Co najmniej półtora miliona Polaków umrze przedwcześnie z powodu choroby nerek. Pilnie potrzebny jest ogólnopolski program wykrywania i leczenia schorzeń nefrologicznych.
Co najmniej półtora miliona Polaków umrze przedwcześnie z powodu choroby nerek. Pilnie potrzebny jest ogólnopolski program wykrywania i leczenia schorzeń nefrologicznych.
Półtora miliona Polaków zagrożonych jest śmiercią z powodu choroby nerek – alarmują nefrolodzy. Bezpośrednią przyczyną tych zgonów będą zawały, udary, infekcje i nowotwory. Jednak to chore nerki i toksyny, które z tego powodu kumulują się w organizmie, zniszczą przez lata inne narządy. Co roku ok. 4000 Polaków by ratować życie, musi rozpocząć stałe leczenie dializami. Połowa z nich dopiero wtedy, gdy ich nerki całkowicie przestają działać, dowiaduje się o swojej chorobie. Pilnie potrzebny jest ogólnopolski program NEFROOPIEKI – wczesnego wykrywania i leczenia chorób nerek oraz rejestr chorych na nerki – apelują w Światowym Dniu Nerek lekarze z Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego i Stowarzyszenia Nefrologia Polska, NEFRON Sekcji Nefrologicznej Izby Gospodarczej Medycyna Polska oraz pacjenci nefrologiczni skupieni w Ogólnopolskim Stowarzyszeniu Osób Dializowanych. Jutro (11 marca 2016) będą rozmawiać o polskiej nefrologii na konferencji „Choroby nerek a dzieci – działaj wcześnie by zapobiegać”.
Potrzebne: wczesna diagnostyka i szybki dostęp do poradni nefrologicznych „Schorzenia nefrologiczne rozwijają się podstępnie, nawet 20 lat, długo nie dają niemal żadnych objawów. Łatwo je wykryć, zarówno u dzieci jak i dorosłych, przy pomocy prostych i tanich badań – oznaczenia stężenia kreatyniny we krwi i badania ogólnego moczu. Jednak Polacy za rzadko lub też wcale nie badają nerek” – alarmuje prof. Ryszard Gellert, Kierownik Kliniki Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego i organizator konferencji.
Większość pacjentów dowiaduje się o chorobie po wielu latach leczenia u różnych specjalistów. Dzieci, nierzadko cierpiące na wrodzone choroby nerek, zaczynają leczenie w wieku dorosłym. Mógłby to zmienić narodowy program wczesnego wykrywania i leczenia tych chorób. „Chcemy uwrażliwiać pediatrów, lekarzy rodzinnych, diabetologów i kardiologów na subtelne oznaki chorujących nerek. Dobry pomysł to także włączenie np. ogólnego badania moczu do katalogu badań okresowych” – dodaje prof. Gellert.
Wczesne wykrycie choroby da wielu pacjentom szansę na uniknięcie ostatniej fazy leczenia przewlekłej choroby nerek, czyli dializ i przeszczepienia nerki. Większość chorób nefrologicznych można bowiem skutecznie leczyć farmakologicznie lub zatrzymać ich postęp na wiele lat, pod warunkiem wczesnego ich rozpoznania.
NEFROOPIEKA – zintegrowany system opieki nad chorymi na nerki
Dziś, średnio na wizytę u nefrologa czeka się siedem miesięcy. „Trudno skutecznie leczyć nerki, gdy widzi się pacjenta tak późno” – mówi prof. Marian Klinger, krajowy konsultant w dziedzinie nefrologii. „Edukacja dotycząca chorób nerek, badania przesiewowe, lepszy dostęp do specjalisty nefrologa w przychodni i w oddziale szpitalnym to efektywna droga ograniczenia rozmiarów epidemii chorób nerek” – dodaje konsultant krajowy.
Rejestr chorych na nerki to kolejny pomysł nefrologów. Ogromna liczba 4,5 miliona chorych w Polsce to szacunki na podstawie nielicznych badań przesiewowych i światowych statystyk, nie zaś realne dane z systemu ochrony zdrowia.
Model opieki nad chorymi na nerki od rozpoznania do dializ bądź transplantacji
Nie każdy chory na nerki powinien znajdować się pod opieką nefrologa koordynującego leczenie. Do takiej opieki powinni się natomiast niezwłocznie dostawać ci pacjenci, którzy spełniają kryteria ściśle określone przez nefrologów. Pacjent z przewlekłą progresywną chorobą nerek potrzebuje bowiem zespołu specjalistów, który go prowadzi i na każdym etapie edukuje jego i jego bliskich. Ten model zapewniłby efektywną współpracę z pacjentem w zapobieganiu postępowi choroby.
Nefrolodzy są zgodni, że większość obecnie dializowanych mogłoby uniknąć tej wyczerpującej terapii i zachować sprawność własnych nerek, gdyby byli na czas zdiagnozowani i właściwie leczeni. „Wierzę, że wzrost liczby dializowanych można, a zatem trzeba, zahamować” – mówi prof. Ryszard Gellert.
„Kwalifikacja do przeszczepienia nerki powinna być usprawniona poprzez nielimitowaną finansowo i czasowo dostępność do koniecznych badań i konsultacji. Teraz oczekiwanie na kolejne badania i konsultacje wydłuża czas kwalifikacji nawet do 12 miesięcy. Rozważana jest zmiana systemu organizacji transplantacji – to nerka przyjedzie do pacjenta, a nie chory będzie wędrował nierzadko przez całą Polskę do ośrodka transplantacyjnego. Te zmiany usprawnią organizację kwalifikacji do przeszczepienia, uczynią ośrodek, który zakwalifikował pacjenta bardziej odpowiedzialnym za jego losy a pacjentowi zwiększą poczucie bezpieczeństwa” – tłumaczy prof. Magdalena Durlik, prezes Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego.
Blisko 20 tysięcy Polaków żyje dzięki dializom
„Ogromnym sukcesem polskiej nefrologii jest, że pacjenci nie umierają z powodu przewlekłej niewydolności nerek. Wszyscy wymagający leczenia nerkozastępczego – otrzymują je” – mówi dr Dariusz Aksamit, prezes NEFRON, która skupia ponad 200 publicznych i niepublicznych oddziałów nefrologicznych, poradni i stacji dializ. Jeszcze w latach 90-tych XX wieku, skąpa sieć stacji dializ nie pozwalała na pełną dostępność leczenia dializami. Od 1999 roku ośrodki niepubliczne wspomagają stacje publiczne i dziś obejmują opieką ponad 50% chorych.
„Dializa ratuje życie, ale jest też obciążająca dla pacjentów i ich rodzin – fizycznie i psychicznie. Trzy razy
w tygodniu na ok.4-5 godzin chory jest podłączany do sztucznej nerki, która oczyszcza jego krew z toksyn. Chorzy wiedzą, że żyją tylko dzięki dializie – dlatego często nawet prasowe informacje dotyczące ograniczania dostępu do terapii, wzbudzają w nich ogromny niepokój o możliwość dalszego leczenia. W stacjach wciąż żywe są opowieści
o limitowaniu w przeszłości dostępności do terapii” – zwraca uwagę dr Iwona Mazur, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Osób Dializowanych (OSOD).
NEFROTEST – największa w Polsce akcja bezpłatnych badań przesiewowych nerek Blisko 44 tysiące osób z ponad 50 miast we wszystkich województwach wzięło udział w największych w Polsce badaniach NEFROTEST, organizowanych od 2010 roku przez NEFRON, Sekcję Nefrologiczną Izby Gospodarczej Medycyna Polska. Większość z przebadanych jest zdrowa. Jednak u ok. 10-11% przebadanych kreatynina i eGFR były niezgodnie z normami – to może oznaczać, że są chorzy na przewlekłą chorobę nerek (PChN). Dziś są oni pod opieką poradni nefrologicznych w swoich miastach i mają szansę uniknąć dializ czy przeszczepu nerki. Dane z badań POLSENIOR wskazują na jeszcze większą liczbę chorych – ale 95% tych pacjentów może być skutecznie leczona przez dobrze wyedukowanych lekarzy rodzinnych, kardiologów i diabetologów.
OSOD od początku swojej działalności, czyli od 2004 r. koncertuje się na edukacji społeczeństwa z zakresu PChN, która obecnie jest uznana za chorobę cywilizacyjną. Stowarzyszenie od 6 lat umożliwia mieszkańcom Małopolski
i Podkarpacia wykonywanie badań profilaktycznych. „Dorośli powinni to robić przynajmniej raz na rok, niezależnie od stanu zdrowia. Dotyczy to zwłaszcza osób z grup ryzyka, czyli tych, których najbliższy krewny (rodzic, rodzeństwo) cierpi na PChN oraz osób z nadciśnieniem, cukrzycą lub po 65 roku życia” – podkreśla dr Iwona Mazur, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Osób Dializowanych
Choroby nerek a dzieci – działaj wcześnie by im zapobiegać
W tym roku oczy nefrologów z całego świata w sposób szczególny zwrócone są na dzieci i kobiety w ciąży. Hasło tegorocznego Światowego Dnia Nerek to Choroby nerek a dzieci – działaj wcześnie by im zapobiegać. Wiele dzieci zagrożonych jest chorobami nefrologicznymi od pierwszych chwil życia. W badaniu USG już podczas ciąży, lekarze oceniają nerki – sprawdzają czy są obie i czy nie mają wad. W razie konieczności (szczególnie w leczeniu wodonercza) przeprowadza się operacje wewnątrzmaciczne. Dają one szanse na urodzenie zdrowego dziecka. Liczba nefronów, czyli podstawowych jednostek, z których składają się nerki, decyduje się w chwili narodzin. Może ona wynosić od 1 do 4 milionów. Z badań wynika, iż wrodzona, zmniejszona liczba nefronów, która następnie prowadzi do upośledzenia czynności nerek, jest bezpośrednio związana z niską wagą urodzeniową i wcześniactwem. Po porodzie, mimo właściwej diety, nie można już zwiększyć liczby nefronów powstałych w ostatnich tygodniach życia płodowego.
Rosnącym problemem w naszym kraju jest występowanie u dzieci i młodzieży otyłości, która nakładając się na mniejszą liczbę nefronów – kłębuszków nerkowych usposabia do rozwoju przewlekłej choroby nerek. Ważnym elementem tegorocznego Dnia Nerek jest promocja zdrowego odżywiania i aktywnego stylu życia.
Światowy Dzień Nerek jest obchodzony od 2006 roku z inicjatywy Międzynarodowego Towarzystwa Nefrologicznego i Międzynarodowej Federacji Fundacji Nerek.
INFORMACJE DODATKOWE
Jak się chronić? Przedstawiamy złotą ósemkę zasad dla zdrowia nerek.
1. Bądź osobą aktywną.
Wybierz spacery, jogging lub jazdę na rowerze lub jeszcze inny rodzaj aktywności i ćwicz! Aktywność fizyczna uchroni cię przed nadciśnieniem, które niszczy nerki.
2. Mierz ciśnienie. Jeśli jest za wysokie, musi być skutecznie leczone.
3. Kontroluj poziom cukru we krwi.
Połowa chorych na cukrzycę na świecie zachoruje też na nerki.
4. Jedz zdrowo i utrzymuj prawidłową wagę.
5. Ogranicz spożycie soli. Nigdy nie jedz jej więcej, niż małą łyżeczkę dziennie. Ogranicz przetworzone produkty
w swojej diecie. Nigdy nie wiesz ile soli zawierają.
6. Dbaj o nawodnienie organizmu. Pij co najmniej 1,5 do 2 litrów wody każdego dnia, najlepiej 3 litry, jeśli lekarz pozwoli.
7. Nie pal!
8. Nie nadużywaj leków, nawet tych bez recepty.
Popularne środki przeciwbólowe, zażywane kilka razy w tygodniu, mogą niszczyć nerki.
Jak chronić nerki dzieci? (Większość rad jest podobna jak u dorosłych, ale na co szczególnie zwrócić uwagę.)
1. Regularnie badaj nerki dzieci w czasie USG w ciąży. Sprawdzaj czy wykształciły się obie oraz czy rosną wraz
z dzieckiem.
2. Dbaj o odpowiednie nawodnienie dzieci od pierwszych chwil po urodzeniu.
3. Ucz dzieci pić wodę niegazowaną, to najlepszy dla nerek sposób nawodnienia organizmu.
4. Kontroluj regularne oddawanie moczu. Ważne by dzieci nie wstrzymywały moczu.
5. Dbaj o aktywność fizyczną dziecka.
6. Zdrowe jedzenie to podstawa. Dobre nawyki będą procentować całe życie. Sól i cukier w nadmiernych ilościach nie służą zdrowiu nerek.
7. Sprawdzaj wzrost i wagę dziecka. Wszystkie dzieci z niewydolnością nerek mają deficyty wagi i wzrostu. Oczywiście nie wszystkie z tymi deficytami mają chore nerki, ale warto być czujnym.
8. Do końca lecz infekcje dróg moczowych. Często powtarzające się, doprowadzają do uszkodzenia nerek
w dorosłym życiu.
Jak się badać? Czy badania nerek są drogie?
Warto zgłosić się do pediatry lub lekarza rodzinnego, który zleci proste badania pozwalające na ocenę funkcji nerek. Badania te są dostępne w każdym laboratorium i tanie (ok. 10-12 zł). Dlatego nawet bez skierowania warto je wykonać co roku, lub raz na pół roku jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka.
Dorośli:
• Badanie stężenia kreatyniny we krwi (na tej podstawie wylicza się wielkość filtracji kłębuszkowej – eGFR) wartość oczekiwana to>60 ml/min/1,73 m2).
• Badanie ogólne moczu – niepokoić powinny obecność białka, nadmiaru krwinek czerwonych, białych lub obecność wałeczków ziarnistych.
• Pomiar ciśnienia krwi – powinno być <140/90 mmHg.
Dzieci:
• Badanie stężenia kreatyniny we krwi – uwaga! normy zależne są od wieku dziecka.
• Badanie ogólne moczu – niepokoić powinny obecność białka, nadmiaru krwinek czerwonych, białych lub obecność wałeczków ziarnistych.
• USG brzucha – warto je zrobić każdemu dziecku by przekonać się, czy ma dwie nerki właściwych rozmiarów. Wcale nie tak rzadko (raz na ok. 1100 urodzeń) zdarza się osoba z jedną nerką. Im wcześniej o tym wie, tym dłużej ta nerka może jej dobrze służyć.
Kto choruje na nerki? Grupy ryzyka.
Na choroby nerek może zachorować każdy, w każdym wieku (również dzieci). Jednak szczególnie często dotykają one osób:
• chorych na cukrzycę,
• chorych na nadciśnienie,
• z chorobami serca, po zawałach, udarach,
• nadużywających środków przeciwbólowych,
• otyłych i palących papierosy,
• mających chorych na nerki braci, siostry, dzieci bądź rodziców,
• z niską waga urodzeniową, również dzieci matek z niską wagą urodzeniową,
• po 60. roku życia.
Dzieci:
• z niską waga urodzeniową, również dzieci matek z niską wagą urodzeniową,
• dzieci z niedoborami wagi i wzrostu,
• z wrodzonymi wadami nerek.
Jakie są charakterystyczne objawy chorób nerek?
Niewydolność nerek najczęściej rozwija się skrycie, co oznacza, że większość chorych nie odczuwa żadnych objawów aż do chwili, gdy ich nerki są bardzo zniszczone. Niestety, dopiero wtedy, mogą się pojawić bardzo niespecyficzne objawy:
• uczucie ciągłego zmęczenia,
• trudności z koncentracją,
• słabszy apetyt,
• bezsenność,
• skurcze mięśni, szczególnie występujące w nocy,
• obrzęki nóg, twarzy, rąk,
• suchość i swędzenie skóry,
• wymioty,
• częste oddawanie moczu, szczególnie w nocy.
U dzieci objawy te są również niespecyficzne. Warto wszystko, co nas niepokoi omówić z pediatrą.
Jak działają zdrowe nerki?
• oczyszczają krew z toksyn, produktów trawienia i spalania białek oraz wydalają nadmiar wody, sodu i innych elektrolitów,
• filtrują ponad 1500 litrów krwi na dobę,
• usuwają z moczem szkodliwe produkty przemiany materii,
• kontrolują poziom substancji mineralnych w organizmie oraz zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej
(pH krwi),
• pomagają w tworzeniu czerwonych ciałek krwi (wytwarzając hormon o nazwie erytropoetyna),
• biorą udział w utrzymywaniu właściwego ciśnienia tętniczego krwi,
• dbają o kości wytwarzając witaminę D, zapobiegają osteoporozie i krzywicy, pozwalają dzieciom harmonijnie rosnąć.
DIALIZOTERAPIA
Dializa powoduje wydalenie z organizmu produktów przemiany materii i wody, których nie mogą usunąć, z powodu niewydolności, nerki. Dializa pomaga także w uzyskaniu równowagi metabolicznej, eliminuje z krwi szereg toksycznych związków. Pacjenci ze schyłkową niewydolnością nerek nie mogliby żyć bez dializy z powodu nagromadzenia toksyn we krwi. Zabieg hemodializy trwa 4-5 godzin i musi być przeprowadzany trzy razy w tygodniu. Zabiegi dializ otrzewnowych wykonywane są kilka razy dziennie przez samego pacjenta.
r