Rozmowa z Dyrektorem Śląskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Częstochowie Stanisławem Gmitrukiem.
– Realizowany przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przedakcesyjny program SAPARD cieszył się w Polsce dużym zainteresowaniem. Łącznie złożono 31 097 wniosków o pomoc finansową z programu. Jak przebiegała realizacja programu SAPARD w województwie śląskim?
– Do Śląskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Częstochowie wpłynęło łącznie 1 265 wniosków o pomoc finansową. Jest to w skali kraju dobry wynik. Na działanie 1 “Poprawa przetwórstwa i marketing artykułów rolnych i rybnych” złożono 132 wnioski, na działanie 2 “Inwestycje w gospodarstwach rolnych” 276 wniosków, na działanie 3 “Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich” 384 wnioski a na Działanie 4 “Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich” 473 wnioski. Łącznie podpisano 981 umów o pomoc finansową w ramach programu SAPARD, na kwotę 335 713 157,72 złotych.
– Termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych w pierwszej wersji miał się zakończyć 15 czerwca b.r. Następnie przedłużono go do 30 czerwca b.r. Ostatecznie termin składania wniosków upłynął (z sankcjami) 26 lipca b.r. Czy przedłużenie możliwości składania wniosków obszarowych wpłynęło na ilość złożonych wniosków w naszym województwie?
– Zdecydowanie tak. Do biur powiatowych Śląskiego Oddziału Regionalnego ARiMR wpłynęło 53 024 wniosków “O przyznanie płatności bezpośrednich na rok 2004”. Przedłużenie terminu spowodowało, że ponad 8 333 beneficjentów z terenu Śląska zdążyło jeszcze złożyć wniosek o przyznanie płatności bez sankcji.
– W jakich powiatach było największe zainteresowanie dopłatami do gruntów rolnych?
– Najwięcej wniosków o płatności obszarowe złożono w powiecie: częstochowskim, kłobuckim i zawierciańskim, natomiast w stosunku do liczby zarejestrowanych w ewidencji producentów rolnych najwięcej zostało złożonych w powiecie: bieruńsko-lędzińskim oraz pszczyńskim. Najmniej wniosków złożono w powiecie żywieckim. Przyczynę mniejszej liczby złożonych wniosków obszarowych należy upatrywać w dużym rozdrobnieniu gospodarstw oraz w nieuregulowanych stosunkach własnościowych, charakterystycznych dla terenów górskich.
– Obecnie trwa wielka akcja kontroli wniosków. Jak ona przebiega i czy dużo wykryto błędów?
– Gospodarstwa do kontroli wybierane są losowo. Kontrola polega na sprawdzeniu zgodności danych podanych we wniosku o przyznanie płatności ze stanem faktycznym w gospodarstwie. Gdy wykryte zostaną rozbieżności pomiędzy deklaracją a rzeczywistym stanem powyżej 3% powierzchni system nakłada na rolnika sankcje – potrącenie płatności o nadwyżkę. Jeżeli różnica przekroczy 30%, to wnioskodawca będzie wyłączony z pomocy w danym roku. Na szczęście na terenie województwa śląskiego są to sporadyczne przypadki, a nawet zdarzało się, że niektórzy rolnicy obniżali powierzchnię rzeczywistą gospodarstwa we wniosku.
– Kiedy rolnicy mogą się spodziewać pierwszych unijnych pieniędzy?
– Po przeprowadzonych kontrolach, zgodnie z harmonogramem obsługi wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, ARiMR naliczy płatności (październik b.r.), podejmie decyzję o ich przyznaniu (październik – listopad b.r.) a następnie będzie je wypłacać. Płatności wypłacane będą na rachunki bankowe od 1 grudnia 2004 r. do 30 kwietnia 2005 r. Prawdopodobnie płatności te będą realizowane wcześniej, jeśli wniosek Ministra Rolnictwa uzyska akceptację Komisji Europejskiej.
– Od 1 sierpnia b.r. biura powiatowe Agencji przyjmują wnioski “O przyznanie rent strukturalnych” rolnikom w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich UE.
– Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich ma pomóc Polsce w podniesieniu zyskowności gospodarstw rolnych na trudnych terenach, w tworzeniu konkretnych programów rolno-środowiskowych, w rozwijaniu działań związanych z zalesianiem, w przekształcaniu niewielkich gospodarstw w jednostki bardziej rentowne, w osiąganiu unijnych standardów w rolnictwie, jak również umożliwić dostęp do pomocy technicznej w realizacji Planu.
Obecnie, od 2 sierpnia b.r. można składać wnioski o przyznanie renty strukturalnej. Do złożenia wniosku o przyznanie renty strukturalnej uprawniony jest rolnik, który ukończył 55 lat, a do ukończenia wieku emerytalnego pozostało mu nie mniej niż 6 miesięcy, posiada gospodarstwo rolne o powierzchni, co najmniej 1 ha UR, ma uregulowany stan prawny posiadanego gospodarstwa rolnego, nie posiada zadłużenia w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne rolników (KRUS), prowadził nieprzerwanie działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym przez ostatnie 10 lat poprzedzające dzień złożenia wniosku o przyznanie renty strukturalnej i w tym okresie podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, przez co najmniej 5 lat. Gospodarstwo rolne może być przekazane w sposób trwały lub w formie umowy dzierżawy zawartej na okres co najmniej 10 lat. Rolnik może przekazać gospodarstwo rolne osobie fizycznej, która jest od niego młodsza ( w przypadku następcy, nie może mieć ukończonych 40 lat) i posiada odpowiednie kwalifikacje rolnicze. Może również przekazać osobie prawnej albo jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej na cele ochrony przyrody albo, jeżeli działalność rolnicza należy do zakresu jej działania, osobie fizycznej, osobie prawnej albo jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej z przeznaczeniem na zalesianie oraz Agencji Nieruchomości Rolnych. Wnioski można składać w biurach powiatowych Agencji przez cały rok.
– Producenci rolni, którzy zamierzają zalesić grunty rolne, będące ich własnością, będą mogli od września ubiegać się o unijne wsparcie. Jakie należy spełnić warunki by taką pomoc uzyskać?
– Rolnik ubiegający się o pomoc w ramach działania 5 Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich “Zalesienia gruntów rolnych” oprócz wniosku, który należy złożyć w Biurze Powiatowym Agencji musi dołączyć załączniki takie jak: wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z informacją o przeznaczeniu działek do zalesienia z Urzędu Gminy, wypis z ewidencji gruntów dla działek ewidencyjnych zgłoszonych do zalesienia, kopię mapy ewidencji gruntów i budynków z naniesionymi oznaczeniami poszczególnych działek rolnych przewidzianych do zalesienia oraz oświadczenie o uzyskiwanych dochodach z pracy w gospodarstwie rolnym lub zaświadczenie o uzyskiwanych dochodach z tytułu działów specjalnych produkcji rolnej i inne dokumenty potwierdzające uzyskiwanie dochodów innych, niż dochody z rolnictwa.
– Jaka będzie forma i wysokość pomocy?
– Wsparcie finansowe będzie obejmowało pokrycie kosztów założenia uprawy oraz ochronę przed zwierzyną. Wsparcie to będzie wypłacane jednorazowo po założeniu uprawy. Premię pielęgnacyjną na utrzymanie nowej uprawy leśnej, wypłacaną przez okres 5 lat oraz premię zalesieniową, stanowiącą ekwiwalent za wyłączenie gruntu z upraw rolnych. Premia zalesieniowa stanowić będzie zryczałtowaną płatność w przeliczeniu na jeden hektar zalesionych gruntów i wypłacana będzie co roku, przez okres 20 lat od założenia uprawy leśnej.
– Oprócz działania 5 “Zalesienia gruntów rolnych” we wrześniu wchodzi również działanie 4 Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich “Wspieranie przedsięwzięć rolno-środowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt”. Jakie wsparcie będzie mógł otrzymać rolnik w ramach tego działania?
– Pomoc finansowa będzie udzielana w ramach następujących pakietów: rolnictwo zrównoważone, rolnictwo ekologiczne, utrzymanie łąk ekstensywnych, utrzymanie pastwisk ekstensywnych, ochrona gleb i wód, tworzenie stref buforowych oraz ochrona lokalnych ras zwierząt gospodarskich. Pakiety rolno-środowiskowe będą realizowane przez rolnika zgodnie z planem działalności rolno-środowiskowej. Na poziomie gospodarstwa rolnik może uzyskać płatność za wdrażanie od jednego do maksymalnie trzech pakietów. Pomoc będzie przyznawana w formie rocznych płatności. Kwota pomocy będzie dostosowana do rodzaju działań.
– Jakie są kryteria dostępu do w/w pomocy?
– Wnioskodawca może się ubiegać o pomoc finansową, jeżeli gospodaruje na powierzchni, co najmniej 1 ha UR, przygotuje i złoży wniosek o przystąpienie do programu wraz z 5-letnim planem działalności rolno-środowiskowej potwierdzony przez doradcę, zobowiąże się do stosowania zwykłej dobrej praktyki rolniczej, podejmie się prowadzenia szczegółowych zapisów dotyczących gospodarowania i podstawowych danych dotyczących zwierząt.
– Od 16 sierpnia b.r. w Oddziałach Regionalnych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa można składać wnioski o dofinansowanie projektów z Sektorowego Programu Operacyjnego: Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich w ramach działania 1.1. “Inwestycje w gospodarstwach rolnych” a od września na inne działania tego Programu. Czy duże jest zainteresowanie nowym programem?
-Pierwsze doświadczenia rolnicy mają już za sobą dzięki programowi SAPARD, dlatego też zainteresowanie Sektorowym Programem Operacyjnym jest duże. Obydwa programy mają ze sobą wiele wspólnego, chociaż różnią się nieco w szczegółach. Rolnicy, którzy nie podpisali umów w ramach programu SAPARD, z pewnością będą chcieli teraz skorzystać z nowych funduszy. Na inwestycje w gospodarstwach rolnych zostanie skierowane w najbliższych trzech latach 604 mln euro. Każdy rolnik może uzyskać w tym czasie maksymalnie 300 tys. zł pomocy, czyli pięć razy więcej, niż wynosił limit z funduszu SAPARD. Maksymalny poziom pomocy wynosi 50% wartości inwestycji lub 60% w przypadku gospodarstw położonych na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Jeżeli beneficjentem jest “młody rolnik”, udział ten może wynieść odpowiednio – 55% i 65%. Dofinansowaniem objęte będą projekty, które przyczynią się do poprawy konkurencyjności gospodarstw rolnych przez wzrost jakości produkcji, jej skalę i profil, obniżenie kosztów oraz spełnienie wymogów w zakresie ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt. Pomoc może być przyznana jednak pod warunkiem, że gospodarstwo rolne jest prowadzone przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych, spełnia minimalne standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt lub spełni je po realizacji planowanego przedsięwzięcia i wreszcie, że jest żywotne pod względem ekonomicznym lub osiągnie żywotność ekonomiczną po zakończeniu planowanej inwestycji. W najbliższym czasie zostaną uruchomione również kolejne działania w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego “Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”, takie jak: “Ułatwianie startu młodym rolnikom”, “Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów”, “Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem”, “Poprawa przetwórstwa i marketing artykułów rolnych” oraz “Przywrócenie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych”. Pierwsze z wymienionych działań 1.2. ma za zadanie wsparcie finansowe “młodego rolnika” rozpoczynającego działalność rolniczą i zapewnienie mu środków, umożliwiających modernizację przyjmowanych gospodarstw. W ramach działania 2.4. – “Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów” wspierane będą projekty związane z realizacją inwestycji służących podjęciu przez rolników i domowników dodatkowej działalności zbliżonej do rolnictwa. Działanie 2.6. – “Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem” wspierać będzie małe projekty mające na celu poprawę lub umożliwienie dostępu rolników do infrastruktury technicznej, ochronę stanu środowiska naturalnego oraz poprawę organizacji produkcji rolniczej. “Poprawa przetwórstwa i marketing artykułów rolnych” – działanie 1.5. ma za zadanie pomóc zakładom przetwórstwa rolno-spożywczego w dostosowaniu się do warunków funkcjonowania na jednolitym rynku UE. Dzięki działaniu 2.1. – “Przywrócenie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych” będą realizowane projekty związane z odbudową funkcji gospodarczych, ekologicznych i społecznych lasów uszkodzonych w wyniku klęsk żywiołowych lub pożarów oraz będą wprowadzane odpowiednie instrumenty zapobiegające powstawaniu szkód w przyszłości.
Wnioski na w/w wymienione działania Sektorowego Programu Operacyjnego przyjmowane będą przez Biuro Obsługi Wniosków Śląskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w Częstochowie.
Dziękuję za rozmowę.
RAFAŁ NOWICKI