LUDWIK STEFAN WAWRZYNOWICZ
(1870–1957)
Minęło wiele lat od dnia śmierci Ludwika Stefana Wawrzynowicza. Czas nie oddalił jego zasług, nie przesłonił ważnych dokonań. Częstochowa jest wpisana w biografię kompozytora. Wniósł on cenne i nowe wartości do kultury miasta i tym samym zostawił po sobie wyrazisty ślad. Ofiarował dużo – rozniecał zamiłowanie i entuzjazm do muzyki, był człowiekiem energicznym, o szerokich horyzontach i życzliwy ludziom.
Ludwik Wawrzynowicz – kompozytor, pedagog, dyrygent, publicysta, założyciel pierwszej szkoły muzycznej w Częstochowie, na świat przyszedł 18 sierpnia 1890 roku w Warszawie. Wyrastał w domu pełnym miłości do muzyki i dlatego była ona obecna w jego życiu już od najmłodszych lat. Wybór studiów w Instytucie Muzycznym stał się naturalną drogą kontynuacji i rozwoju rozbudzonych zainteresowań. Studiował grę na fortepianie, organach oraz kompozycję. Jego nauczycielami byli: Zygmunt Noskowski, Piotr Maszyński, Gustaw Roguski. Po uzyskaniu dyplomu założył Chór Drukarzy Warszawskich. Zespół ten kilka lat później otrzymał trzecią nagrodę na konkursie amatorskich chórów męskich w stolicy.
Mając trzydzieści dwa lata, wiosną 1902 roku Ludwik Wawrzynowicz przyjechał do Częstochowy, gdzie objął stanowisko dyrektora Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”. Tu też budował swoje życie rodzinne i zawodowe. Silnie pobudzał do działania częstochowską inteligencję i mieszkańców miasta. W krótkim czasie powołał do życia pierwszą w regionie częstochowskim Szkołę Muzyczną. Po uzyskaniu wszelkich zezwoleń i dokumentów, we wrześniu 1904 roku placówka udostępniła swe podwoje. Nauka w niej trwała trzy lata. Zajęcia muzyczne odbywały się w godzinach rannych i popołudniowych. Program nauczania obejmował grę na fortepianie, na instrumentach smyczkowych, śpiew, wiadomości z historii muzyki, a także sztukę dyrygowania. Pracy pedagogicznej oddawali się z wielką gorliwością: Ludwik Wawrzynowicz, Władysław Powiadowski, Stanisław Taube, Henryk Makowski, Henryk Grubiński, Zygmunt Kolasiński. Ważnym atrybutem szkoły były częste koncerty pedagogów oraz popisy uczniowskie.
Profesor prowadził swą działalność w bardzo trudnych warunkach. Często pojawiały się kłopoty lokalowe, organizacyjne, a przede wszystkim finansowe. Dzięki jego odważnym decyzjom, niestrudzonej pracy i znawstwu rzeczy, szkoła przetrwała lata pierwszej i drugiej wojny światowej. Placówką kierował nieprzerwanie ponad czterdzieści lat. W swoich przedsięwzięciach nigdy nie ustawał. Nauczanie i popularyzację muzyki traktował jako powołanie. Wykładał w Gimnazjum Żeńskim ss. Nazaretanek, Gimnazjum Męskim Gustawa Kośmińskiego, Szkole Handlowej Stowarzyszenia Kupców Polskich. Profesor podkreślał, że w życiu, poza zdrowiem, ważne jest jeszcze to, co się lubi robić i co przynosi pożytek innym. Systematycznie organizował wykłady, prelekcje, odczyty, koncerty, spotkania. Częstochowę odwiedzali wówczas wybitni polscy pianiści, kompozytorzy, artyści. „(…) Swą inicjatywą
i działaniami obudził ze snu częstochowian w tamtych latach (…)” – napisał dziennikarz
i krytyk muzyczny Andrzej Grądman. Przez wiele lat Ludwik Wawrzynowicz był również liczącym się publicystą. Teksty, które wychodziły spod jego pióra, poświęcone edukacji
oraz kulturze muzycznej, zamieszczał m.in. na łamach „Dziennika Częstochowskiego”
i „Gońca Częstochowskiego”.
Dorobek Wawrzynowicza można ocenić w dwu płaszczyznach. Pierwsza to organizacja życia muzycznego i osiągnięcia pedagogiczne, druga zaś to pełna inwencji praca kompozytorska. Twórczość jego obejmuje ponad sto zachowanych utworów reprezentujących różne gatunki. Pozostawił: operę dziecięcą „Baba – Jaga” z librettem według Janiny Porazińskiej – msze, kantaty, utwory kameralne, pieśni chóralne, utwory organowe. Wiele spośród nich znajduje się w zbiorach Biblioteki Jasnogórskiej i Biblioteki Narodowej w Warszawie.
Profesor mimo ciężaru lat do końca swoich dni pozostawał aktywny, twórczy
i potrzebny. Kontynuatorem jego pracy był syn Tadeusz.
Ludwik Wawrzynowicz zmarł 12 lutego 1957 roku w Częstochowie. Spoczął na cmentarzu św. Rocha.
Barbara Szymańska
Fot.1. Ludwik Wawrzynowicz. Zdjęcie pochodzi z publikacji J. Jadczyka „Ludwik Wawrzynowicz (1870–1957)”, Częstochowa 2004
Fot. 2. Ulica Ludwika Wawrzynowicza w Częstochowie – dzielnica Tysiąclecie,
aut. B. Szymańska