Przebywali w Częstochowie
Prymas w latach 1627 – 1638. Ur. w 1575 w Wężykowej Woli, z ojca Hieronima, szlachcica wielkopolskiego z woj. sieradzkiego i matki Doroty z Otoka Zaleskiej. Pierwsze nauki pobierał w domu, a następnie kontynuował je w Kolegium Jezuitów w Kaliszu, skąd wyjechał na studia do Krakowa, po ukończeniu których udał się na dalszą naukę do Włoch. W Rzymie studiował 7 lat: medycynę, teologię i prawo. Miał dobrze opanowane dwa języki: włoski i niemiecki. W Rzymie nawiązał wiele korzystnych kontaktów. Poznał tam Filipa Noriusza założyciela Oratorianów, późniejszego świętego. Po powrocie do kraju pracował w administracji bpa kujawskiego Jana Tarnowskiego, po śmierci którego został przyjęty na dwór Zygmunta III Wazy. Król, po krótkim okresie próbnym, powierzył mu stanowisko sekretarza koronnego. W 1619 został biskupem przemyskim, a po śmierci w 1624 bpa Andrzeja z Bnina przejął biskupstwo poznańskie. Z Poznania przeszedł do Gniezna na stolicę prymasowską. Kapituła metropolitarna decyzję króla poparła, a papież Urban VIII wyraził zgodę w bulli z dn. 26.03.1627. Na początku swej prymasowskiej władzy doprowadził dwóch synodów. Po zgonie Zygmunta III objął rządy nad Rzeczpospolitą jako interreks. Cieszył się bardzo dobrą opinią wśród duchowieństwa, na dworze królewskim i w ogóle wśród wiernych. Z jego inicjatywy przeprowadzono odnowy w znaczącej ilości kościołów.
“Wydobył też bp Wężyk z rąk heretyckich wydarte niegdyś katolikom kościoły w Korczynie, Jasienicy, Hyżnach”. Podjął poważną pracę odbudowy zniszczonej przez pożar katedry poznańskiej. Czynił ciągle działania dotyczące podniesienia poziomu wykształcenia księży. Spośród znaczących zasług prymasa wymienia się kodyfikację prawa prowincjalnego oraz wydanie tak zwanego rytuału piotrkowskiego (dokument zawierający przepisy normujące odprawianie czynności kultowych), obowiązującego przez dziesiątki lat w diecezjach na terenie Polski. Także wydanie drukiem zbioru ustaw synodalnych Kościół zawdzięcza prymasowi J. Wężykowi. Nie dopuścił do ślubu królewicza Władysława IV z córką Fryderyka, Palatyna Reńskiego tylko dlatego, że była “gorliwą luterką”. Nie opuścił żadnego sejmu, służył gorliwie radą królowi i królestwu, skutecznie apelował do ratowania państwowego skarbu. Dla poddanych “przystępny i o dobro ich dbały”. Po wybuchu zarazy w 1630 polecił otworzyć spichlerz, z których najbiedniejszym wydawano zboże. Nazywany prawdziwym ojcem i dobrodziejem dla mieszkańców miasta Łowicza, “którym pomagał groszem i budulcem”. Po pożarze uwolnił ich od podatków. Przyczynił się do wyboru na króla Władysława IV, którego osobiście koronował i ożenił z Cecylią Renatą, córką Ferdynanda II. Od początku pełnienia swych duszpasterskich obowiązków konsekrował 10 biskupów, wyświęcił ponad 4000 kapłanów, bierzmował kilkadziesiąt tysięcy wiernych. W biografii jego charakter określony jest jako prawy, z usposobienia prędki, potrafiący otaczającym sprawić przykrość, ale jego cnota kazała się do słabości przyznać, przeprosić a nawet nagrodzić. W mowie i sądzie o innych był powściągliwy. “Spojrzenia i oblicza był poważnego, nawet surowego, pamięci wielkiej. W testamencie cały swój majątek zapisał na kościoły i ubogich”. Zmarł w Łowiczu 27.05.1638, pochowany w kaplicy, w której umieszczono poświęconą mu pamiątkową tablicę z długim tekstem łacińskim.
Prymas Jan Wężyk wpisał się do jasnogórskiej księgi pamiątkowej pod własnym herbem “Joannes Wezyk… epus? Gnesnensis” bez daty, na stronie sygn. 1859 s. 17. Można przypuszczać, że był to rok 1632, w którym koronował Władysława IV na króla w Krakowie. Król z małżonką wracał do Warszawy przez Częstochowę, zatrzymując się na Jasnej Górze w intencji dziękczynnej. Niewykluczone więc, że jako koronator towarzyszył, wraz z dworem, parze królewskiej.
Źródła: Poczet Prymasów Polski JPW “Novum” W-wa 1988; Encyklopedia Kościelna Płock 1910.
ROMAN WINIAREK