Halina Poświatowska obdarowała nas nie tylko poruszającą i szczerą poezją, ale również trwałą obecnością. „Pokonała czas i zwyciężyła własną śmierć”. Los podarował jej trzydzieści dwa lata niełatwego, wymagającego trudu życia. Biografia poetki opatrzona jest odczuciami i uczuciami, naznaczonymi cierpieniami, stanowiącymi prawdę o sobie.
Ciężka choroba serca, na którą zapadła dziesięcioletnia Halina, nie dała jej spokojnego i rozważnego życia. Pokonywała wiele barier i ograniczeń. Uświadamiała sobie przemijalność czasu oraz kruchość istnienia. Przyszłość stała się dla młodej kobiety wyznacznikiem kruchych dążeń, przedsięwzięć i przekonań. „Czepiam się barw i zapachów, ciągle muszę potwierdzać swoje istnienie” – słowa te, wypowiedziane przez Poświatowską, są potwierdzeniem, jak bardzo lgnęła do życia.
Studiowała filozofię, logikę oraz literaturę w Smith College w Northampton, uczestniczyła również w letnich kursach na Columbia University w Nowym Jorku. Rozpoczęte studia w Stanach Zjednoczonych kontynuowała na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W przyszłości pragnęła poświęcić się pracy badawczej.
Na scenę poezji polskiej weszła w 1958 roku. Wówczas ukazał się jej debiut książkowy pt. „Hymn bałwochwalczy”, który pozytywnie został przyjęty przez krytyków. W twórczość literacką Poświatowskiej wpisane są również zbiory wierszy: „Dzień dzisiejszy”, „Oda do rąk”, „Jeszcze jedno wspomnienie” (wydanie pośmiertne). Jest również autorką tomu prozy wspomnieniowej pt. „Opowieść dla przyjaciela” oraz obszernego wyboru listów pisanych na przestrzeni kilkunastu lat do rodziny, krewnych i znajomych. Warto nadmienić, że Poświatowska pisała także opowiadania, dramaty, reportaże.
Rok po śmierci poetki, podczas Gdańskich Spotkań Jesiennych przyznano jej nagrodę Pierścienia za całokształt twórczości.
Pozostawiła spuściznę, która mimo upływu lat wzbudza wiele emocji. Jej twórczość to często osobisty pamiętnik i zapis codzienności. Stała się jedną z najpoczytniejszych w Polsce poetek. Ale nie tylko życiorys zdecydował o popularności. Sprawiły to nacechowane artyzmem, szczerością i niebanalnością wartości dopełniające literaturę. Dokonania autorki „Ody do rąk” znane są także poza granicami naszego kraju. Wiersze Poświatowskiej doczekały się przekładów na języki obce, m.in.: na język niemiecki, angielski, bułgarski, portugalski. Utwory częstochowianki śpiewają m.in. Stanisław Soyka czy Janusz Radek.
Halina Poświatowska to nie tylko odważna i znakomita poetka, lecz również kobieta ciekawa, mądra i interesująca. „Bywają twarze, których piękna nie jest w stanie oddać ani fotografia, ani nawet klatka filmowa. Bo regularność rysów, wielkość i blask oczu, indywidualna kolorystyka – wszystko to jeszcze mało, gdy jest przeniknięte blaskiem od wewnątrz. Taką twarz miała Halina Poświatowska. Piszę o tym, bo wszelkie zdjęcia nie dają obrazu tej istoty, a jeśli, to tylko w przybliżeniu, mglistym zresztą. Upłynął czas długi od tamtego spotkania, ale w pamięci pozostała jak stop-klatka, twarz i postać poetki, przede wszystkim jednak twarz” – taką z czasów krakowskich zapamiętała Joanna Rawik, piosenkarka, publicystka, dziennikarka.
Barbara Szymańska
BARWY PAMIĘCI
Ławeczka z figurą wybitnej częstochowskiej poetki, Haliny Poświatowskiej, znajduje się w Alei Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie, nieopodal ulicy gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Rzeźba, wykonana z brązu, została odsłonięta z okazji 40. rocznicy śmierci Haliny, 11 października 2007 roku. Autorem pracy jest Robert Sobociński, znany twórca wielu pomników, m.in.: Pomnika Ofiar Katynia i Sybiru w Poznaniu, Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Kutnie oraz Ławeczki prof. Szczepana Pieniążka w Skierniewicach, Ławeczki Henryka Sienkiewicza w Łukowie. Twarz siedzącej poetki jest skupiona i zamyślona. U jej stóp siedzi kot, a na chodniku umieszczono tablicę zawierającą krótki zapis:
Poetka
Halina Poświatowska
1935-1967
Fot. 1 BS
W Szkole Podstawowej nr 8 imienia Haliny Poświatowskiej w Częstochowie przy ulicy Szczytowej znajduje się Muzeum autorki „Opowieści dla przyjaciela”. Jego otwarcie miało miejsce 11 października 1996 roku. Na uroczystości obecna była rodzina poetki, społeczność szkolna oraz częstochowianie. Wśród wielu ciekawych eksponatów, związanych z Poświatowską (fotografie, listy, książki, rzeczy osobiste) możemy podziwiać także jej posąg. Twórcą dzieła jest znany częstochowski rzeźbiarz Szymon Wypych. Pomnik został wykonany z żywicy epoksydowej w naturalnych rozmiarach.
Fot. 2 BS
Tablice stanowią również pewien rodzaj pomników. Są trwałymi śladami, przypominającymi osoby i wydarzenia. W 2005 roku, na ścianie domu przy ul. 7. Kamienic 17 w Częstochowie, odsłonięto tablicę, upamiętniającą poetkę Halinę Poświatowską. Jest to miejsce przyjścia na świat znanej częstochowianki. Tablica z jej podobizną i fragmentem wiersza:
żyje się tylko chwilę
a czas –
jest przezroczystą perłą
wypełnioną oddechem
została wmurowana w 70. rocznicę urodzin Haliny.
Fot. 3 BS