o systemie kształcenia specjalnego – to rzeczywistość osób niepełnosprawnych nadal będzie bardzo zła. Liczba szkół podstawowych gimnazjów oraz liceów które są przystosowane dla osób niepełnosprawnych ruchowo jest znikoma. W regionie częstochowskim, na palcach jednej ręki mogę policzyć szkoły, które są przygotowane do przyjmowania wózkowiczów. To jest, błąd i to jest zaniechanie. Jeżeli nie popatrzymy na kwestię niepełnosprawności z perspektywy polskiej szkoły, to nie będziemy mieli skutecznie rozwiązanego problemu osób niepełnosprawnych.
Wskazał Pan senator na sytuację ludzi starszych w środowisku wiejskim?
– Mamy Polskę dwóch prędkości – w których jakość życia jest diametralnie różna. Są, mieszkańcy miast, posiadający dostęp do rehabilitacji, systemu kształcenia, do usług społecznych, i są mieszkańcy ośrodków wiejskich, którzy muszą pokonywać kilometry, żeby się dostać do rehabilitacji zdrowotnej, do rehabilitacji społecznej, do rehabilitacji zawodowej, i najczęściej ich nie pokonują, bo nie ma dowozu, nie ma transportu. To jest, wyzwanie na dziś. Tak naprawdę, wyrównanie tych dwóch prędkości, które równie dobrze możemy nazwać dyskryminacją głownie seniorów mieszkających na wsi to zadanie dla ministra rodziny, ale także dla ministra rolnictwa.
Czy zmiany o który Pan senator mówił są możliwe?
– Podczas ostatniego posiedzenia padały słowa o tym, że rząd Prawa i Sprawiedliwości oraz my, senatorowie, pewne rzeczy planujemy, ale to nie jest tak, że my tylko planujemy. Minęło kilka miesięcy, które przepracowaliśmy, i są już efekty, również w przypadku osób niepełnosprawnych. Jest, Drodzy Państwo, program 500+, który obejmuje dzieciaki z rodzin niepełnosprawnych. Za chwileczkę, Drodzy Państwo, będzie program 75+, który obejmuje osoby w wieku senioralnym, w większości niepełnosprawne. Przypomnę również że o legitymacjach dla osób niepełnosprawnych mówiło się przez całe lata, że są potrzebne, niezbędne. Lata jednak mijały i nadal wszyscy posługiwali się zużyta formą wydruku. Obecnie deklaracja jest zapisana w ustawie. Nowoczesna legitymacja będzie już w przyszłym roku. Można? Można.
JULKA KOWALSKA