Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe w bieżącym roku obchodzi 95. rocznicę swojego powstania. Obecnie Lasy Państwowe to największa w Unii Europejskiej organizacja opiekująca się lasami publicznymi, jednak początki nie były łatwe.
Rabunkowa eksploatacja, II wojna światowa, chaos i brak planów urządzeniowych, będących podstawą prowadzenia gospodarstwa leśnego, były bolączką leśników. Nastąpiły ogromne zmiany i społeczne, i gospodarcze, a co za tym idzie zmieniła się i leśna rzeczywistość. Obecnie prowadzona jest trwała i zrównoważona gospodarka leśna z uwzględnieniem w szczególności zachowania lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą, ochronę lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody. Może nie wszyscy wiedzą, że zgodnie z zapisami Ustawy o lasach z 28.09.1991 r. Lasy Państwowe prowadzą działalność na zasadzie samodzielności finansowej i pokrywają koszty działalności z własnych przychodów.
Dla przykładu Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Świerklaniec zarządza lasami o powierzchni ok. 18,5 tysięcy hektarów, położonymi na terenie Lasów Lubliniecko-Świerklanieckich. Teren wydawałby się mało przyjazny przyrodzie – m.in. przez sąsiedztwo Huty Cynku i Ołowiu w Miasteczku Śląskim, liczne zakłady przemysłowe… a jednak mamy tutaj urocze miejsca, do których przyjeżdżają mieszkańcy okolicznych dużych miast i miasteczek na niedzielne spacery, grzybobranie, jagody, letnie kąpiele na terenie ośrodków wypoczynkowych. Na naszym terenie znajdują się liczne szlaki turystyczne, ścieżki przyrodnicze czy szlaki rowerowe. Corocznie w naszych warsztatach przyrodniczych „Rok w lesie” udział bierze ok. 3000 dzieci i młodzieży z lokalnych przedszkoli i szkół, organizowanych jest wiele zawodów sportowych czy też rekreacyjnych. Ponadto jest to coraz ciekawszy teren pod względem ornitologicznym, bowiem powierzchnia leśna tworzy mniej lub bardziej zwarty kompleks leśny, poprzecinany łąkami, bagnami i ciekami wodnymi, dodatkowo zbiorniki wodne takie jak Świerklaniec, Zielona, Ostrożnica, Nakło-Chechło przyczyniają się do zróżnicowania ornitofauny. Obecnie zaobserwowano na terenie Nadleśnictwa Świerklaniec 170 gatunków ptaków, co stanowi 39% składu polskiej awifauny. Z ciekawszy gatunków występujących w terenie można zaliczyć orła bielika czy sóweczkę, widywana jest włochatka, bocian czarny a nawet żurawie. Oprócz ptactwa, na terenach nadleśnictwa można spotkać jelenie, sarny, łosie, dziki, lisy, jenoty, borsuki, wydry, a ostatnio została zaobserwowana obecność wilka.
Pomimo tego że 90,43% lasów znajduje się w II strefie – średnich uszkodzeń przemysłowych, a pozostała część to III i IV strefa – silnych uszkodzeń, leśnicy chronią i wspierając przyrodę, w związku z tym na terenie zarządzanych lasów mamy Bagno Bruch k. Pyrzowic – obszar NATURA 2000 PLH240035, użytek ekologiczny Bagno k. Mikołeski, Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Pasieki” w leśnictwie Imielów, pomnikową aleję dębową w leśnictwie Truszczyca czy aleję lipową w leśnictwie Mieczysko, pomnikowy głaz narzutowy w leśnictwie Jędrysek, jeden z najgrubszych i najstarszych w Polsce cisów „Cis Donnesmarcka” w leśnictwie Jędrysek. Możemy się pochwalić wieloma stanowiskami roślin chronionych tj. kruszczyk szerokolistny, wawrzynek wilczełyko, rosiczka okrągłolistna czy też piękny wiciokrzew pomorski i wiele innych.
Jednak aby wszystko powyższe było możliwe, przyjmując zasadę samofinansowania się, Nadleśnictwo Świerklaniec prowadzi trwale zrównoważoną gospodarkę leśną według planu urządzania lasu z uwzględnieniem produkcji, na zasadzie racjonalnej gospodarki, drewna oraz surowców i produktów ubocznego użytkowania, w tym choinek świątecznych, stroiszu czy też sadzonek drzew i krzewów liściastych i iglastych. Na terenie nadleśnictwa prowadzone są również prace związane z wydobywaniem kopalin ze naturalnych złóż piasku. Dzięki w/w działalności gospodarczej leśnicy są w stanie:
– utrzymać las w czystości (zbieranie, wywóz i utylizacja śmieci, sprzątanie parkingów, miejsc postoju itp.);
– wspomagać organizacje społeczne, stowarzyszenia lokalne, organizacje non-profit, ochotnicze straże pożarne;
– wspólnie inwestować z samorządami lokalnymi przy modernizacji dróg lokalnych, ścieżek rowerowych;
– prowadzić ochronę przeciwpożarową lasów (obserwacje z wież ppoż, funkcjonowanie punktu alarmowo-dyspozycyjnego czy też lotnicze patrolowanie lasów);
– utrzymywać infrastrukturę turystyczną (miejsca postoju, parkingi);
– utrzymywać infrastrukturę edukacyjno-rekreacyjną (ścieżki edukacyjne, wiaty edukacyjne);
– realizować programy małej retencji;
– realizować programy edukacyjne oraz ochrony przyrody;
– sadzić średniorocznie ok. 1,25 mln sadzonek.
Wskazane powyżej działania, stanowiące niewielką część prowadzonych przez Lasy Państwowe programów, jednoznacznie wskazują, że funkcje prospołeczne i środowiskowe są bliskie sercu leśników, i na te cele wydatkowane są znaczne środki finansowe. Rozwój gospodarczy i cywilizacyjny kraju wymaga również od leśników bardzo zrównoważonego podejścia do tematów gospodarczych i przyrodniczych.
Jednak wszystko ma swoją cenę. Za utrzymanie unikatowych walorów i wartości przyrodniczych dla przyszłych pokoleń trzeba przecież komuś zapłacić – Lasy Państwowe przeznaczają na ten cel środki finansowe uzyskane w zdecydowanej większości ze sprzedaży drewna czy też kopalin. O tym trzeba głośno mówić i uświadamiać, jakie są koszty tych działań i kto je ponosi. Jeżeli za te wszystkie dobra i udogodnienia nie zapłacą Lasy Państwowe, to trzeba to będzie zrobić z pieniędzy pochodzących z Budżetu Państwa, czyli z naszych podatków, a wtedy zapłacimy za to wszyscy pośrednio z własnej kieszeni.
Pamiętajmy, że polskie lasy jako własność Skarbu Państwa są dobrem ogólnodostępnym i możemy bezpłatnie z nich korzystać – możemy spacerować, biegać czy zbierać grzyby i nikt nam tego nie zabroni.
Bardzo serdecznie zapraszamy wszystkich czytelników czy to przyrodników amatorów, turystów, dzieci do odwiedzania lasu. Jest on piękny o każdej porze dnia i roku, bez względu na pogodę. Pamiętajmy jednak o dobrych butach i… o zasadach prawidłowego zachowania w lesie.
Materiał opracowany przez Lasy Państwowe Świerklaniec