Od parafii do parafii w byłym województwie (277)
Opisana dokładnie w poprzednim odcinku linia poniemieckich bunkrów prowadzi obecnie obok nowego kościółka filialnego w Turowie. Wędrując dalej jej śladem (przez ciecierzyński las) na północ doprowadza nas do Zrębic. Tutaj na miejscowym cmentarzu łatwo odszukać dwie zbiorowe mogiły wojenne. Spoczywają w nich niemal obok siebie żołnierze polscy i niemieccy, którzy polegli w tej okolicy we wrześniu 1939 roku. Obydwie zadbane stanowią wyjątkowe miejsce pamięci wojennej, bowiem polegli na początku napaści na Polskę żołnierze Wermachtu byli z reguły ekspediowani do Niemiec – gdzie kreowano ich na bohaterów. Na tym samym cmentarzy rzuca się też w oczy wyjątkowa mogiła księdza Jana Lalewicza. Żyjący w latach 1827-1901 proboszcz parafii w Zrębicach wielce się zasłużył dla swojej placówki, która kierował od 1880 roku.
Początki tej parafii sięgają 1334 r. – co wspominał Jan Długosz – a więc musiał już wtedy istnieć kościół. Zastąpiono go w 1596 r. nową, drewnianą świątynią. Obecny powstał w 1789 r. i postawił go ks. Wojciech Buliński na pozostałości z poprzedniego kościoła. Jednak w bardzo biednej, porozbiorowej parafii świątynia ponownie chyli się ku upadkowi. Dopiero wspaniała inicjatywa ks. Jana Lalewicza (w 1889 r.) – wspomnianego już na cmentarzu – pozwala uratować zabytkowy kościół, który gruntownie odrestaurowano. W ten sposób modrzewiowa, o zrębowej konstrukcji budowla przetrwała do dzisiaj. Jednak w latach 1954 – 56 otrzymała nowe gonty, jak i stojąca obok dzwonnica. Wreszcie w latach 1966-68 przeprowadzono gruntowną konserwację barokowego wnętrza kościoła. Natomiast w 2002 r. założono instalację alarmową i przeciwpożarową – bowiem wcześniej doszło do kradzieży cennych figur. W głównym ołtarzu kościoła znajduje się obraz św. Idziego (patrona parafii), który w 1789 r. przeniesiono tutaj z polnej kaplicy. Miejsce i historie tej kaplicy poznamy w następnym odcinku. Wokół kościoła wiekowe, chronione prawem lipy, które osłaniają zabytkowa kaplicę. Ma ona sięgać przełomu XVII i XVIII wieku, bowiem posiada dzwon z 1632 r. Położona wraz z kościołem na Szlaku Architektury Drewnianej woj. Śląskiego została niedawno poddana gruntownej konserwacji. Do połowy XVII w. istniał obok kościółka drewniany szpital (przytułek) dla 4-ech pacjentów (bezdomnych). W tych czasach parafia zrębicka należała do najuboższych w powiecie lelowskim i podźwignął ją dopiero wspomniany już ks. J. Lalewicz.
Przy kościele w Zrębicach znajduje się początek szlaku turystycznego o nazwie „Dróżki świętego Idziego”. Wytyczony w 2008 roku przez olsztyński Urząd Gminy prowadzi stąd aż do Olsztyna, lecz jego najciekawszy fragment znajdziemy zaraz na skraju Zrębic. Za nim jednak opuścimy Zrębice wędrując tym szlakiem w kierunku Olsztyna, trzeba najpierw odszukać wojenny cmentarz z czasu 1. wojny światowej. Ulokowany na terenie lasu – przy wschodnim wylocie kieleckiej szosy z obszaru gminy Olsztyn – ucierpiał mocno w czasie ostatniej zimy. Łamiące się pod ciężarem śniegu sosny uszkodziły drewniane barierki którymi ogrodzono miejsce 17-tu zbiorowych mogił. Pochowano w nich 221 żołnierzy niemieckich i 256 rosyjskich, którzy polegli w sierpniu 1914 r. Mogiły te były niegdyś oznaczone żeliwnymi krzyżami (również prawosławnymi), jednak w okresie zupełnego zaniedbania tego cmentarza zostały doszczętnie rozkradzione. Dopiero na przełomie XX i XXI w. ponownie przywrócono to miejsce ludzkiej pamięci – staraniem Urzędu Gminy w Olsztynie.
Tekst i zdjęcia –
Andrzej Siwiński