ALTERNATYWNA POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 R.
Prąd, gaz, benzyna to produkty pierwszej potrzeby. Nie wyobrażamy sobie bez nich życia. Dlatego, tym bardziej należy pamiętać o tym, że energia staje się towarem deficytowym i konieczne jest jej oszczędzanie
Trzeba bić na alarm
Ostatnie lata przynoszą coraz tragiczniejsze doświadczenia, z roku na rok wzrasta liczba ekologicznych kataklizmów. To efekt zakłócenia ekosystemu wskutek ekspansywnego wykorzystywania energii, co w konsekwencji jest przyczyną wzmożonej emisji gazów cieplarnianych i ich kumulacji w atmosferze. Dzisiaj stajemy się świadkami – nieobojętnych dla przyrody i człowieka – zmian klimatycznych. Przykładów nie brakuje: obecna powódź na Podkarpaciu, trąby powietrzne z gradobiciami w regionie częstochowskim w 2007 i 2008 roku czy ubiegłoroczna, brzemienna w skutkach, największa od II wojny światowej w Polsce, awaria energetyczna w Szczecinie, która na wiele dni nie tylko odcięła od prądu i gazu tysiące mieszkańców tamtego regionu, ale, co istotniejsze, unaoczniła kiepski stan polskiej sieci przesyłu prądu.
Prawda jest taka, że system energetyczny nie jest dostosowany do realnych potrzeb rozwijającej się polskiej gospodarki i zwiększającej się konsumpcji społeczeństwa. Niech nie zwodzi to, że na co dzień większość Polaków wciąż ma prąd, gaz i ciepło w domu, w rzeczywistości nasza energetyka, która jest od lat w trudnej sytuacji finansowej zbliża się do katastrofy. By jej uniknąć konieczne są pilne działania, zmierzające do zwiększenia efektywnego i oszczędnego użytkowania energii. Ekolodzy alarmują, że zasadnicze zmiany muszą nastąpić do 2030 r. Budować trzeba nowe bloki energetyczne, magazyny gazu, elektrociepłownie, modernizować i tworzyć nowe sieci przesyłowe (niskiego i wysokiego napięcia). Obok inwestycji niezbędna jest racjonalna polityka energetyczna państwa, mająca zapewnić Polsce i Polakom bezpieczeństwo energetyczne.
Alternatywne rozwiązanie
Od półtora roku prace nad projektem Alternatywnej Polityki Energetycznej Polski do roku 2030 prowadził Instytut na Rzecz Ekorozwoju. Opracowanie, sporządzone pod kierunkiem prof. Krzysztofa Żmijewskiego z Politechniki Warszawskiej, przedstawiono podczas konferencji 23 czerwca br. Dokument przygotowała grupa 550 wybitnych specjalistów od energetyki oraz przedstawicieli wielu różnych środowisk społecznych.
Jak tłumaczy Andrzej Kassenberg, prezes Instytutu na Rzecz Ekorozwoju, efektem prac jest pełnowartościowy dokument, który wyznacza nowe standardy tworzenia strategii polityki energetycznej Polski na poziomie krajowym, wojewódzkim i lokalnym. – Po raz pierwszy wzięto pod uwagę zarówno rosnące potrzeby konsumpcyjne, jak i dopuszczalne limity i ograniczenia związane z wykorzystaniem zasobów naturalnych i ochroną środowiska – stwierdza. O kształcie projektu zdecydowali przedstawiciele różnych grup społecznych – z sektora energetycznego, przemysłu, górnictwa, związków zawodowych, organizacji społecznych i administracji lokalnej.
– Naszą intencją było wskazanie możliwości kształtowania takiej polityki energetycznej, której punktem wyjścia jest zdolność środowiska do neutralizacji zanieczyszczeń i szybkość odnawiania się zasobów i której cele można zrealizować najbardziej optymalnie – wyjaśnia prezes Kassenberg.
Co wyróżnia projekt od innych?
– Perspektywa spojrzenia na problem zabezpieczenia energetycznego – stwierdza Kassenberg. Dotychczas bowiem najpierw formułowano skalę zaspokojenia potrzeb społecznych i gospodarczych, a następnie podejmowano próbę poprawy efektywności wykorzystania zasobów oraz minimalizacji oddziaływania na środowisko. A taka optyka jest zdaniem ekologów nie do przyjęcia, gdyż należy się liczyć z ograniczeniami kuli ziemskiej (zasoby i zdolność do radzenia sobie z zanieczyszczeniami) oraz zasadami sprawiedliwości międzypokoleniowej i przezorności ekologicznej.
– Już w tej chwili zdolność Ziemi do zaspakajania potrzeb konsumpcyjnych ludzi została przekroczona o 30 procent. Jeżeli nie nastąpią zasadnicze zmiany w gospodarowaniu ekosystemem, jeżeli nie zmienimy wzorców produkcji i konsumpcji, w latach 30. XXI wieku trzeba będzie szukać wsparcia na innej planecie – mówi prezes Kassenberg.
Celem strategicznym Alternatywnej Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku jest zatem tworzenie warunków do efektywnego zaspokajania potrzeb energetycznych w ramach wyznaczonych i dostępnych zasobów naturalnych oraz pułapów dotyczących odprowadzania zanieczyszczeń do środowiska. Taka formuła – co należy zauważyć – nawiązuje do konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju. Ramy osiągnięcia obranego celu wyznaczają limity emisji gazów cieplarnianych, ustalone przez rząd w 2003 roku w ramach polityki klimatycznej (redukcja o 40 procent w okresie 1988-2020) oraz w pakiecie energetyczno-klimatycznym Unii Europejskiej (redukcja o 20-30 procent w okresie 1990-2020).
Instrumenty strategii
Naukowcy do realizacji projektu przyjęli scenariusz z maksymalną, zmienną w czasie efektywnością energetyczną i znacznym udziałem odnawialnych źródeł energii. Ich zdaniem tylko takie podejście zapewni bezpieczne i konkurencyjne dostawy energii i przyczyni się do spełnienia warunków zrównoważonego rozwoju bez dyskryminacji w dostępie do udogodnień cywilizacyjnych. Zaakceptowany plan zaleca wielkość produkcji energii elektrycznej na poziomie 171 TWh w roku 2020 i na poziomie 192 TWh w roku 2030, przy 156 TWh w roku 2005. Ponadto wyznacza tempo wzrostu efektywności energetycznej na poziomie 2,5 procent średniorocznie do roku 2020 i dalej 2 procent do roku 2030 oraz wielkość udziału odnawialnej energetyki na poziomie 19 procent energii końcowej w roku 2020 i 35 procent w roku 2030 przy 7 procentach w roku 2006. Uzyskanie takich parametrów ma przynieść spadek emisji CO2 z 147 mln ton w roku 2005 do 116 w 2020 i do 71 mln w 2030.
By jednak Alternatywna Polityka Energetyczna mogła wejść w życie niezbędne są legislacyjne zabezpieczenie, tj. ustawy i rozporządzenia, które zapewnią minimalne standardy efektywności energetycznej, a także nowelizacja prawa budowlanego oraz wprowadzenie mechanizmów motywacyjnych dla firm i indywidualnych obywateli, czyli np. ulgi podatkowe, przysługujące w zamian za określone wydatki związane z oszczędzaniem energii bądź jej produkcji z odnawialnych źródeł.
Strategia przewiduje również powołanie Agencji ds. Energii i Klimatu z zadaniami tworzenia polityki i legislacji oraz pełnomocnika rządu ds. realizacji pakietu klimatycznego, wprowadzenie ulgi kredytowej przyznawanej za zakupy lub inwestycje energooszczędne, rozwinięcie systemu zbywalnych praw majątkowych związanych ze świadectwami pochodzenia – czyli kolorowe certyfikaty. Dla przykładu: zielone – wspierające rozwój elektroenergetyki odnawialnej, czerwone – wysoko sprawną kogenerację węglową i mikroźródła, żółte – energetykę gazową, białe – efektywność energetyczną, błękitne – wysoko sprawne źródła, pomarańczowe – technologie „czystego węgla”.
– Potrzebna jest również powszechna kampania edukacyjna na rzecz poszanowania energii, zarówno w gospodarstwach domowych i obiektach użyteczności publicznej, jak i przedsiębiorstwach oraz wprowadzenie funduszu wspierania efektywności energetycznej oraz energetyki odnawialnej i zarządzania popytem na szeroką skalę w sektorze transportowym wraz budowaniem struktur przestrzennych o niskiej transportochłonności i promocją transportu publicznego i niezmotoryzowanego, a także znaczna poprawa efektywności – konkluduje Andrzej Kassenberg.
Publikacja powstała w oparciu o materiały z debaty nt. zrównoważonego rozwoju terenów otwartych, przygotowane przez Instytut na Rzecz Ekorozwoju w ramach programu E K O – H E R K U L E S, współfinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
I ty możesz oszczędzać prąd. Nie pozostawiaj urządzeń elektrycznych w trybie standardowym. Używaj kompaktowych świetlówek. Nie ogrzewaj nadmiernie mieszkania, dla 90 proc. ludzi temperatura 21 stopni Celsjusza jest w zupełności wystarczająca. Wyłączaj komputer i drukarkę, gdy kończysz pracę, używaj wygaszacza ekranu. Nie zostawiaj ładowarki w kontakcie. Zmywaj w zmywarce.
URSZULA GIŻYŃSKA