Na taką możliwość Gmina i Miasto Koziegłowy czekała z utęsknieniem. Dzięki prawie 100-procentowym dofinansowaniu z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków w ramach Polskiego Ładu – 2 miliony złotych (całkowity koszt to 2,1 miliona złotych) – rozpoczęto częściową rekonstrukcję zabytkowych murów i konserwację istniejących – odbudowę bramy wejściowej oraz drewnianego mostu, prowadzącego na dziedziniec. Odtworzona zostanie też palisada będąca elementem dawnego budownictwa obronnego.
Odkopane podczas prac archeologicznych pozostałości murów zamku będą zabezpieczone oraz nadmurowane do poziomu pozwalającego na odtworzenie bryły z okresu świetności. Z wałów i fos firma usunie porastającą je roślinność. Rewitalizacja obejmuje także rekonstrukcję fragmentu ostrokołu broniącego niegdyś dostępu do grodu. Prace obejmują też uporządkowanie terenu wokół i wybudowanie ciągów pieszych z przeznaczeniem na trasę turystyczną. Zaplanowane zostały na dwa lata.
Badania archeologiczne
W latach 2022-2023 na terenie prowadzone były prace archeologiczne, z wykorzystaniem lotniczego skanowania laserowego (LIDAR). W 2022 roku na obiekcie miały miejsce badania sondażowe, dzięki którym wytyczono wykopy obejmujące swoim zasięgiem najważniejsze elementy kompleksu: wał, fosę, majdan grodu, mur kurtynowy zamku, wieże mieszkalną oraz bramną.
– W obliczu nowych odkryć zamek i gród w Koziegłowach jawi się jako obiekt o wyjątkowym charakterze. To nie tylko unikatowy układ twierdzy posadowionej we wnętrzu grodu, ale też doskonale wręcz zachowane grodzisko z czytelnym podgrodziem i okazałymi, nieprzekształconymi przez stulecia wałami. O braku większych prac niwelacyjnych może wskazywać między innymi wyraźny ślad po bramie zlokalizowanej w północno-wschodniej partii podgrodzia. Co równie ważne, mamy tu do czynienia z fosami, które wedle wstępnego rozpoznania przez wieki zasilane były wodą z płynącego obok Sarniego Stoku. Dzięki nim można sformułować nie tylko bardzo ciekawe wnioski paleoekologiczne, ale także pozyskać zabytki (w tym te wykonane z materiałów organicznych), które trafiały do fosy stanowiącej w średniowieczu rodzaj biodegradowalnego śmietnika – mówi kierujący badaniami dr inż. Artur Ginter, kierownik Pracowni Datowania i Konserwacji Zabytków w Instytucie Archeologii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego.
Odsłonięta wieża bramna miała w przybliżeniu wymiary 9×7,4 m. Fundamenty o szerokości dochodzącej do 2,5 metra wykonano z kamienia łączonego silną zaprawą wapienną. Narożniki od strony fosy posiadały przekątniowe przypory przewiązane z murami wieży, która została dostawiona do wschodniego muru kurtynowego, co może wskazywać na różny czas wzniesienia obydwu konstrukcji. Prace badawcze pozwoliły na odsłonięcie kurtyny wschodniej na niemalże całej długości, w tym dobrze zachowanego narożnika północno-wschodniego. Umożliwia to dosyć dokładne określenie wymiarów zamku, którego ściany kurtynowe miały długość 31 metrów w linii wschód-zachód i 24 metry w linii północ-południe. Od strony dziedzińca do ściany kurtynowej wschodniej dostawiony był budynek o szerokości 6,2 m w linii północ-południe i grubości ścian przekraczającej 1,2 metra.
W trakcie prac badawczych pozyskany został materiał zabytkowy, wśród którego dominował zbiór kilkuset XV-wiecznych monet. Ponadto odkryto bardzo dużo przedmiotów o unikatowym charakterze, należących bez wątpienia do osób możnych o wysokim statusie społecznym, m.in.: mosiężną ostrogę, której noszenie było przypisywane królom, fragmenty srebrnych, zdobionych naczyń i aplikacji, okucia pasów, ozdoby, groty bełtów z zachowanymi fragmentami drzewców, ostrogi gwiaździste, kłódki żelazne, klucze, skoble, krzesiwa, a także kule armatnie o średnicach wskazujących na obecność na zamku co najmniej trzech różnych armat oraz fragment rozerwanej hakownicy. Najcenniejszym bez wątpienia przedmiotem była połówka tłoka pieczętnego z herbem Lis, a zatem należącego do jednego z właścicieli warowni. Znaleziono też drewnianą, toczoną miseczkę z XIV wieku oraz tak samo datowane fragmenty skórzanego obuwia (podeszwa oraz ciżma) wraz ze skórzanymi rzemykami.
Krótka historia zamku
Wybudowany został pod koniec XIV wieku. Początki budowli obronnej w tym miejscu są jednak znacznie starsze, szacowane na początek XII w. i wiążące się z osobą Drogosław, rycerza Bolesława Krzywoustego. Powstałe w tym okresie drewniano-ziemne grodzisko miało za zadanie strzec granicy Małopolski ze Śląskiem. Warownia zwana była Żabim Krukiem. Kamienny gmach wybudowany został przez Krystyna I herbu Lis. W 1426 r. gościł w nim król Kazimierz Jagiełło. W XVI w. zamek przeszedł w ręce biskupów krakowskich. Pod koniec XVI w. popadł w ruinę.
W materiale wykorzystano informacje oraz zdjęcia pochodzące ze sprawozdań z badań archeologicznych realizowanych na obszarze grodu i zamku w Koziegłowach w latach 2022-2023.
Autor: RED
Ot. UG Koziegłowy