Przebywali w Częstochowie
Biskup płocki, arcybiskup mohylowski. “Dynastia” Szembeków odegrała znaczącą rolę w historii Polski. W naszym cyklu “Przebywali…” przypomniana została niedawno sylwetka Krzysztofa, biskupa warmińskiego, który z upoważnienia nuncjusza Grimaldiego był 8.09.1717 koronatorem obrazu Matki Bożej na Jasnej Górze. W organizowaniu tych pamiętnych uroczystości pomagali dwaj Szembekowie: Jan, kanclerz wielki koronny i Aleksander, podstoli koronny. Wspomnijmy jeszcze o Stanisławie prymasie Polski, Krzysztofie biskupie płockim, paulinie z tego rodu, który służył Jasnej Górze i tu został pochowany i wreszcie Janie, dyplomacie, autorze diariusza z 1939. Jerzy Józef urodził się 14.06.1851 w Ujściu na Podolu w diecezji kamienieckiej z hr. Józefa Szembeka i Józefy z hr. Moszyńskich. Lata dziecięce spędził przy rodzicach w Warszawie. Wraz z bratem ukończył z wyróżnieniem Gimnazjum Św. Anny w Krakowie w 1869. Studiował na UJ w Krakowie, m.in. historię lit. polskiej i prawo. Jego wykładowcami byli wybitni naukowcy: J. Szujski, St. Tarnowski, K. Estreicher i wielu innych, którzy rozbudzili w młodym Szembeku zamiłowania i szacunek do pamiątek ojczystych i ich gromadzenia. Początek stanowił bogaty księgozbiór otrzymany od ojca. Gromadził sztychy, autografy królów i biskupów polskich. Przez 17 lat pozostawał pod opieką swego dziada Piotra Moszyńskiego. Kontakty z zacnymi kapłanami krajowymi i zagranicznymi rozbudziły w nim chęć służenia Bogu. Po śmierci dziadka przeniósł się na Podole. W międzyczasie dwukrotnie odbył podróże do Rzymu. Po uregulowaniu wszelkich spraw majątkowych, w wieku 38 lat, wyjechał do Saratowa i tam został przyjęty do seminarium duchownego, które ukończył 19.03.1893 i tam na kapłana został wyświęcony. Początki jego duszpasterstwa miały miejsce w Saratowie. Po krótkim pobycie w Astrachaniu wrócił do Saratowa, w którym zorganizował szkółki parafialne, dwa przytułki dla bezdomnych, odbudował zniszczony kościół. Po nominacji na profesora teologii poprosił o przeniesienie go do rodzinnej diecezji łucko-żytomierskiej. Prośba została spełniona. 15.04.1901 papież Leon XIII mianował Jerzego Szembeka biskupem płockim. Urząd w diecezji sprawował przez trzy lata. Z jego inicjatywy przystąpiono do odnowy kościoła katedralnego. Na odbytym 9.11.1903 konsystorzu papież Pius X przeniósł biskupa na stolicę arcybiskupią w Mohylewie. W międzyczasie wszedł w życie carski najwyższy ukaz, mocą którego mieszkańcy Cesarstwa i Królestwa Polskiego otrzymali prawo wolności wiary. Od tej pory nauczyciele religii mieli prawo i obowiązek nauczania w języku rodowitym uczniów. Korzystając z praw wyżej wspomnianego ukazu arcybiskup Szembek rozpoczął wizytację ośrodków katolickich mohylewskiej guberni, w których mieszkańcy katolicy od pół wieku byli pozbawieni kontaktów ze swymi duszpasterzami. W wieku 54 lat, w pełni sił i zdrowia, arcybiskup przybył na wypoczynek do miasteczka Alwernia, leżącego między Chrzanowem i Krakowem, które stanowiło jego własność. Niespodziewanie zachorował na tyfus, ze skutkiem śmiertelnym. Pogrzeb odbył się 10 sierpnia 1905 w Porębie – Żegocie, nieopodal Alwerni, w którym udział wzięło grono najwybitniejszych duchownych, m.in.: bp Puzyna, abp Popiel, abp Bilczewski, abp Teodorowicz, bp Pelczar i wielu innych, a wśród nich o. Romuald, paulin z Jasnej Góry.
Wizyta pasterska w Częstochowie. Wracając z zagranicy ks. metropolita mohylewski, 21.10.1903, zgodnie z wcześniejszym planem, zatrzymał się w Częstochowie, pozostając na kilka dni na Jasnej Górze. W dniu przybycia (sobota) odprawił Mszę Świętą w kaplicy głównej. W niedzielę i poniedziałek dokonał bierzmowania licznie zgromadzonych pielgrzymów.
Źródła: Dzwonek Częstochowski XI/1903, IV/1904 Encyklopedia Kościelna t. XXVII.
ROMAN WINIAREK