Pierwszą Izbę Handlową utworzono w 1599 r. w Marsylii. Inicjatywę tę w 1664 r. rozszerzył król Ludwik XIV – powołując Izby Handlowe w głównych miastach Francji. W okresie rewolucji Izby zostały zlikwidowane, a ich od-tworzenie nastąpiło w okresie napoleońskim w 1803 r. W Austrii przedsiębiorcy są zrzeszeni w izbach gospodarczych, które mają status instytucji prawa politycznego. Przynależność do określonej izby uzyskuje się z mocy prawa, z racji wykonywanej działalności. Przynależność do izb jest powszechna.
Pierwszą Izbę Handlową utworzono w 1599 r. w Marsylii. Inicjatywę tę w 1664 r. rozszerzył król Ludwik XIV – powołując Izby Handlowe w głównych miastach Francji. W okresie rewolucji Izby zostały zlikwidowane, a ich od-tworzenie nastąpiło w okresie napoleońskim w 1803 r. W Austrii przedsiębiorcy są zrzeszeni w izbach gospodarczych, które mają status instytucji prawa politycznego. Przynależność do określonej izby uzyskuje się z mocy prawa, z racji wykonywanej działalności. Przynależność do izb jest powszechna. W Danii, a także w Wielkiej Brytanii, nie istnieje samorząd gospodarczy jako wspólnota, do której należą przedsiębiorcy. Mogą oni dobrowolnie zrzeszać się w izbach regionalnych. We Francji izby gospodarcze skupiają obligatoryjnie wszystkich przedsiębiorców działających w przemyśle, handlu, rzemiośle. W Holandii wszystkie firmy podlegają obowiązkowej rejestracji w regionalnej izbie przemysłowo-handlowej. W Niemczech obowiązuje zasada przynależności do izb gospodarczych z mocy prawa. Izby te zrzeszają wszystkie podmioty gospodarcze.
Od Napoleona
Pierwsze Izby powstały na gruncie prawa i tradycji francuskich, rozpowszechnianych w okresie napoleońskim, a pierwsze organizacje przedsiębiorców (Rady Handlowe) powstały w 1809 roku w Księstwie Warszawskim. Powstały one na mocy dekretu Fryderyka Augusta z 16 marca 1809 roku w Warszawie, Poznaniu, Toruniu, Bydgoszczy, Kaliszu, Lesznie, Wschowie, Rawiczu, Międzyrzeczu i Płocku. Klęska Napoleona i upadek Księstwa Warszawskiego spowodowały zmiany w ruchu izbowym. Dekretem cara Aleksandra I z 1817 roku, Rady Handlowe zostały zamienione na Izby Handlowe i Rękodzielnicze Izby takie powstały w Warszawie, Płocku i Lublinie. Tym bardziej warto to podkreślić, że plan tworzenia Izb na terenie całego Cesarstwa Rosyjskiego powstał dopiero w 1903 roku, a odpowiedni projekt ustawy Ministerstwo Handlu i Przemysłu przygotowało parę lat później. Miała to być regulacja liberalna, bazująca na wzorach zachodnioeuropejskich, przewidująca wybieralne instytucje “sfer handlowo – przemysłowych” i organizacji giełd. Projekt ten popierało Koło Przemysłowców Królestwa Polskiego. Ale skończyło się na planie, gdyż projekt ten dyskutowano aż do wybuchu I wojny światowej. Na Ziemiach Polskich zaborów austriackiego i pruskiego, początki ruchu izbowego sięgają połowy XIX wieku. W 1850 roku powstała ustawa powołująca do życia Izby Handlowe. Do utworzenia Izby potrzebna jednak była zgoda ministra handlu. Na bazie tego prawa w 1851 roku powstała Izba w Poznaniu w 1875 roku – w Toruniu i Bydgoszczy, a w 1899 roku w Grudziądzu.
W wolnej Polsce
po odzyskaniu niepodległości polskie koła polityczne i gospodarcze, przystąpiły do budowania samorządu przedsiębiorców, równocześnie z tworzeniem innych instytucji państwa. Już pierwsza Konstytucja (z 17 marca 1921 roku) zakłada działanie samorządu gospodarczego, obok izb skupiających pracę najemną. Razem izby te tworzyły Naczelną Izbę Gospodaczą. Jednak to założenie konstytucyjne nie zostało zrealizowane. Dopiero od 1927 roku zaczęły powstawać w Polsce Izby Gospodacze. Zasady ich działania oparto na wzorcach francuskich, traktujących Izby przemysłowo-handlowe jako związki publiczno – prawne. Członkostwo w Izbach było obowiązkowe. Zaraz po II wojnie światowej Izby przemysłowo-handlowe reaktywowały swą działalność. Na przykład w 1948 roku działało 11 izb: w Warszawie, Częstochowie, Gdyni. Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie i Wrocławiu. Jednak bardzo szybko je zlikwidowano, jako nie odpowiadające totalitarnej organizacji państwa i państwowej gospodarce. Likwidacja izb nastąpiła w 1950 roku.
Nowa szansa
Na mocy dekretu z 28 września 1949 r. powołano Polską Izbę Handlu Zagranicznego. I to była jedyna, szczątkowa organizacja quasisamorządowa przez całe dziesięciolecia PRL. PIHZ była instytucją prawa publicznego, a nadzór nad jej działalnością sprawował minister handlu zagranicznego. Odgrywała pewną rolę w kontaktach międzynarodowych polskiej gospodarki. Szansa odrodzenia się polskiego ruchu izbowego pojawiła się po 1989 roku, na podstawie ustawy o izbach gospodarczych z 10 maja 1989 r. Szczególne znaczenie w rozwoju organizacji izb w okresie dokonywania transformacji politycznej i gospodarczej w Polsce miało powstanie największej w Polsce – Krajowej Izby Gospodarczej. Powstała ona już na samym początku – w 1989 roku. Krajową Izbę Gospodarczą tworzy 160 izb regionalnych, branżowych, bilateralnych oraz stowarzyszeń naukowo – technicznych, które zrzeszają ok. 500 tysięcy podmiotów gospodarczych. Obok KIG działają dziesiątki organizacji środowisk biznesu, ale nie skupią one nawet trzeciej części tej liczby przedsiębiorstw, które należą do Izb tworzących Krajową Izbę Gospodaczą. W Polsce istnienie Izb nie jest tożsame z istnieniem samorządu gospodarczego. W Polsce nie ma powszechnego samorządu gospodarczego ani nawet przepisów. Przedsiębiorcy nie są zgodni, jaki powinien być to samorząd, jak finansowany ani nawet, czy jest w ogóle potrzebny. Dramatyzm a równocześnie groteskowość zmagań o samorząd gospodarczy doskonale przedstawia informacja ze spotkania w Ministerstwie Gospodarki, 9 października 2002 r., w sprawie ustawy o samorządzie gospodarczym. W trakcie spotkania głos zabrali przedstawiciele firm takich, jak BCC oraz Polskiej Konferencji Pracodawców Prywatnych. Z natury rzeczy te organizacje poczuły się zagrożone, że powstanie samorządu gospodarczego ogólnopolskiego może ograniczyć wpływy tych organizacji, np. PKPP lub możliwości zarobkowe np. BCC. Oprotestowały one więc te projekty. Wobec zdecydowanego sprzeciwu części organizacji przedsiębiorców (a to przecież nie są organizacje samorządu gospodarczego) Ministerstwo nie wystąpi z inicjatywą ustawodawcy w sprawie powołania samorządu gospodarczego.
opr.