Oświadczenie posła Szymona Giżyńskiego wygłoszone w Sejmie 11 lutego 2010 roku
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rok 2010 obfituje w okrągłe rocznice odnoszące się do najważniejszych wydarzeń z historii Polski we wszystkich jej przekrojach: dziejów politycznych, militarnych, gospodarczych, losów kultury. Pamięć o wszystkich tych datach jest niezbędna dla pełnej, niczym nieuszczuplonej narodowej tożsamości.
Zacznijmy wszakże od chwalebnych faktów mających fundamentalne znaczenie dla trwałości i misji państwa polskiego. 1050 lat upływa od początków panowania, jeszcze jako książęcego pogańskiego władcy, Mieszka I. Lipiec przyniesie dwie rocznice z samego panteonu chwały oręża polskiego i to na dwóch najważniejszych kierunkach. Najpierw 4 lipca 1610 r. – zwycięstwo hetmana Stanisława Żółkiewskiego pod Kłuszynem otwierające wkrótce przed polską armią bramy Kremla i Moskwy. 15 lipca – rocznica w wielkiej międzynarodowej skali: Grunwald 1410 r. – walne zwycięstwo polskiego rycerstwa nad Niemcami. Rok 1660 to mało już dzisiaj pamiętana seria świetnych polskich zwycięstw nad Rosją i jej koalicjantami pod Połonką, Cudnowem, Słobodyszczami. Nie zapominajmy też o jednym z największych polskich monarchów – królu Kazimierzu Wielkim. Już wkrótce, 30 kwietnia, na zamku w Kujawskim Kowalu będziemy obchodzić 700. rocznicę urodzin późniejszego założyciela Uniwersytetu Krakowskiego.
Pełne patriotycznego blasku daty dotyczą roku 1920. To nie tylko ocalenie Polski i Europy przed Rosją w bitwie warszawskiej, ale i dla jej głównego bohatera Józefa Piłsudskiego buława marszałkowska 14 listopada tegoż roku; jak również zaślubiny z morzem armii generała Józefa Hallera czy otwarcie pierwszej w niepodległej Polsce szkoły morskiej w Tczewie. Całe mnóstwo patriotycznych odniesień i reminiscencji ma rok 1910. 8 maja 1910 r. umiera w Grodnie Eliza Orzeszkowa, a 8 października we Lwowie, również 100 lat temu, Maria Konopnicka. Właśnie w roku śmierci wielkiej polskiej poetki muzykę do słów jej największego i najbardziej znanego dzieła, powstałej w 1908 r. ?Roty?, napisał Feliks Nowowiejski. Ze Lwowem łączą wdzięczną polską pamięć także inne, sprzed 100 lat daty. Równo dzisiaj, dokładnie 11 lutego, upływa 100 lat od przyjęcia przez galicyjski Sejm Krajowy ustawy o utworzeniu we Lwowie Banku Przemysłowego dla Królestwa Galicji i Lodomerii, gromadzącego fundusze celem wspierania istniejących i tworzenia nowych ośrodków przemysłowych na Roztoczu, ziemi lwowskiej, krakowskiej, Wołyniu, Podolu i Pokuciu. Także w 1910 r. we Lwowie powstaje z polecenia Józefa Piłsudskiego Związek Strzelecki, a student Wydziału Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej Andrzej Małkowski tłumaczy dzieło generała Baden-Powella „Skauting jako system wychowania młodzieży?, dając początek polskiemu harcerstwu i jego dziełu na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości.
Świętując fenomen roku chopinowskiego, wypada tym bardziej pamiętać, jak wielka obfitość patriotycznych rocznic płynie ku nam w 2010 r. z obszaru kultury. Nie wartościując, a ceniąc sobie budujące przesłania każdej z nich, posłużmy się chronologią. Z 1110 r. pochodzi najstarszy znany w Polsce spis biblioteczny zaświadczający istnienie przechowywanego w skarbcu katedralnym w Krakowie księgozbioru biblioteki składającego się z 47 pozycji, zawierającego księgi kościelne i szkolne (gramatyka, dialektyka), dzieła świeckich pisarzy rzymskich służące do nauki łaciny, dwa egzemplarze prawa longobardzkiego i najpopularniejszą encyklopedię średniowieczną – ?Etymologie? Izydora z Sewilli.
W 1760 r. ukazuje się I tom ?O skutecznym rad sposobie? Stanisława Konarskiego, traktatu do dzisiaj uznawanego za jeden z najważniejszych głosów w dziele uzdrowienia i ocalenia państwa polskiego w dobie oświecenia. W 1810 r. w Księstwie Warszawskim powstaje podległe Ministerstwu Spraw Wewnętrznych Biuro Statystyczne – pierwsza instytucja statystyczna na ziemiach polskich. W tymże 1810 r. w Krakowie przywrócono odgrywanie hejnału z wieży kościoła mariackiego.
Nie sposób wymienić wszystkich przypadających w 2010 r. ważnych rocznic i nie sposób zatem właściwie oddać należny hołd wszystkim wielkim Polakom, którzy ze względu na wagę swych dokonań, na podziw i wdzięczność rodaków po wsze czasy zasługują. Spójrzmy więc tylko, na koniec tego krótkiego przypomnienia, 80 lat wstecz. Ile dobrego dla siły, trwania i symboliki narodowej przyniósł choćby tylko rok 1930. 1 lutego uruchomiono połączenie telefoniczne z Nowym Jorkiem. 29 marca odbyła się premiera filmu dźwiękowego ?Moralność pani Dulskiej?, pierwszego wyprodukowanego w całości w Polsce. 13 czerwca położono kamień węgielny pod budowę nowego gmachu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Od 13 do 27 lipca na III Olimpiadzie Szachowej, czyli drużynowych mistrzostwach świata w Hamburgu, wielki triumf. Polska reprezentacja w składzie: Akiba Rubinstein, doktor Tartakower, Dawid Przepiórka, Kazimierz Makarczyk, Paulin Friedman, zajęła pierwsze miejsce. 13 lipca w Gdyni zostaje poświęcony ?Dar Pomorza? ufundowany staraniem Komitetu Floty Narodowej.
W sierpniu odbyło się wodowanie pierwszych trzech klasowych transatlantyków: „Pułaski?, „Polonia? i „Kościuszko?. 10 sierpnia został oddany do użytku stadion Legii w Warszawie. 7 listopada rozpoczyna działalność Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna z rektorem Karolem Szymanowskim. 28 listopada nastąpiło uroczyste otwarcie Biblioteki Narodowej w gmachu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. 22 grudnia na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu polski samolot PZL P-6 został uznany za najlepszy w kategorii samolotów myśliwskich.
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Narodowe rocznice to patriotyczny obowiązek wierności i pamięci. Zwłaszcza wtedy, gdy w dziejach państwa i narodu dotyczą chwil szczególnie dramatycznych i tragicznych, takich jak 70. rocznica zbrodni katyńskiej i 70. rocznica rozpoczęcia przez Rosję masowych zsyłek ludności polskiej na zatracenie. To takie polskie rocznice, wobec których pamięć i wierność stoją na straży narodowej godności i honoru.
POSEŁ SZYMON GIŻYŃSKI
Warszawa 11 lutego 2010 r.
r