Częstochowianie dwudziestego wieku
4 kwietnia 1970 roku zmarł profesor Jan Sołdrowski – polonista, wychowawca kilku pokoleń młodzieży Częstochowy, katolicki publicysta i działacz społeczny, który cieszył się zaufaniem pierwszego biskupa częstochowskiego bp Teodora Kubiny.
Pochodził z wielodzietnej rodziny chłopskiej. Urodził się we wsi Wysokie k.Limanowej 31 lipca 1889 roku. Mimo biedy rodzice umożliwili mu ukończenie szkoły elementarnej w Limanowej i czterech klas gimnazjum w Nowym Sączu. Dalsze kształcenie umożliwili mu Jezuici, którzy z rekomendacji proboszcza przyjęli do swojej szkoły w Chyrowie. Słynęła ona z wysokiego poziomu nauczania. U Jezuitów uczył się w latach 1904 – 1913. Tam zdał maturę i ukończył dwuletni kurs filozofii scholastycznej. W 1913 roku zapisał się na wydział filologiczny Uniwersytetu Jagielońskiego, obierając cztery kierunki: język polski wraz z historią literatury, filozofię, historię i literaturę klasyczną. Absolutorium uzyskał dopiero w 1921 roku, gdyż z powodu I Wojny Światowej musiał uchodzić z zaboru austriackiego, by uniknąć wcielenia do wojska austriackiego. W latach 1917 – 1918 był sekretarzem inspektoratu szkolnego w Biłgoraju. Po rocznej pracy w gimnazjum w Radomsku, w 1919 roku osiadł w Częstochowie, podejmując pracę w prywatnej męskiej szkole średniej Wincentego Szudejki, przekształconej 7 sierpnia 1920 roku w II męskie Gimnazjum Państwowe im. Romualda Traugutta. Pracował tam jako polonista aż do przeniesienia na emeryturę w 1952 roku. Równocześnie prowadził bibliotekę szkolną i podejmował pracę w Gimnazjum i Liceum Sióstr Nazaretanek i w Liceum “Nauki i Pracy”. Przedwczesne przeniesienie na emeryturę związane było z osadzeniem w więzieniu syna Andrzeja, który w 1950 roku był sądzony w Warszawie wraz z gronem przyjaciół i ojcem Tomaszem Roztworowskim, za przynależność do Sodalicji Mariańskiej Akademickiej. Był to pokazowy proces przed Sądem Wojskowym. Za “chęć obalenia siłą ustroju Polski Ludowej” Andrzej otrzymał 7 lat więzienia. Drugi syn pracował 1,5 roku w kopalni, 800 m pod ziemią. Była to represja za to, że nie doniósł na kolegę.
Jan Sołdrowski znalazł się wówczas w trudnej sytuacji materialnej. Na kilka miesięcy zatrudnili go Ojcowie Paulini na Jasnej Górze w bibliotece, później został wykładowcą języka łacińskiego w Niższym Seminarium Duchownym w Częstochowie. W latach międzywojennych podjął współpracę z wydawanym przez Franciszka Dionizego Wilkoszewskiego lokalnym dziennikiem “Goniec Częstochowski”, zamieszczając w nim artykuły na tematy religijne, społeczno – polityczne oraz krajoznawcze. W latach 1927-29 zasiadał w Radzie Miejskiej pracując równolegle w Delegacji Oświatowej, Delegacji Opieki Społecznej i Radzie Szkolnej Miejskiej. Przy wsparciu bpa Teodora Kubiny wystąpił z inicjatywą uruchomienia Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego, pełnił w latach 1928-29 obowiązki prezesa Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego. Był również członkiem Zarządu Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej. W tym czasie kandydował również na stanowisko prezydenta miasta. W “Niedzieli” pisał od jej powstania aż do zawieszenia pisma w 1953 roku. W dziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości, w 1928 roku, przedstawił propozycję zorganizowania powszechnego funduszu stypendialnego dla niezamożnej młodzieży szkolnej i akademickiej. Doceniał znaczenie turystyki szkolnej będąc jej entuzjastą i organizatorem. Swoje doświadczenia w tej dziedzinie opisał w wydanej własnym sumptem książce “O wycieczkach szkolnych jako istotnej części nauczania języka polskiego” (wydawcą była księgarnia Nagłowskiego). Równolegle z turystyką szkolną propagował związaną z krajoznawstwem fotografikę opiekując się założonym przez siebie gimnazjalnym kółkiem amatorów – fotografików. Był też współtwórcą oddziału częstochowskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego pracując w nim szereg lat po II wojnie. Działał w zarządzie Częstochowskiego Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej. We wrześniu 1939 roku podczas przekraczania granicy wojennej w Przemyślu stracił czternastoletniego syna (utopił się w Sanie). Lata okupacji spędził w Częstochowie, zatrudniony w biurze Rady Głównej Opiekuńczej, działał w tajnym nauczaniu. Po wojnie wrócił do pracy w Liceum Traugutta. Przystąpił wówczas do Związku Bibliotekarzy i Archiwistów, stając się współzałożycielem częstochowskiego Oddziału. Do przejęcia w 1950 roku przez państwo był również członkiem zarządu “Caritasu” diecezji częstochowskiej. Przez całe życie starał się kontynuować prace literackie gromadząc pokaźną, liczącą 3 tysiące tomów bibliotekę. Gromadził książki z zakresu literatury pięknej, nauki o literaturze, teologii, filozofii, historii, krajoznawstwa.
Profesor Jan Sołdrowski ożenił się w 1922 roku. Był ojcem licznej rodziny (czterech synów i córka). W czerwcu 1969 roku doczekał się odznaczenia orderem papieskim “Pro Ecclesia et Pontifice”, który wręczył mu biskup częstochowski Stefan Bareła. Była to skromna prywatna uroczystość, gdyż Jan Sołdrowski był już wówczas poważnie chory. Zmarł 4 kwietnia 1970 roku i został pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Św. Rocha w Częstochowie. Jan Sołdrowski należy do tych częstochowian, którzy pozostawili po sobie wiele śladów w dziejach miasta i kościoła częstochowskiego.
MIECZYSŁAW MALIK