W 85. Rocznicę śmierci Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego przypominamy historię ulicy Józefa Piłsudskiego w Częstochowie. Na początku XX wieku niezwykle urokliwą, której czar obecnie już całkowicie zepsuto budującym tu centrum przesiadkowym.
To jedna z głównych ulic w śródmieściu Częstochowy, rozciąga się pomiędzy Piotrkowską a Aleją Najświętszej Maryi Panny. Przy tej ulicy znajduje się dworzec kolejowy Częstochowa oraz siedziba Regionalnego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Częstochowie Konduktorownia.
Ulicę wytyczono w okresie zaborów, jako drogę dojazdową do budowanego dworca kolei warszawsko-wiedeńskiej, otrzymała ona nazwę Dojazd. Przy ulicy znajdowały się, oprócz dworca restauracje i hotele, tak też pozostało do dziś. W 1920 roku znajdujący się przy tej ulicy hotel „Polonia” był nieformalną siedzibą emigracyjnych władz Ukrainy. W 1979 roku zburzono historyczny dworzec kolejowy i zstąpiono postmodernistyczną kolumbryną .
Bezpośrednio wizycie w mieście Józefa Piłsudskiego 20 października 1921 r. – była to jedyna oficjalna wizyta Naczelnika Polski w Częstochowie, nieoficjalnie Marszałek był w Częstochowie trzy razy – ul. Dojazd przemianowano na ul. Piłsudskiego. Po II wojnie światowej patronem ulicy został gen. Karol Świerczewski. Pod koniec lat 1980. Piłsudski został na krótko patronem ulicy na Parkitce, jednak szybko przemianowano ją na ul. Okulickiego, a Piłsudskiego przywrócono jako patrona ulicy prowadzącej do dworca w miejsce Świerczewskiego.
Wizyty w Częstochowie
Zdaniem częstochowskich historyków, w tym kierownika Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy dr. Juliusza Sętowskiego, po raz pierwszy w Częstochowie Józef Piłsudski był w lipcu 1902 roku. Prawdopodobnie zatrzymał się u Stefana Sikorskiego, urzędnika z częstochowskiej huty, który mieszkał w kamienicy na rogu ulic Teatralnej i Żelaznej (obecnie al. Wolności i Kopernika, budynek pod adresem Wolności 20). Ze względów bezpieczeństwa przeniesiono go potem do mieszkania Stefana Smugi, który przy dzisiejszej ul. Kopernika miał niewielki zakład krawiecki.
Druga wizyta odbyła się jesienią 1905 roku. Opisał ją trzydzieści lat później, już po śmierci Marszałka, „Goniec Częstochowski”. Gazeta donosiła, że pobyt ten miał dramatyczny przebieg, bowiem o przyjeździe Piłsudskiego dowiedziała się carska policja i wszczęła intensywne poszukiwania. O bezpieczeństwo Józefa Piłsudskiego zadbali wówczas częstochowscy kolejarze z PPS. Ukryli go w wieży ciśnień częstochowskiego dworca kolei warszawsko-wiedeńskiej (nieistniejący już budynek stał w miejscu, gdzie dziś znajduje się peron trzeci).
Zimą 1906 roku Józef Piłsudski po raz trzeci przybył w konspiracji do Częstochowy. W londyńskiej „Niepodległości” z 1958 roku opisał ją generał Janusz Głuchowski, syn wicedyrektora częstochowskiej huty, w 1906 roku – członek Organizacji Bojowej PPS, a później także wiceminister spraw wojskowych. Jak relacjonował, wizyta ta była objęta pełną tajemnicą, nawet działacze uczestniczący w akcji chroniącej gościa, nie wiedzieli, kim on jest. Przyszły Marszałek Polski spotykał się w Rakowie z działaczami obozu niepodległościowego w PPS. Dr Sętowski wylicza, że byli to m.in. doktor Mieczysław Michałowicz, który jeszcze jako student medycyny brał udział w uwolnieniu Piłsudskiego ze szpitala św. Mikołaja w Petersburgu, oraz inżynier z huty Władysław Hackiewicz, Stefan Lasocki i Józef Wehr.
GAW
Fot. „Region Częstochowski jako województwo na dawnej pocztówce”, Zbigniew St. Biernacki
Piękna aleja, czyli ul. Dojazd (Piłsudskiego) w okresie I wojny światowej