Co dziesiąty chory na jaskrę w Polsce nic nie wie o chorobie
Na jaskrę choruje ponad 67 milionów ludzi na całym świecie. 7 mln jest całkowicie niewidomych z powodu tej choroby. Jaskra jest bowiem główną przyczyną ślepoty w krajach rozwiniętych. W Polsce chorych na jaskrę jest około 800 tys., leczy się tylko 70 tys. Oznacza to, że co dziesiąty chory na jaskrę w Polsce nic nie wie o swojej chorobie.
Jaskra może dotknąć ludzi w każdym wieku i każdej rasy. Nie leczona prowadzi do nieodwracalnej ślepoty. Jedyną skuteczną metodą zatrzymania choroby jest wczesne jej wykrycie i monitorowanie leczenia. W przypadku podejrzenia o jaskrę należy poznać czynniki ryzyka, które sprzyjają rozwojowi tej choroby oraz objawy towarzyszące jej różnym postaciom.
– Jaskra, to grupa schorzeń charakteryzująca się postępującą neuropatią i destrukcją nerwu wzrokowego. Ta destrukcja prowadzi do zaniku włókien nerwu wzrokowego i ubytków w polu widzenia kończących się utratą wzroku – mówi lekarz okulista Małgorzata Szmigiel z SPZOZ Przychodni Rejonowej przy ul. Księżycowej 5.
Wewnątrz oka bez przerwy krąży płyn, w jaskrze proces ten ulega destrukcji, w wyniku czego ciśnienie wewnątrz oka wzrasta. Długo utrzymujące się wysokie ciśnienie może doprowadzić do ślepoty.
– Mówi się, że jaskra nie powoduje bólu ani nie daje innych sygnałów ostrzegawczych. Czy to możliwe?
– Tak. Około 80% przypadków jaskry przebiega bezobjawowo. W 20% przypadków chory może odczuwać bóle głowy i oka oraz zamglenie widzenia, a nawet nudności i wymioty, w przypadku tzw. ostrego napadu jaskry. W takim przypadku, bez natychmiastowej interwencji okulisty może dojść do utraty widzenia nawet w ciągu kilku dni.
– Jakie są przyczyny jaskry?
– Istnieją co najmniej dwie przyczyny zaniku nerwu wzrokowego: mechaniczna i naczyniowa.
I – Napięcie gałki ocznej utrzymuje ciecz wodnista wytwarzana stale przez ciałko rzęskowe w oku. Ta ciecz opuszcza gałkę oczną w miejscu, nazywanym kątem przesączania, który może być szeroki lub wąski. Jeśli na drodze odpływu znajduje się jakaś przeszkoda, ciecz gromadzi się w oku. Wzrasta ciśnienie środgałkowe powodując ucisk włókien nerwowych, co w konsekwencji prowadzi do zaniku nerwu wzrokowego i utraty widzenia – jest to przyczyna mechaniczna.
II – Nerw wzrokowy odżywia sieć naczyń krwionośnych. Jeśli są one skurczone lub wąskie, np. z powodu zmian miażdżycowych, to nie doprowadzają do niego odpowiedniej ilości krwi, co w konsekwencji prowadzi do zaniku włókien nerwu wzrokowego nawet bez podwyższonego ciśnienia środgałkowego – to nazywamy przyczyną naczyniową.
Jaskra może też być związana z urazami i procesami zapalnymi oka, zaćmą (zmętnieniem soczewki oka), nowotworami wewnątrz oka bądź zaawansowaną cukrzycą (zwiększonym stężeniem glukozy we krwi).
– Kto najbardziej zagrożony jest jaskrą?
– Istotnym czynnikiem ryzyka w jaskrze jest wiek. Jaskra najczęściej rozwija się u osób po 40. roku życia, ale każdy kto skończył 35 lat powinien co najmniej raz na 2 lata badać wzrok. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się też osoby, u których w rodzinie już ktoś choruje oraz cierpiące na podwyższone ciśnienie krwi i diabetycy. Te osoby powinny badać oczy przynajmniej raz w roku.
– Jakim badaniom należy się poddać i czy są one bolesne?
– Istnienie problemu sygnalizuje już proste badanie polegające na pomiarze ciśnienia w oku bądź oglądanie w powiększeniu wnętrza oka. Badanie kąta przesączania, które pozwala ocenić czy jest on otwarty – szeroki czy wąski i zamknięty wykonuje się pod znieczuleniem przy pomocy specjalnej soczewki zwanej gonioskopem. Ciśnienie śródgałkowe badamy bezdotykowo przy pomocy tonometru. Najważniejsza w diagnostyce jaskry jest ocena tarczy nerwu wzrokowego, którą również wykonuje się bezboleśnie i bezdotykowo przy pomocy oftalmoskopu. Najnowocześniejsze, obiektywnie oceniające tarczę nerwu wzrokowego badanie, to scaningowa tomografia laserowa.
Najpopularniejszą metodą oceny postępu choroby jest perymetria – badanie pola widzenia. Chory sygnalizuje, kiedy widzi punkt świetlny wędrujący po czaszy perymetru, a wydruk komputerowy wskazuje na obecność ewentualnych ubytków w polu widzenia. W naszej Przychodni posiadamy perymetr komputerowy Medmont M – 600 W i wykonujemy to badanie, któremu chorzy na jaskrę powinni poddawać się 2 razy w roku, a w razie postępu choroby co 3 miesiące.
– Jak leczyć jaskrę i nie dopuścić do jej rozwoju?
– Leczenie powinno być rozpoczęte z chwilą pojawienia się pierwszych zmian w nerwie wzrokowym lub w polu widzenia, a także przy wysokim ciśnieniu oka. Lekarze okuliści nie są w stanie przywrócić utraconego już wzroku, ale skutecznie zapobiegają dalszemu pogorszeniu, a regularne badania pozwolą na wczesne rozpoznanie choroby. Leczy się kroplami, a zasadą jest zastosowanie najmniejszej dawki leku, która zatrzymuje destrukcję nerwu wzrokowego. Leczenie kroplami u niektórych osób może wywołać podrażnienia oczu i bóle głowy czy pogorszenie widzenia, wtedy należy powiadomić lekarza, który zmieni lek.
Jeśli leczenie kroplami nie skutkuje lekarz może zaproponować zabieg operacyjny lub laserowy. Zabieg chirurgiczny lub laserowy wykonany zbyt późno może nie powstrzymać procesu rozpadu nerwu wzrokowego, dlatego nie należy zwlekać z podjęciem decyzji o operacji.
– Dziękuję za rozmowę.
JOANNA BAR