Gen. brygady Janusz Gąsiorowski (17 VI 1889-19 X 1949).
Nasz ostatni dowódca częstochowskiej 7 Dywizji Piechoty generał brygady Janusz Gąsiorowski urodził się we Lwowie 17 czerwca 1889 roku. W rodzinnym mieście zdawał maturę z odznaczeniem w 1907, po czym studiował matematykę w Wiedniu. Jednak zainteresowania humanistyczne spowodowały, że został studentem Wydziału Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wychowany w domu, w tradycji niepodległościowej w domu wstąpił do organizacji młodzieżowych „ZET”, a później „Zarzewie”. Skupiała się tam ideowa młodzież związana z obozem narodowym. Jednakże młodzi żądni czynów zerwali kontakty z Ligą Narodową Romana Dmowskiego i przeszli na pozycje niepodległościowe. Chcieli mieć wyśnioną Polskę Niepodległą, a wąska autonomia z rąk rosyjskich według koncepcji przywódcy narodowców absolutnie ich nie zadowalała. Janusz Gąsiorowski będąc studentem został współzałożycielem i komendantem krakowskiego oddziału najpierw Armii Polskiej, a później Polskich Drużyn Strzeleckich. Z chwilą wybuchu I wojny światowej zmobilizowany do armii austriackiej służył w artylerii do 10 grudnia 1916, po czym zdezerterował. Poszukiwany w Galicji przedostał się do Warszawy, aby podjąć pracę w podziemiu niepodległościowym czyli Polskiej Organizacji Wojskowej pod zmienionym nazwiskiem Jerzy Gostyński. Po odzyskaniu Niepodległości 11 listopada 1918 przez Polaków zdecydował się na stałą służbę w Wojsku Polskim.
Chciałbym jednak zwrócić uwagę Czytelników na działalność publicystyczną i naukową Generała, świadczącą o jego wielkiej kulturze i dobrym wykształceniu. Otóż Janusz Gąsiorowski miał duże uzdolnienia i pisarskie zacięcie naukowe, które zużytkował w kierunku sporządzania opracowań niezbędnych dla nowo powstałego Wojska Polskiego. Jeszcze w czasie I wojny światowej wydał w Warszawie w 1917 roku, adresowane głównie dla żołnierzy podziemia dwie pierwsze prace: „Armatki piechoty” oraz „Oficer artylerii. Artyleria konna. Szkic dziejów, organizacji i taktyki”. Następnie wydał broszurę „Co każdy żołnierz o artylerii wiedzieć powinien” , trzykrotnie wznawianą oraz „Budowę i ow bronę umocnień polowych”. Z kolei opracował z Kazimierzem Daszkiewiczem dwa voluminy Polskiej Bibliografii Wojskowej 1905-1920. Zebrał również i opracował „Bibliografię druków dotyczących powstania styczniowego 1863”. W okresie pracy w Sztabie Generalnym opublikował trzy pozycje przełożone z wojskowej literatury francuskiej oraz „Tymczasową Instrukcję Służby Polowej”. Do Częstochowy Generał zawitał w celu objęcia Dowództwa 7 Dywizji Piechoty 27 czerwca 1935 roku. Wcześniej sprawował stanowisko szefa Sztabu Głównego w Warszawie, skąd po zwolnieniu w dniu 5 czerwca uzyskał zarazem nominację na dowódcę 7 Dywizji Piechoty. Służąc w naszym mieście napisał broszurę Bitwa pod Wąsoszem 23 kwietnia 1863 r., która została wydana w Częstochowie w 1938 roku. Egzemplarz dedykowany Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich przez generała jest przechowywany obecnie we Wrocławiu. W tymże roku wyszła drukiem w Warszawie jego Bibliografia Psychologii Wojskowej. Dywizją Piechoty, która uległa rozbiciu 4 i 5 września 1939 pod Janowem. Tam też został wzięty do niewoli niemieckiej, z której będąc w Oflagu VIIA Murnau wydostał się 1945. Nie mógł wrócić do kraju więc pozostał na emigracji politycznej we Francji. Zmarł w Paryżu 19 października 1949; pochowany na cmentarzu Montmorency. Miał z małżeństwa z Zofią Zawiszanką córkę Annę (7 lipca 1916-23 czerwca 2000), tłumaczkę języków obcych, która została później żoną Jerzego Turowicza. Generał Janusz Gąsiorowski był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, a także bardzo rzadką Odznaką Oficerską Związku Walki Czynnej tak zwanym „Parasolem” w 1912 roku. Otrzymało ją tylko kilkudziesięciu absolwentów (72), którzy ukończyli kurs oficerski w związkach strzeleckich przed wybuchem I wojny światowej. Po 1945 roku w czasie okupacji sowieckiej w atmosferze potępiania Wojska Polskiego, powstałego z Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej zarzucano generałowi, że nie dowodził 7 Dywizją Piechoty bo był chory, zaprzepaścił ją i tym podobne kalumnie.
LECH MASTALSKI