Maria Bistrica – chorwacka
Częstochowa. To maryjne
sanktuarium w północnej
Chorwacji odwiedza rocznie
ponad 800 tys. pielgrzymów.
Był w nim też, w październiku
1998, papież Jan Paweł II,
który w czasie swojej wizyty
beatyfikował tam abp
Zagrzebia kard. Alojzija
Stepinca – czciciela Matki
Boskiej Bystrzyckiej.
W okresie feudalizmu majątek w Bystrzyca miał wielu
właścicieli. Najbardziej znani z nich to: namiestnik królewski
Slawonii Nikola Ludbreśki, Ivan Ćus, Ivan Horvat, Michael
Konjski, hrabia Petar Keglević, hrabia Baltazar Pataćić oraz
baron Lazar Hellenbach. W Bystrzycy istniała też szkoła.
Pierwsze ślady jej istnienia zostały znalezione w dokumentach
kościelnych z roku 1590. Szkoła, do roku 1862, mieściła się w
domu prywatnym. Później na polecenie miejscowego kapłana ks.
Mirka Tumpića i ówczesnych członków rady gminy zebrane zostały
fundusze na budowę nowego budynku szkolnego.
Razem z edukacją rozwijała się również sztuka muzyczna.
Najbardziej zasłużonym dla rozwoju muzycznego był tamtejszy
nauczyciel Lovro Jeżek, który w roku 1852 zorganizował tam
szkolny zespół działający z niewielkimi przerwami do dziś.
Kult łaskami słynącej figurki Królowej Chorwatów z Dzieciątkiem
sięga XVII wieku, a sama rzeźba wykonana została w wieku XV
przez nieznanego z nazwiska mistrza. Czarna figura ma 112 cm i
wykonana jest w całości z drzewa. Oto co pisał o niej
proboszcz kościoła św. Marka w Zagrzebiu: Perłą bystrzyckiego
sanktuarium jest cudowna figurka Matki Boskiej Bystrzyckiej.
Rzeźba nie posiada żadnej wartości materialnej, ani
artystycznej. Jest zrobiona z drewna i swą skromnością zostawia
dziwne wrażenie w duszy. Ale im dłużej stoisz i modlisz się
przed tą dziwną postacią, tym bardziej pochłania cię i
przejmuje. Łzy lecą ci same i odczuwasz wewnętrzne piękno
skromnej Madonny.
Cudowna figurka, według ustnych przekazów, znajdowała się
najpierw w kaplicy na wzgórzu Vinski vrh – w pobliżu Marii
Bistricy. Kiedy zjawili się tam muzułmańscy Turcy ówczesny
proboszcz przeniósł figurę Matki Boskiej z kaplicy na wzgórzu
do bystrzyckiego kościoła parafialnego pw. świętych Piotra i
Pawła. Schował ją następnie pod chórem, aby uratować przed
muzułmańskimi Turkami.
15 lipca 1684 roku rzeźba Matki Boskiej Bystrzyckiej została
odnaleziona z inicjatywy biskupa Zagrzebia Martina Borkovića i
ustawiona w głównym ołtarzu bystrzyckiego kościoła pomiędzy
figurami świętych Piotra i Pawła. Od tego dnia trwają
nieustannie pielgrzymki do tego sanktuarium maryjnego.
W roku 1715 chorwacki parlament (Sabor) podjął decyzję budowy
nowego wotywnego ołtarza. Szesnaście lat później, w roku 1731,
biskup Branjug konsekrował tam nowy kościół i zmienił nazwę
miejscowości na dzisiejszą Maria Bistrica.
Współczesny wygląd uzyskało sanktuarium dopiero w roku 1883 –
po jego rekonstrukcji dokonanej przez architekta Hermana
Bollea. Papież Pius XI nadał świątyni, w roku 1923, tytuł
bazyliki mniejszej. Złote zaś korony podarowali Matce Boskiej w
imieniu narodu chorwackiego, w roku 1935 – arcybiskupi Stepinac
i Bauer. Następnie, w roku 1971, chorwacka konferencja
episkopatu nadała sanktuarium, wobec jego religijnego
znaczenia, tytuł narodowego sanktuarium Matki Boskiej
Bystrzyckiej.
Kościół bystrzycki i dom parafialny były zawsze miejscem
gromadzenia się patriotów chorwackich, a wcześniej
intelektualistów tzw. ruchu iliryjskiego. W pobliżu sanktuarium
Matki Boskiej Bystrzyckiej znajduje się wzgórze „Kalwaria” ze
stacjami drogi krzyżowej, a każda z nich jest cennym dziełem
sztuki słynnych chorwackich rzeźbiarzy. Nabożeństwo drogi
krzyżowej z zapalonymi świecami jest niezapomnianym przeżyciem
dla każdego pielgrzyma.
Za wzgórzem Kalwarii, w oazie spokoju, znajduje się klasztor
sióstr karmelitanek bosych. Kamień węgielny pod budowę tego
klasztoru poświęcił papież Jan Paweł II w 900 rocznicę
powstania diecezji w Zagrzebiu. Pomysł budowy klasztoru
karmelitanek w Maria Bistrica pochodzi od błogosławionego
Alojzija Stepinca.
Dziś to niewielkie miasteczko rozwija się gospodarczo dzięki
turystyce pielgrzymkowej, która rozpoczyna się każdego roku w
Białą Niedzielę (pierwsza niedziela po Wielkanocy) i trwa do
ostatniej niedzieli października. W ostatnich latach można
zauważyć coraz więcej pielgrzymów rodzimych szczególnie w
weekendy, co zdecydowanie wydłuża sezon pielgrzymkowy.
tekst i zdjęcia
Figurka Matki Bożej Bystrzyckiej i papieża Jana Pawła II (w
głębi) na placu kościelnym.
Leszek Wątróbski