Od parafii do parafii w byłym województwie (66)
W samym centrum Kroczyc ulokowane są przy skrzyżowaniu dróg dwa pomniki wojenne. Pierwszy, w kształcie żelaznego krzyża na postumencie, upamiętnia miejsce śmierci dwóch partyzantów, rostrzelanych tutaj 1 sierpnia 1944 r. Drugi, zbudowany z głazów skalnych (na zdjęciu), upamiętnia poległych Polaków w latach 1939-45. Stoi on jednak na miejscu zamordowania w dniu 11 grudnia 1944 kilkunastu mieszkańców Kroczyc w odwecie za udzielanie pomocy partyzantom z Batalionów Chłopskich. Jednak w miejscowości tej można odszukać jeszcze jeden ślad wojenny, tyle, że dotyczący czasów I wojny światowej. Jest nim ukryty na zalesionym wzgórzu o nazwie “Bliszczowa” cmentarz żołnierski.
By się do niego dostać, należy podjąć pieszą wędrówkę czarnym szlakiem turystycznym prowadzącym do Morska. Biegnie on po zachodniej stronie szosy nr 78 (do Zawiercia). Po dojściu do skraju lasu, trzeba zauważyć stojący po prawej stronie szlaku betonowy krzyż, a za nim ogrodzony murem niewielki cmentarz. Niewielki, bo o powierzchni ok. ćwierć hektara osłania jednak 5 zbiorowych mogił, w których spoczywają żołnierze narodowości: niemieckiej, austriackiej i rosyjskiej. Między nimi jest zachowana pojedyńcza mogiła z żelaznym, misternym krzyżem (na zdjęciu). Inskrypcja na tabliczce jest spisana po polsku informując, że: “tu spoczywa ś. p. Bronisław Frank chorąży 36 L.I.R. – legł 24 listopada 1914 – śpij kolego w ciemnym grobie”. Skrót L.I.R. oznacza “Landwehr Infanterie Regiment” czyli Pułk Piechoty Obrony Kraju – oczywiście niemiecki. Otóż tak w armii austrowęgierskiej jak i niemieckiej duży procent powoływanych do wojska stanowili Polacy (z Galicji, Śląska i Wielkopolski). Będąc pewnymi i lojalnymi żołnierzami dochodzili w swych pułkach nawet do stopni podoficerskich. Gdy w listopadzie 1914 r. wojska rosyjskie podjęły potężną kontrofensywę na pozycje wojsk niemiecko-autriackich, najcięższe walki wybuchły na Wyżynie Częstochowsko-Krakowskiej. Stąd teraz na Jurze wiele cmentarzy żołnierzy poległych w tym czasie (Kotowice, Włodowice czy Janów).
Do parafii kroczyckiej należą też Podlesice. Jest to doskonale znana jurajska miejscowość położona na południowym zboczu rezerwatu przyrody “Góra Zborów”. Na jednym z ostańców tego rezerwatu umieszczona w 1963 r. mosiężną tablica (na zdjęciu). Napis na niej podaje, że m.in., walczył tutaj z Niemcami oddział partyzantcki “…AL – BCH pod dowództwem “Wiary” …”. Tymczasem z akcją tą Armia Ludowa nie miała żadnego związku, bowiem w opracowaniu pt. “Kalendarium walk BCH w latach 1942-45” można znaleźć następujący opis tej bitwy. W dniu 6 sierpnia 1944 r. dwa oddziały Batalionów Chłopskich, oraz dwa Armii Krajowej, których dowódcami byli odpowiednio: Bolesław Kozłowski ps. “Wiara”, Mieczysław Filipczak ps. “Mietek”, Franciszek Dubiński ps. “Wisła” i Zygmunt Surowiec ps. “Sęp” urządziły potężną zasadzkę na samochodową kolumnę Wermachtu udającą się na pobliski front wschodni. Zginęło wtedy 19 Niemców a 7 wzięto do niewoli, spalono 4 samochody a 2 pełne sprzętu bojowego uprowadzono.
ANDRZEJ SIWIŃSKI
1 komentarz