Pierwsze wzmianki o organizacji w Częstochowie wystaw rolniczych sięgają 1907 r. Bowiem wtedy powstał pomysł, aby właśnie w Częstochowie u podnóża Jasnej Góry zorganizować Częstochowską Wystawę Przemysłu i Rolnictwa.
Wybór Częstochowy nie był przypadkowy, we wstępie do przewodnika po targach Władysław Małkowski pisał o duchowej stolicy zniewolonej przez zaborcę Polski, jako przyciągającej masy ludzi.
„Z blasku Jasnej Góry wyłonił się cud. Cud pracy – wystawa. Na smutnej ziemi, udręczonej przez klęski ostatnich lat powstała ona jak po burzy kwiecie różane, jak na roli głęboko wzruszonej łan zboża, czerpiący życie i moc z wydartych żywej ziemi skib.” – tak w 1909 roku pisały ówczesne gazety o tym przedsięwzięciu.
W 1908 r. ukonstytuował się komitet wystawy. Prezesem został książę Stefan Lubomirski z Kruszyny. W skład komitetu weszło wielu znanych społeczników, jak: Raczyński, Lubomirski, Michalski. Byli oni nie tylko przedstawicielami obszernych włości ziemiańskich, ale ludźmi, którzy poświęcili sporą część swego życia budując nowoczesne jak na owe czasy polskie rolnictwo. Komitet poparły władze miasta, dzięki czemu na organizację wystawy, przeprowadzono składkę społeczną i darowano subsydia przemysłu. Uroczyste otwarcie nastąpiło 5 sierpnia 1909 r. przez Komitet Organizacyjny oraz przeora Jasnej Góry O. Euzebiusza Rejmana.
Obszar wystawy obejmował dzisiejszy park Staszica (po lewej stronie idąc z centrum na Jasną Górę), ale przede wszystkim tereny zachodniej części dzisiejszego śródmieścia, wówczas jeszcze niezabudowane. W ówczesnej wystawie udział wzięło ponad 660 wystawców, w tym firmy amerykańskie, francuskie, belgijskie, czeskie, szwajcarskie, angielskie, a nawet brazylijskie. Obrót kapitałowy wystawy wyniósł ponad 400 tys. rubli, wydatki 202 tys. rubli, wpływy 180 tys. Deficyt 22 tys. rubli pokryto z zebranego przez organizatorów funduszu gwarancyjnego. Budowę Muzeum Przemysłu Ludowego sfinansował Komitet wystawy, bryła nawiązywała do XVI wiecznych spichlerzy zbożowych budowanych przy szlaku Wisły. Podziwiać można było także zagrodę włościańską, wzorcowy sad owocowy i ogród warzywny. Wystawa udowadniała dojrzałość Polaków do odzyskania upragnionej niepodległości. Zakończenie przedsięwzięcia miało miejsce 3 października 1909 r.
W 1918 roku Polska odzyskała upragnioną niepodległość i z zapałem podnosiła się z zaborczej pożogi. W okresie międzywojennym próbowano organizować w Częstochowie wystawy – w 1926 i 1933 r. – ale nie były to inicjatywy zbyt udane, mające bardziej charakter lokalny.
Do organizowania wystaw rolniczych powrócono kolejny raz po II wojnie światowej, a pierwsza odbyła się już w 1946 r. Wystawa była czynna od 7 września do 10 października. Zwiedzili ją m.in. minister Hilary Minc, główny ideolog gospodarczy ówczesnego rządu, Ksiądz Kardynał August Hlond – Prymas Polski i krakowski metropolita Książę Kardynał Adam Stefan Sapieha. Wystawę odwiedziło ponad 300 tys. osób.
Kolejną wystawę, w 1947 r., hierarchowie Kościoła omijali już z daleka. Nadano jej bowiem wymiar propagandowy – impreza miała stać się manifestacją socjalistycznych form produkcji. Celem było skłonienie rolników, z których wielu dopiero co dostało ziemię w ramach reformy rolnej, do jej przekazywania na rzecz spółdzielni. Starano się więc pokazać wyższość uspołecznionego rolnictwa, jego zmechanizowanie. Wystawiano nowoczesne narzędzia i maszyny, gatunki roślin. Z końcem lat 50 propagandowa idea organizowania wystaw upadła. Targów i wystaw rolniczych w Częstochowie nie organizowano do końca trwania Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, a główne święta rolnicze przeniesiono do Spały.
Idea powrotu do organizacji wystaw rolniczych w Częstochowie powróciła dopiero w 1992 roku. Pomysłodawcą byli: Stanisław Juchnik i Jacek Lupa, ówcześni dyrektorzy Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Częstochowie z siedzibą w Potoku Złotym.
Po rozważeniu wszelkich możliwych terminów, przyjęto, że najkorzystniejszą datą wystawy będzie pierwsza niedziela września i sobota ją poprzedzająca. W tym terminie na Jasnej Górze obchodzone są bowiem Ogólnopolskie Dożynki Jasnogórskie, od tego czasu połączono te dwa święta.
Sama historia Dożynek Jasnogórskich sięga roku 1982. Pierwsze dożynki na Jasnej Górze odbyły się 5 września 1982 roku z inicjatywy działaczy opozycji demokratycznej na wsi, wspólnoty ogrodników, rolników i działaczy ludowych, którzy zwrócili się z prośbą o zorganizowanie dziękczynienia za plony do ówczesnego Prymasa Polski ks. kard. Józefa Glempa. Był to czas narodzin NSZZ RI „Solidarność”. Do Częstochowy przybyło wówczas 300 tys. rolników.
Pierwsza Krajowa Wystawa Rolnicza odbyła się w dniach 5-6 września 1992 r. W porównaniu z dzisiejszym stanem, była to wystawa bardzo skromna. Pawilonem wystawowym stała się sala gimnastyczna IV Liceum Ogólnokształcącego im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie i tereny przyległe do Liceum. Na niewielkiej długości deptaku Alei N.M.P. wystawiono kilka ciągników i maszyn rolniczych. Uroczystego otwarcia wystawy dokonano 5 września 1992 r. w sali Liceum Sienkiewicza. Wystawę otworzyli Jacek Lupa i Stanisław Juchnik – dyrektorzy ODR w Częstochowie. Okolicznościowe przemówienia wygłosili, prezydent miasta Częstochowy Tadeusz Wrona, wojewoda częstochowski Jerzy Guła, ks. arcybiskup Stanisław Nowak metropolita częstochowski. Honorowym patronatem objął wystawę minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej Gabriel Janowski. Wystawa dała okazję do zainteresowania się nią, przedsiębiorców z branży rolniczej z całej Polski. Należy zauważyć, że przedsięwzięcie to nie jest kierowane tylko do rolników. Wystawa uwzględnia również potrzeby mieszkańców Częstochowy oraz pielgrzymów, zmierzających na Jasną Górę. Wśród nich znajdują się osoby zainteresowane tematyką rolnictwa i związane z obszarami wiejskimi.
W kolejnych latach Wystawa osiągała coraz większe zainteresowanie i coraz większą liczbę zwiedzających. Zwiedzający mają możliwość obejrzenia nowoczesnych maszyn, poznają najnowsze technologie, uruchomione są punkty informacyjne, gdzie doradcy odpowiadają na pytania rolników. Współczesny rolnik musi znać się na wielu dziedzinach nauki i techniki. Charakter wystawy zmienia się wraz z rozwojem rolnictwa. Organizatorzy idą z duchem czasu i potrzebami odbiorców. Częstochowska wystawa zawiera również stoiska prezentujące zdrową żywność, produkty tradycyjne i lokalne, co sprawia, że to jedyna okazja żeby kupić rzeczy w wielu sklepach niedostępne.
Każdego roku w dożynkową niedzielę (I niedzielę września) o godz. 11.00 odbywa się Uroczysta Msza Święta dziękczynna za zbiory na szczycie Sanktuarium Jasnogórskiego, gromadząca przedstawicieli najwyższych władz państwowych z Prezydentem RP na czele oraz środowiska związane z rolnictwem i rzesze wiernych.
W tym roku Organizatorzy postanowili jeszcze ściślej wyakcentować obecność Sanktuarium na Jasnej Górze w programie XXVI Krajowej Wystawy Rolniczej. Najważniejsze bowiem punkty programu, takie jak: uroczyste otwarcie wystawy, konferencja naukowa oraz koncert towarzyszący tradycyjnie Wystawie, odbędą się w gościnnych murach Jasnej Góry. Nie da się bowiem odłączyć obecności Jasnej Góry od mentalności i świadomości polskich rolników. To właśnie Kościół, a w sposób szczególny Sanktuarium na Jasnej Górze, które św. Jan Paweł II nazwał „konfesjonałem narodu”, przez lata socjalizmu, dodawały otuchy i podtrzymywały ducha prawdziwej niezakłamanej historii i patriotyzmu. Dziś Krajowej Wystawie Rolniczej potrzeba nowego tchnienia, zakorzenionego i mającego bogatą tradycję w tożsamości polskiego narodu prowadzonego przez niezawodną mądrość słowa płynącego z Jasnogórskiego Ołtarza Ojczyzny.
Fot;
Pamiątkowa chusta z Krajowej Wystawy Przemysłowo-Rolniczej w Częstochowie w 1909 roku
RED