Najczęściej diagnozowaną chorobą siatkówki jest tzw. zwyrodnienie plamki żółtej zwane w skrócie AMD. W Polsce choruje na nie ponad 1,3 mln osób, z tego 140 tys. na jego groźniejszą, wysiękową postać. Z każdym rokiem przybywa około 14 000 takich pacjentów. Tylko regularne wizyty u okulisty pozwalają w porę zareagować, gdy stan siatkówki się pogarsza. Od 24 do 30 września trwa World Retina Week – Światowy Tydzień Schorzeń Siatkówki Oka. 29 września obchodzony jest Retina Day. O czym warto pamiętać na co dzień, by zachować zdrowy wzrok do później starości mówi dr n.med. Agnieszka Jamrozy – Witkowska, współpracująca z siecią klinik Optegra.
Choroby wzroku – nabrzmiewający problem społeczny
Choroby narządu wzroku występują u 285 milionów osób na całym świecie, z czego 39 milionów osób jest niewidoma, a 246 milionów osób cierpi na upośledzenie widzenia (wg WHO).
Zmiany cywilizacyjne oraz starzenie się społeczeństw niosą ze sobą konsekwencje w postaci większej zapadalności na choroby takie cukrzyca. Większość diagnozowanych chorób siatkówki związana jest bezpośrednio z tą właśnie chorobą i co ważne, aktualnie stanowi ona jedną z głównych przyczyn upośledzenia widzenia.
Problem staje się istotny społecznie, bo z 5 milionów osób, które mają orzeczoną niepełnosprawność w Polsce, 1,5 miliona stanowią osoby z orzeczoną ślepotą i upośledzeniem wzroku! Większość z nich to osoby w wieku powyżej 50 lat.
Regularne, czyli coroczne, wizyty u okulisty celem oceny dna oka, mają ogromny wpływ na dłuższe cieszenie się dobrym widzeniem – mówi dr n.med. Agnieszka Jamrozy – Witkowska, współpracująca z siecią klinik Optegra.
Najczęstsze choroby siatkówki
Siatkówka to wyścielająca wnętrze gałki ocznej cienka, przezroczysta błona. Jej centralną częścią jest tzw. plamka, w niej powstają obrazy w kolorach o wysokiej rozdzielczości. Ona odpowiada także za ostrość naszego widzenia, możliwość czytania, oglądania i pisania. Poznane i opisane schorzenia siatkówki to zwykle wynik procesów zwyrodnieniowych albo tzw. chorób wrodzonych lub ogólnoustrojowych. Do najczęściej występujących należą wspomniane zwyrodnienie plamki żółtej (AMD), cukrzycowy obrzęk plamki (DME)oraz zakrzep żyły środkowej. Nie leczone stają się najczęstszymi przyczynami trwałego upośledzenia lub utraty wzroku. Zaraz po jaskrze i zaćmie to właśnie AMD najczęściej odpowiada za utratę wzroku u osób starszych. To o tyle ważne, że jeśli nie rozpoczniemy leczenia odpowiednio wcześnie, istnieje zagrożenie nieodwracalnej utraty widzenia, bez możliwości jego przywrócenia – dodaje dr n.med. Agnieszka Jamrozy-Witkowska.
Choroby siatkówki oka to problem także osób w młodszym wieku. W tej grupie mówimy o tzw. wrodzonych zwyrodnieniach siatkówki. Wśród nich wyróżnić należy trzy jego rodzaje: barwnikowe, obwodowe i kraciaste. Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki oka tzw. retinopatia barwnikowa to choroba dziedziczna, diagnozowana jako jeden z elementów zespołów genetycznych. Objawy tej choroby pojawiają się w młodości i są na początku całkowicie bezbolesne. Niestety nie istnieją skuteczne metody leczenia tego schorzenia. Lekarze rekomendują profilaktykę w postaci regularnych wizyt u okulisty. Inną grupą mało znanych chorób siatkówki są zwyrodnienia siatkówki określane jako obwodowe i kraciaste. Narażone są na nie szczególnie osoby z wysoką krótkowzrocznością i ludzie w starszym wieku. Towarzyszą im często powikłania w postaci przedarcia lub odwarstwienia siatkówki. Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania nim jest laseroterapia obwodu siatkówki. Zabieg jest krótki i trwa zwykle około 10 minut.
By uciec przed chorobą
Rzuć palenie
Badania wskazują, że prawdopodobieństwo wystąpienia chorób narządu wzroku wzrasta u palaczy. Ryzyko zachorowania w tej grupie na zwyrodnienie plamki żółtej jest aż czterokrotnie wyższe! Jeśli palisz, czym prędzej zrezygnuj z tego nałogu!
Patrz, co jesz
O korzyściach ze zbilansowanej diety dla naszego zdrowia wspominają niemalże wszyscy, a od jakiegoś czasu także okuliści. Podczas badań podłużnych (prowadzonych przez kilka lat wśród tych samych grup) wykazano, że przyjmowanie wraz z jedzeniem witaminy E może zmniejszać ryzyko wystąpienia AMD**. Jednak, aby odpowiednio dobrać dla siebie suplementację, warto udać się do lekarza. W tym przypadku ważny jest tzw. bilans, by uniknąć sytuacji, w której przyjmowane preparaty,zamiast likwidować wolne rodniki, będą je namnażać. Odpowiednia dieta ma także kluczowe znaczenie w przypadku osób ze zdiagnozowana cukrzycą. Dzięki niej można lepiejkontrolować poziom cukru, którego wysokość ma duży wpływ na stan siatkówki. Główne zasady zdrowego żywienia znaleźć można na stronie Instytutu Żywności i Żywienia www.izz.waw.pl
Schudnij
Otyłość wpływa na poziom lipidów we w krwi, dlatego sprzyja rozwojowi AMD. To kolejny powód, by zadbać o odpowiednią dawkę ruchu i zbilansowaną dietę!
Noś okulary przeciwsłoneczne
Wieloletnia ekspozycja na ostre światło i brak ochrony oczu przed jego działaniem zwiększają ryzyko wystąpienia AMD. By je zmniejszyć, warto zaopatrzyć się w okulary przeciwsłoneczne z dobrymi szkłami blokującymi promieniowanie UV.
Badaj się regularnie
Dbając o diagnostykę i leczenie, można zapobiec aż 85% przypadkom zaburzeń wzroku spowodowanych chorobami siatkówki (wg danych WHO). Tymczasem jedna trzecia Polaków nigdy nie była u okulisty!!! Dane pokazują, że w Polsce na zwyrodnienie plamki związane z wiekiem choruje ponad 1,3 mln osób, z tego 140 tys. na jego groźniejszą, wysiękową postać. Z każdym rokiem przybywa około 14 000 takich pacjentów. Tylko regularne wizyty u okulisty pozwalają w porę zareagować, gdy stan siatkówki się pogarsza.
Kiedy warto iść do specjalisty?
Jeśli zaobserwowaliśmy u siebie obniżoną ostrość widzenia możemy samodzielnie przeprowadzić wstępne badanie tzw. testem. W sieci dostępny jest specjalny szablon zwany siatką Amslera. To nic innego jak kwadrat o boku 10 cm, który podzielony jest czarnymi liniami przecinającymi się co 0,5 cm. Na jego środku znajduje się kropka. Jeżeli patrząc na nią, linie falują i ulegają zniekształceniu, może to świadczyć o zmianach w plamce, z którymi warto udać się do specjalisty – mówi dr n.med. Agnieszka Jamrozy – Witkowska, zastępca Dyrektora medycznego w klinikach Optegra.
Gdy oko choruje…
Wraz z rozwojem okulistyki pojawiły się metody leczenia także takich schorzeń jak zwyrodnienie plamki żółtej (AMD). Połową sukcesu leczenia także w tym przypadku jest właściwa diagnoza. Dlatego w klinikach Optegra każdy pacjent poddawany jest specjalistycznym badaniom diagnostycznym. Poza podstawowym badaniem dna oka stanowiącym złoty standard w przypadku diagnozowania zwyrodnienia plamki żółtej, pacjent poddawany jest badaniom takim jak: OCT (Koherentna Tomografia Optyczna), angiografii fluoresceinowej i w przypadkach wątpliwych badaniu AngioOCT. Dzięki nim możliwe jest określenie poziomu zaawansowania choroby i dobór odpowiedniej terapii.Aktualną metodą leczenia AMD są iniekcje podawane do wnętrza oka. We wszystkich ośrodkach na świecie, także w klinikach Optegra, są dostępne trzy rodzaje preparatów – Eylea, Lucentis i Avastin. Terapia AMD polega na wielokrotnym podawaniu zastrzyków w określonych odstępach czasowych. Liczbę oraz długość przerw między kolejnymi iniekcjami określa lekarz na podstawie badań i wyników testów diagnostycznych. U większości chorych ta terapia zatrzymuje pogarszanie się jakości widzenia – u 30% chorych z AMD obserwuje się znaczną poprawę wzroku.
Inną opcją, jaką chorzy pacjenci mają do wyboru, jest wszczepienie soczewki plamkowej Schariotha. Jest ona przeznaczona dla osób z chorobami plamki obu oczu. Wszczepia się ją pacjentom po przebytej operacji zaćmy, czyli do oczu, które mają już wszczepioną sztuczną soczewkę. Nie leczy ona schorzeń plamki, ale pomaga pacjentom słabowidzącym poprawić komfort czytania.
RetinaWeek 2018
W tym czasie co roku prowadzone są szerokie działania edukacyjne mające na celu podniesienie świadomości pacjentów na temat chorób siatkówki. Głównym celem tych działań jest zachęcenie pacjentów do częstszych profilaktycznych badań okulistycznych oraz wypracowanie odpowiedniego stylu życia, bo jak szacuje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), dzięki odpowiedniej profilaktyce można zapobiec aż 85% przypadkom zaburzenia widzenia.
* Dane pochodzą z raportu „Okulistyka i choroby siatkówki” w aspekcie zdrowego i aktywnego starzenia się http://serwer1415954.home.pl/autoinstalator/wordpress/wp-content/uploads/2015/02/raport_okulistyka.pdf
** https://podyplomie.pl/okulistyka/17250,skladniki-diety-a-rozwoj-amd-aktualny-stan-wiedzy
fot. dr n.med. Agnieszka Jamrozy – Witkowska kliniki Optegra
r