BOHATEROWIE CZĘSTOCHOWY. Płk dypl. Adam Świtalski (18 XII 1894 – 9 VII 1952)


Był jednym z najbardziej zasłużonych wojskowych w budowie rozwoju częstochowskiej 7. Dywizji Piechoty. W 1935 r. objął dowództwo nad należącym do niej 25 pułku piechoty. Pełnił także obowiązki dowódcy Piechoty Dywizyjnej 7 Dywizji Piechoty, m.in. w czasie najazdu Niemców na Polskę 2 1939 r. Kolejną postacią prezentowaną przez nas, z cyklu „Bohaterowie Częstochowy”, jest Pułkownik Dyplomowany Adam Świtalski.

Przyszedł na świat 18 grudnia 1894 r. w Gorlicach. Maturę zdał w jednym z lwowskich gimnazjum w 1913 r. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie ukończył jeden semestr. Stało się tak najprawdopodobniej dlatego, że niedługo po tym został zmobilizowany do wojska w związku z wybuchem I Wojny Światowej. Początkowo służył w Polskich Drużynach Strzeleckich, z których został wcielony do Legionu Wschodniego. Jednostka ta została jednak rozwiązana 24 września 1914 r. Następnego dnia przyjęty został w szeregi austriackiego 20 pułku piechoty, w którym 1 listopada 1914 – 1 czerwca 1915 r. odbywał kurs wojskowy. Potem znalazł się w 30 pułku piechoty; z nim przebył szlag bojowy na froncie rosyjskim i włoskim. 1 września 1915 r. uzyskał awans na stopień chorążego, po czym przeniesiono go do batalionu zapasowego 30 pułku piechoty. 1 lutego 1917 r. awansował na podporucznika, a od kwietnia tego samego roku dowodził plutonem, a później kompanią 204 pułku piechoty na froncie rosyjskim oraz rumuńskim.

Po przegranej w wielkiej wojnie państwa austro-węgierskiego brał udział w walkach o granice Polski. W Listopadzie 1918 r. walczył w oddziale Bernarda Monda w obronie Lwowa. Jeszcze tego samego roku został oficjalnie przyjęty do formującego się Wojska Polskiego. Odbywał służbę kolejno w: 1 Pułku Strzelców Lwowskich, 5 pułku piechoty Legionów oraz 1 pułku piechoty Legionów. 6 maja 1920 r. Adama Świtalskiego przeniesiono do Departamentu I Ministerstwa Spraw Wojskowych. 19 sierpnia został zatwierdzony w stopniu kapitana z dniem 1 kwietnia 1920 r. Po weryfikacji powrócił w szeregi 1 pułku piechoty Legionów, obejmując w nim dowództwo nad II batalionem. W latach 1922-1924 był słuchaczem w Wyższej Szkole Wojskowej w Warszawie. Podczas studiów awansował na stopień majora ze starszeństwem z 1 lipca 1923 r. Po ukończeniu WSW stanął na czele II batalionu 40 pułku piechoty. W 1925 r. pracował w sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu nr VI we Lwowie. Stamtąd w 1926 r. przeniesiony do Wilna, gdzie został szefem sztabu 1 Dywizji Piechoty Legionów. 31 października 1927 r. objął stanowisko szefa Oddziału Wyszkolenia Dowództwa Okręgu Korpusu nr I w Warszawie, gdzie służbę pełnił do 20 lutego 1930 r. Wówczas skierowany został na stanowisko zastępcy dowódcy 30 pułku Strzelców Kaniowskich. 2 grudnia 1930 r. awansował na podpułkownika dyplomowanego; ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931. 1 marca 1931 r. mianowany został szefem sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu nr IV w Łodzi. W 1932 r. przeniesiony do Ministerstwa Spraw Wojskowych.

5 listopada 1935 r. Adam Świtalski został wyznaczony na dowódcę 25 pułku piechoty w Piotrkowie Trybunalskim, wchodzącego w skład częstochowskiej 7. Dywizji Piechoty; w międzyczasie awansował na pułkownika dyplomowanego ze starszeństwem z 19 marca 1938 r. W listopadzie tego samego roku rozpoczął Kurs doskonalący dla oficerów dyplomowanych przy warszawskiej Wyższej Szkole Wojskowej. W lipcu 1939 r. zaczął pełnić obowiązki dowódcy Piechoty Dywizyjnej 7 Dywizji Piechoty, zastępując pułkownika Kazimierza Janickiego, który tymczasowo, pod nieobecność generała Janusza Gąsiorowskiego, przejął dowództwo nad całą Dywizją. Podczas kampanii wrześniowej dowodził zarówno 25 pułkiem piechoty jak i Piechotą Dywizyjną 7 DP. Od 1 do 2 września stał na czele obrony zachodniego odcinka pozycji „Częstochowa”, a w kolejnych dwóch dniach (3-4 września) wraz z 25 pułkiem walczył pod Janowem i Lelowem. 3 września dowództwo 7 Dywizji Piechoty, łącznie z generałem Gąsiorowskim i pułkownikiem Janickim, zostało wzięte do niemieckiej niewoli. Pułkownik Świtalski postanowił wówczas objąć dowodzenie nad całą 7 Dywizją, a jednocześnie podporządkować sobie 27 pułk piechoty. Zgodnie z rozkazami dowództwa Armii „Kraków” kontynuował walki, następnie przebijając się przed niemieckie oddziały, unikając niewoli.

Po kampanii wrześniowej zajął się działalnością konspiracyjną. W listopadzie 1939 r. pełnił służbę w utworzonej dopiero co formacji Służbie Zwycięstwu Polski. Był nawet szefem IV Oddziału Dowództwa Głównego tejże organizacji. Później znalazł się w szeregach powstałego, w miejsce SZP, Związku Walki Zbrojnej. Potem pełnił funkcję inspektora Komendy Głównej Armii Krajowej. W 1944 r., w czasie akcji „Burza”, był dowódcą 3 Dywizji Piechoty Legionowej Armii Krajowej. Został następnie schwytany przez Sowietów i wywieziony do ich niewoli. Był więziony w łagrach NKWD w Diagilewie i Griazowcu. W 1947 r., po zwolnieniu z internowania, wrócił do Polski. Osiedlił się w Warszawie, gdzie rozpoczął pracę urzędnika. Zmarł 9 lipca 1952 r. Pochowano go na warszawskich Powązkach. Odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Orderem Odrodzenia Polski IV klasy, cztery razy Krzyżem Walecznych, a także Złotym Krzyżem Zasługi.

NORBERT GIŻYŃSKI

Podziel się:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *