Świerk pospolity (Picea excelsa) to drzewo, które osiąga 50 m wysokości, pień prosty nierozgałęziony pokryty brunatną korą, korona drzewa wygląda jak stożek ostro zakończony, liście w formie igieł, kłujące o długości 2,5 cm. Świerk kwitnie w maju, kwiaty żeńskie na zakończeniu ubiegłorocznych pędów w formie purpurowych szyszeczek, zapylone z czasem brunatnieją i szyszki osiągają około 15 cm długości.
Świerk pospolity (Picea excelsa) to drzewo, które osiąga 50 m wysokości, pień prosty nierozgałęziony pokryty brunatną korą, korona drzewa wygląda jak stożek ostro zakończony, liście w formie igieł, kłujące o długości 2,5 cm. Świerk kwitnie w maju, kwiaty żeńskie na zakończeniu ubiegłorocznych pędów w formie purpurowych szyszeczek, zapylone z czasem brunatnieją i szyszki osiągają około 15 cm długości.
Świerk pospolity występuje na Ziemi Częstochowskiej w domieszce z innymi gatunkami drzew, stanowiąc 3-5 proc. powierzchni leśnej. Nie jest to jego naturalny zasięg występowania, ale pojawił się na terenie naszej Jury Częstochowskiej około 5 tys. lat temu, co potwierdza analiza pyłkowa drzew z tego okresu. Wówczas był domieszką około 3 proc. drzew takich jak: sosna, brzoza, olsza, dąb, lipa itp. W późniejszym okresie świerk w zależności od warunków klimatycznych i zapotrzebowania zwiększa swój udział w ogólnym drzewostanie osiągając większy skład procentowy w okresie tzw. Wędrówki ludów, a wcześniej w okresie wpływów rzymskich.
Ze względu na dużą wydajność wartościowej masy drewna, świerk został rozpowszechniony poza linią swego naturalnego zasięgu wypierając inne gatunki lub ograniczając je. Naturalne zasięgi geograficzne świerka w Polsce, to zasięg północny, zwany też nordycko-bałtyckim i zasięg wyżynno górski, zwany sudecko-karpackim. Ziemia Częstochowska znajduje się między jednym, a drugim, ale ponieważ świerk nie ma dużych wymagań co do żyzności i głębokości gleby, a tylko wilgotności, zapuścił w niej swoje korzenie i całkowicie dobrze się tu czuje, chociaż nie tworzy naturalnych litych zespołów jak np. w Tatrach w reglu górnym.
Świerk jest cennym surowcem drzewnym i ma ogromne znaczenie gospodarcze. Używany jest w budownictwie naziemnym i podziemnym, szczególnie cenny jest przy produkcji celulozy, przy wyrobie galanterii drzewnej, produkcji zapałek, opakowań, węgla drzewnego, a kora świerkowa jest podstawowym u nas surowcem garbnikowym.
Nas będzie interesował świerk ze względów leczniczych. Surowcem będą jego liście (igły), pędy i żywica. W igłach i gałązkach świerka występuje olejek eteryczny w skład, którego wchodzą pinen, felandren, kadinen i inne terpeny.
Wymienione surowce działają wyksztuśnie oraz dezynfekująco na skórę. Napary zaś były stosowane w schorzeniach dróg oddechowych, zewnętrznie do obmywania i kąpieli. Żywica stosowana bywa do produkcji maści i plastrów rozgrzewających.
FRANCISZEK KASPRZAK