Park narodowy obejmuje obszar chroniony o powierzchni minimum 1000 ha, wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi, kulturowymi i wychowawczymi. Nadrzędnym celem parku narodowego jest poznanie i zachowanie całości systemów przyrodniczych danego terenu.
Pomimo istnienia na terenie Polski 22 Parków Narodowych, jako najwyższej formy objęcia ochroną naturalnych tworów przyrody, w naszym regionie jak dotąd nie udało się utworzyć Jurajskiego Parku Narodowego, od wielu lat postulowanego przez tut. przyrodników, naukowców i zwykłych ludzi, którym na sercu leży dobro i ochrona przyrody w jej naturalnej formie.
Nie do końca wiadomo, komu przypisać te “zasługi” w dziele zaniedbania stworzenia tak bardzo potrzebnego obszaru chronionego na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Czy ówczesne władze wojewódzkie w Częstochowie, a obecnie w Katowicach nie dość poczyniły starań, aby przekonać Ministerstwo Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej o nadzwyczajnych, niepowtarzalnych urokach tej Krainy, gdzie występuje wiele rzadkich i unikatowych przedstawicieli flory i fauny, wzgórza ostańcowe, formy wietrzenia skał, efekty dawnej działalności wulkanicznej, form i zjawisk przyrodniczych.
Można by przypuszczać, że władze wojewódzkie przestraszyły się niechętnych temu pomysłowi rolników, którzy obawiali się o swoje partykularne interesy. A wystarczyło ich przekonać i wskazać korzyści, jakie mogliby osiągnąć choćby przez agroturystykę, zapoznać z doświadczeniami mieszkańców-właścicieli działek rolnych i leśnych z terenów innych parków narodowych.
Namiastka parku narodowego, jakim jest Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych, w skład którego wchodzą m.in.: Załęczański Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy “Orlich Gniazd” i “Stawki” powstał w 1982 roku, powołany uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Częstochowie i obejmuje 254.932 hektary, obecnie są to tereny woj. śląskiego, małopolskiego i łódzkiego.
Inicjatorom i twórcom ww. Parków przyświecała troska o utrzymanie i ochronę naturalnego środowiska człowieka, w którym występują wartości unikalne dla nauki i wychowania oraz zapewnienie trwałości i różnorodności ekosystemów. W Zespole Jurajskich Parków Krajobrazowych występują charakterystyczne wychodnie wapnia w formie pojedynczych skałek, bądź zwartych ostańców skalnych o różnorodnych kształtach jak maczugi, bloki skalne, iglice itp.
Spotykamy też tutaj całe bogactwo osobliwości polskiej flory, od krzewu kłokoczka południowa w Przymiłowicach, po warzuchę polską przy źródłach “Zygmunta” w Złotym Potoku. Bogaty i interesujący mamy też świat zwierzęcy od orlika krzykliwego (Julianka), bociana czarnego, po kulona-ptaka pustynnego, stepowego (okolice Żarek) oraz świat owadów, zwłaszcza motyli.
W skład Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych wchodzą Rezerwaty Przyrody jako podstawowe jednostki obszarowe dla ochrony wartości przyrodniczych. Dotąd uznano na Ziemi Częstochowskiej 24 rezerwaty, które powstały na mocy Rozporządzenia wojewody. Dalsze 28 obiektów są w przygotowaniu do uznania ich za rezerwaty przyrody.
FRANCISZEK KASPRZAK