Przebywali w Częstochowie
Powieściopisarz i komediopisarz, utwory satyryczno-obyczajowe. Ur. 29.09.1837 w Krakowie, w rodzinie mieszczańskiej, z ojca Józefa i Marii z d. Kochmann. Po ukończeniu gimnazjum św. Anny w Krakowie w 1857 zapisał się na Wydział Matematyczno-Fizyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego, z którego po pewnym czasie przeniósł się na Wydział Historyczno-Literacki. Początek jego działalności literackiej przypada na lata 1859-1860. Ukończywszy studia czynił starania o przyjęcie go na posadę w gimnazjum w charakterze zastępcy etatowego nauczyciela (suplenta). Z uwagi na jego przynależność do ideowych kół młodzieżowych, policja austriacka uniemożliwiła mu objęcie tej skromnej posady. Zatrudnił się jako nauczyciel domowy. Pierwszą nowelę pt. “Heraklesowe drogi” wydrukowano mu w “Tygodniku Ilustrowanym” w 1863. Pod koniec tegoż roku, na skutek donosu, został aresztowany i skazany na rok więzienia. W warunkach więziennych napisał pierwszą powieść “Młodzi i starzy” oraz szkic komedii “Polowanie na męża”. Po zwolnieniu z więzienia udał się na krótko do Warszawy, a następnie wrócił na stałe do Krakowa i wydał rozprawę literacką (1867) “Kobiety dramatów Słowackiego”. Pisał recenzje teatralne do pisma “Kalina” i cotygodniowe felietony do czasopisma “Kraj”. Będąc już popularnym powieściopisarzem zawarł związek małżeński, w 1876, z aktorką i śpiewaczką Kalikstą Ćwiklińską. Po jej śmierci ożenił się ponownie z Eweliną Śliwińską. To małżeństwo i powodzenia literackie stanowiły dla Bałuckiego szczęśliwy okres, obejmujący lata 1879-1884. Następne lata były mniej pomyślne. Ostatnia jego sztuka “Blagierzy” (1900) wywołała wśród krytyków ostrą ocenę, “że można ją uważać za ostateczny cios zadany autorowi”. Zniechęcony niepowodzeniem w odniesieniu do twórców, jak też wobec spraw osobistych popełnił samobójstwo, 17.10.1901 w Krakowie. Wymieńmy bardziej znane utwory M. Bałuckiego: “Grube ryby” (najlepsza i najpopularniejsza komedia), “Przebudzeni”, “Błyszczące nędze”, “Siostrzenica księdza proboszcza”, “Pańskie dziady”, “Emancypowane”, “Komedie z oświatą”, “Ciężkie czasy”, “Sprawa kobiet”, “Dom otwarty”, “Klub kawalerów”. Dodajmy, że w tym samym czasie “zabłysnęła gwiazda Zapolskiej, Kisielewskiego i całej plejady komediopisarzy”. Krajowi krytycy literatury mieli wiele uwag i zastrzeżeń do twórczości Bałuckiego, słusznych i mniej słusznych, a tymczasem w sąsiednich Czechach tłumaczono wiele jego utworów i, co ważne, cieszyły się one powodzeniem i odnosiły sukcesy. W latach 1876-1883 dokonano przekładów następujących tytułów: “Pozłacana młodzież”, “Krewniaki”, “Sąsiedzi”, “Gęsi i gąski”, “Teatr amatorski”. W Austrii wiedeński “Stadttheater” wystawił sztukę “Rodacy Pana Radcy”. Dokonywano też tłumaczeń w Niemczech i Rosji. Kraków oddał skromny hołd komediopisarzowi upamiętniając jego twórczość pomnikiem dłuta T. Błotnickiego, umiejscowionym przy alejce na Plantach nieopodal budynku Teatru Juliusza Słowackiego. Wyobraża popiersie M. Bałuckiego ustawione na czworobocznym cokole.
Michał Bałucki nauczycielem w Częstochowie. Po przebyciu ciężkiej choroby mózgowej i powrocie do zdrowia Bałucki przerwał na pewien czas zajęcia literackie oraz pracę w redakcji czasopisma “Niewiasta”, którego był współredaktorem. Przybył do Częstochowy podejmując czasowo posadę nauczyciela w prywatnej szkole. Z lokalnego magazynu “Nad Wartą” dowiadujemy się dodatkowo, że był to rok 1862 a szkołą było gimnazjum. Może wśród Czytelników znajdujących więcej szczegółów pobytu Bałuckiego w Częstochowie, znajdują się chętni do ich przekazania np., ktore to było gimnazjum i jak długo uczył w nim autor “Grubych ryb” i popularnej pieśni biesiadnej “Góralu, czy ci nie żal”? Urząd Miasta upamiętnił imieniem M. Bałuckiego jedną krótką ulicę, boczną Sabinowskiej, w dzielnicy Stradom.
ROMAN WINIAREK