Amerykańska aktorka w Częstochowie
Częstochowę odwiedziła znana amerykańska aktorka teatralna Tovah Feldshuh. Powodem jej wizyty były przygotowania do roli Ireny Gut-Opdyke, Polki, która w czasie drugiej wojny światowej uratowała od śmierci kilkunastu Żydów. Jej historia, opisana w sztuce „Przysięga Ireny”, będzie miała swoją oficjalną premierę na deskach off-Broadway 22 września br.
Okupacja hitlerowska zastała Irenę Gut w wieku 22 lat. Została zgwałcona przez rosyjskich żołnierzy i ponad rok czasu spędziła w szpitalu polowym. Pracując w hotelu w Radomiu dla niemieckich oficerów, po raz pierwszy zetknęła z nagminnym mordowaniem osób pochodzenia żydowskiego. Postanowiła ratować tych ludzi.
W 1942 r. major Edward Rugemer zabrał ją do Tarnopola. Gdy mieszkańcy tamtejszego getta mieli zostać rozstrzelani, Irena Gut małymi grupkami przeprowadzała ich nocami do piwnicy w wilii majora. W ten sposób ocaliła przed śmiercią kilkunastu Żydów. Jednak hitlerowiec o wszystkim się dowiedział. By dalej móc chronić uratowanych przez nią ludzi, zgodziła się zostać kochanką Rugemera. Po wejściu do Tarnopola sowieckiej armii ukryła się ze swoimi podopiecznymi w lesie, gdzie przetrwali do końca wojny.
W 1949 r. Irena Gut wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Tam poznała delegata ONZ Williama Opdyke`a, za którego po niedługim czasie wyszła za mąż. Pracowała jako dekoratorka wnętrz. Po wielu latach, gdy uczestniczyła w ankiecie na temat Holocaustu, zdecydowała się przeprowadzić zakrojoną na szeroką skalę kampanię informacyjną w tej kwestii. W 1982 r. została wyróżniona medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Swoje wspomnienia zdecydowała się wydać w 1999 r., w książce pt. „W moich rękach”, która do dziś jest polecana przez liczne gremia. Irena Gut-Opdyke zmarła w 2003 r.
Wizyta Tovah Feldshuh w naszym mieście była ostatnim etapem podróży, podczas której aktorka chciała się dowiedzieć jak najwięcej o swojej bohaterce. Wcześniej odwiedziła Lwów, Kraków, Radom, Kozienice (rodzinna miejscowość Ireny Gut) oraz Oświęcim. Częstochowska część jej poszukiwania inspiracji i informacji została zrealizowana z inicjatywy Zygmunta Rolata, pochodzącego z naszego miasta Żyda, mieszkającego aktualnie w Stanach.
– Tovah Feldshuh wyraziła dużą satysfakcję z pobytu w Częstochowie. Głównie z powodu wizyty na Jasnej Górze i rozmowy z o. Janem Golonką. Dzięki temu doświadczyła wyjątkowego charakteru polskiej religijności katolickiej, która usposabiała Irenę Gut do działań w czasie wojny. Jednocześnie odnalazła kamienicę przy ul. św. Barbary, w której przez pewien czas jej bohaterka prawdopodobnie rezydowała wraz z rodziną – mówi dyrektor Zespołu Szkół Plastycznych im. J. Malczewskiego Anna Maciejowska, która przygotowała częstochowski etap podróży aktorki.
Tovah Feldshuh została oprowadzona po mieście przez historyka Juliusza Sętowskiego. Odwiedziła cmentarz żydowski, Umschlagplatz (miejsce deportacji 40 tys. Żydów z terenu getta nad Wartą) oraz miejsce dawnej synagogi, czyli dzisiejszą Filharmonię. Na koniec pobytu przewidziano dwie dodatkowe atrakcje – wizyty u Tomasza Sętowskiego w jego galerii malarstwa Muzeum Wyobraźni oraz u Łukasza Wylężałka w Olsztynie.
DeKa