Od parafii do parafii w byłym województwie (76)
We wschodniej części Szczekocin – nad prawym brzegiem Pilicy – wzniesiony został w latach 70. XVIII w. jeden z najpiękniejszych w Polsce zespołów pałacowo-parkowych. Dojazd do niego prowadzi ul. Senatorską, z której skręca się w szeroką, 300-metrową aleję parkową, prowadzącą przez wewnętrzną bramę z dwoma pawilonami do wspaniałego, późnobarokowego pałacu. Jego piętrowy fronton z mansardowym dachem, zwieńczony jest zegarem słonecznym i ozdobiony rzeźbami (na zdjęciu). Skrzydła pałacu połączone są arkadami z partrerowymi oficynami, a przed nim zajazd, wielkości boiska piłkarskiego. Wokół zdziczały zupełnie park krajobrazowy osłania mocno zaniedbany zabytek, w którym jeszcze 20 lat temu istniało Liceum Ogólnokształcące, o bardzo wysokiej renomie (od 1994 r. pracuje już w nowej siedzibie).
Gdy właścicielami Szczekocin zostają Franciszek i Urszula Dembińscy, odbudowują oni z uporem Szczekociny, po zniszczeniach jeszcze z czasów wojen szwedzkich. Wtedy też wznoszą okazałą siedzibę magnacką, zaprojektowaną przez Franciszka Naxa. Ozdobą jej był piętrowy, ogromny salon ze sztukaterią i makatami z adamaszku. Po przedwczesnej śmierci swego męża Dembińska przenosi się na stałe do Szczekocin. Zarządzając jeszcze przez długie lata swą posiadłością umiera w wieku 84 lat (w 1824 r.), a majątek przechodzi następnie w ręce Łubieńskich.
Ostatnim dziedzicem Szczekocin był od 1929 r. – ambasador II RP w USA (w latach 1925-29 oraz w czasie okupacji) – Jan Ciechanowski, który odkupił pałac od wspomnianego w poprzednim odcinku Feliksa Halperta. Trzej synowie Ciechanowskiego: Jan, Władysław i Stanisław, którzy wychowali się w szczekocińskim pałacu, byli w czasie II wojny światowej oficerami w wojsku: polskim, angielskim i amerykańskim.
Po wojnie pałac staje się siedzibą gimnazjum i liceum, które wraz z internatami nazywane są “Chłopską Szkołą”, choć oficjalna nazwa brzmiała: Szczekocińskie Zakłady Naukowe im. Tadeusza Kościuszki. Po pożarze w 1980 r. zabezpieczono prowizorycznie główny budynek pałacu, a dla szkoły rozpoczęto budowę nowoczesnego kompleksu. Obecnie trwają mozolne próby uratowania tego zabytku (z inicjatywy prywatnej) przed postępującą degradacją. W remontowanych już, bocznych pawilonach mają powstać: ośrodek hotelarski i przychodnia lekarska – mają one “zarobić” na remont głównego pałacu.
W 1982 r. został w okolicach Szczekocin wytyczony turystyczny Szlak Kosynierów. Prowadzi on do miejsc wielkiej bitwy, jaką w dniu 6 czerwca 1794 r. stoczyli z wojskami rosyjsko-pruskimi polscy powstańcy pod dowództwem Tadeusza Kościuszki. Szlak ten oznaczony jest wiązkami trzech kos ustawionych na sztorc (na zdjęciu), które ustawione na rogatkach i skrzyżowaniach dróg pozwalają trafić na miejsca Pamięci Narodowej z czasów Insurekcji Kościuszkowskiej. cdn.
Tekst i zdjęcia:
ANDRZEJ SIWIŃSKI