Skąd wziął się zwyczaj malowania pisanek na świecie? Jak ta tradycja ewoluowała w Polsce? O symbolach wielkanocnych i przeżywaniu Świąt opowiadał nam Arkadiusz Belica.
Jajko już dla ludów pierwotnych, na długo przed chrześcijaństwem było symbolem odradzającego się życia. Po zimie nadchodzi wiosna i życie powstaje na nowo. Dawniej, właśnie wiosną spotykano się na grobach zmarłych i przynoszono ze sobą jaja i inne symbole wielkanocne. Wspominano zmarłych, wierząc, że biorą oni udział w wielkanocnej uczcie. Jednak, gdy rozprzestrzeniło się chrześcijaństwo zwyczaj ten zaczął zanikać. Mimo to niektóre ludy nadal go kultywują np. Romowie, ludy Bałkańskie. Stosuje się różne techniki ozdabiania jajek m.in. barwienie jaj w jednym kolorze i wydrapywanie na nim wzorów, nanoszenie na jasne jajo wzorów za pomocą rozgrzanego wosku tzw. metoda batikowa, stosowana od Bałkan poprzez Karpaty, aż po tereny Niemiec.
Na ziemiach polskich krąży wiele legend związanych z pisankami. Jedna z nich mówi, że kamienie na Drodze Krzyżowej Chrystusa toczyły się i wyryły się na nich wzory. Druga wspomina o Marii Magdalenie, którą pocieszał Anioł, gdy płakała nad grobem Chrystusa. Zostawiła ona w domu, w koszu jaja, a kiedy wróciła zobaczyła, że są one czerwone. Podarowała je Apostołom, a z jajek wykluły się pisklęta, które wzleciały w niebo.
Skorupka jajka symbolizuje życie na ziemi, zaś środek życie duchowe. W wielu rejonach Polski zwyczajem jest uderzanie się końcami jaj, które pierwsze się zbije trafia w ręce przeciwnika. Zabawa ta zwana jest “wbitkami”. Poświęcone jaja na wsiach turlano po zwierzętach, przekazując im w ten sposób zdrowie. Istniały też przesądy, że w Lany Poniedziałek młode dziewczęta mogły wykupywać się od lania wodą, pisankami. Najstarszą pisankę, wykonaną sposobem batikowym, znalezioną w Opolu datuje się na X wiek.
Rodzina Beliców ze sztuką ma wiele wspólnego, oprócz ozdabiania pisanek w ich rodzinie na ważnym miejscu stoi muzyka i fotografia, którą zajmuje się Arkadiusz Belica.
Święta Wielkanocne Aleksandra i Arkadiusz Belicowie obchodzi bardzo tradycyjnie. Najważniejszym symbolem są oczywiście pisanki, wykonywane przez nich własnoręcznie, na których widnieją różne ornamenty np. palemki, krzyż, ryba, czy koniki i jelenie, które to miały wykraść z krainy ciemności dla człowieka słońce, dzięki czemu teraz mamy dzień i noc.
Do końca kwietnia w Muzeum Częstochowskim w Ratuszu będzie prezentowana wystawa liczącą ponad 600 różnych pisanek.
SYLWIA GÓRA