Pierwsze informacje o zasadzeniu drzew przy drodze z kościoła św. Zygmunta na Jasną Górę podaje Franciszek Sobalski. Historyk ten odnalazł informację, że: „ulica ta, jeszcze jako droga polna już w roku 1818 została częściowo wyprostowana i wysadzona topolami”.
Mimo, iż drzewami opiekował się wynajęty przez Magistrat m. Częstochowy dozorca, Małolepszy, to świeżo zasadzone topole w lecie wysychały, a w zimie wymarzały, lub niszczyła je miejscowa łobuzeria. Systematycznie dosadzano nowe drzewa sprowadzane ze wsi Walenczów, a w 1827 r. założono nawet szkółkę na miejscu. W tym czasie obsadzono 200-ma topolami, tzw. trakt krakowsko-kaliski ciągnący się od Starej Częstochowy do karczmy Ostatni Grosz (obecnie ul. Krakowska). W sierpniu 1826 r. w dokumencie dotyczącym połączenia Starej i Nowej Częstochowy (Planie pomiarowym z projektem uregulowania m. Częstochowy), znajduje się opis ulicy Panny Maryi: była to ulica „z chodnikiem spacerowym, otoczonym barierami i kasztanami w 4 rzędy wysadzonymi, co bardzo przyjemny widok sprawia”. Później zrezygnowano z dwóch rzędów drzew – przy chodnikach po lewej i prawej stronie. W r. 1828 dla upiększenia ulicy Panny Maryi zasadzono 48 kasztanowców oraz kilkadziesiąt akacji, które jednak szybko uschły.
W sierpniu 1863 r. przy ulicy Panny Maryi (w środkowym jej pasie) pojawiły się ławki z lanego żelaza i drewnianymi siedzeniami i oparciami; ustawiono ich 30, były pomalowane na kolor perłowy (kosztowały 360 rubli).
W 1910 r. w I Alei zostały wycięte kasztany i w listopadzie tegoż roku jak podaje „Goniec Częstochowski”: „obsadzono nareszcie opustoszałą w ostatnich dniach I Aleję drzewkami sprowadzonymi z Warszawy od firmy C. Ulrich”. Zasadzono wówczas 76 klonów i 2 akacje (koszt drzewek wyniósł 64 ruble). Przypuszczalnie jeszcze w latach 30. XX w. mogło dojść do wymiany drzew w tej części Alei. W 2006 r. podjęto decyzję o wycięciu wszystkich drzew z powodu ich złego stanu ogólnego. Po wymianie gleby i zainstalowaniu systemu automatycznego nawadniania posadzono 40 lip odmiany węgiersko-warszawskiej.
Jesienią 1929 r. prasę obiegła informacja, że w II Alei zostaną wycięte kasztany, a będą posadzone lipy. Aleją z kasztanowcami zachwycał się jeszcze w 1923 r. podczas swojej wizyty w Częstochowie marszałek Francji Ferdynand Foch. Przypuszczalnie wycięcia i nasadzenia dokonano podobnie jak w III Alei dopiero w połowie lat 30. (w III Alei według „Gońca Częstochowskiego” w marcu 1935 r.). Na fotografii z 1936 r. wykonanej podczas zjazdu Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej i Męskiej uczestnicy marszu na Jasną Górę idą wśród małych, niedawno zasadzonych drzew w II Alei. Zamiast wspomnianych lip posadzono w II Alei klony zwyczajne, srebrzyste i jawory. W 2013 r. drzewostan w tej części Alei był wg specjalisty dendrologa niekompletny, niejednorodny gatunkowo i wiekowo (dosadzano bowiem drzewa na miejsce tych, które uschły). W 2013 r. po wycięciu rosnących tu drzew posadzono lipy – odmiany brabant (srebrzysta) w liczbie 88 sztuk.
W marcu 1935 „Goniec Częstochowski” donosił że: „dokonywane jest: ścinanie starych, zmurszałych drzew – kasztanowców w III Alei. Na ich miejsce posadzone będą lipy”. Jednak zamiast lip posadzono topole. Na zachowanych fotografiach z II połowy lat 30. i z czasów okupacji niemieckiej drzewa te są jeszcze bardzo wątłe (w 1940 miały w przybliżeniu ok. 2,5 metra), 25 II 1998 rozpoczęto wycinkę tychże topoli. W zamian posadzono 174 lipy w odmianie europejskiej Pallida (jest to tzw. odmiana królewska).
Wymiana drzew w latach 1998–2013 związana była z prowadzonymi pracami budowlanymi – rewitalizacją alei NMP.
FOT:
Widok na Aleję NMP, ze zbiorów Biblioteki Publicznej w Częstochowie
Materiał ukazał na stronie: “Częstochowska Gazeta Ekologiczna”
(wydanie papierowe), której publikację współfinansuje Wojewódzki
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska
organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Katowicach.
[JS]