W noc sylwestrową 31 grudnia 1943 r. powołana została przez Polską Partię Robotniczą Krajowa Rada Narodowa – proradziecka struktura polityczna, stanowiąca przeciwwagę dla istniejącego już Podziemnego Państwa Polskiego, kierowanego przez rząd RP na uchodźstwie z siedzibą w Londynie.
W noc sylwestrową 31 grudnia 1943 r. powołana została przez Polską Partię Robotniczą Krajowa Rada Narodowa – proradziecka struktura polityczna, stanowiąca przeciwwagę dla istniejącego już Podziemnego Państwa Polskiego, kierowanego przez rząd RP na uchodźstwie z siedzibą w Londynie.
Pierwszą czynnością KRN było powołanie zbrojnego ramienia, czyli Armii Ludowej, która rozpoczęła swoją działalność 1 stycznia 1944 r. Powstała ona na bazie Gwardii Ludowej dowodzonej przez legionistę, generała brygady Michała Żymierskiego (właściwe nazwisko Łyżwiński) ps. “Rola”, który w roku 1927 został usunięty z Wojska Polskiego i skazany na 5 lat więzienia za nadużycia finansowe. Zaopatrywana przez ZSRR formacja partyzancka została dekretem KRN z 21 lipca 1944 połączona z Armią Polską walczącą u boku Armii Czerwonej.
Największą działalność na terenie zajętej jeszcze przez Niemców Polski podjęła AL latem 1944 r. Wtedy też doszło do ciężkiej bitwy z okupantem w naszym regionie, która miała miejsce w dniach 11-13 września 1944 r. Rozegrała się w lasach otaczających wioskę o nazwie Ewina (na wschód od Gidel) i stąd nosi nazwę “Bitwa pod Ewiną”. Skupiona w tych lasach 600-osobowa 3. Brygada Al. im. gen. Józefa Bema nękała skoncentrowane na zachód od Wisły wojska niemieckie dywersyjnymi akcjami (wysadzanie mostów, niszczenie pociągów, zrywanie łączności itp.). Po otoczeniu jej przez kilkutysięczne oddziały Niemców, dowódca, kpt. Bolesław Boruta “Hanicz”, zmuszony był przyjąć otwartą walkę, by wydostać się z okrążenia. Przy pomocy spadochronowego zrzutu żołnierzy radzieckich zdołano wyrwać się z tego okrążenia i przejść w lasy pod Kruszyną.
Dzisiaj w Ewinie znajduje się wysoki obelisk z roku 1964 oraz płyta pozwalająca na organizowanie corocznych uroczystości kombatanckich (na zdjęciu). Natomiast w pobliżu dawnej leśniczówki, gdzie stacjonował sztab brygady, zachowane są dwie bratnie mogiły żołnierzy AL z kamiennym pomnikiem ustawionym tutaj w roku 1948 (na zdjęciu)… (cdn.)
ANDRZEJ SIWIŃSKI