Szacuje się, że około 235 milionów osób na świecie choruje obecnie na astmę,1 choć liczba ta może być zaniżona, gdyż choroba ta nie zawsze jest rozpoznana i leczona.1 Z badań13 wynika, że tylko około 30% chorych miało postawione rozpoznanie.
Astma stanowi znaczne obciążenie dla pacjentów i ich rodzin, poprzez konieczność modyfikacji trybu życia, ograniczenie aktywności oraz częste absencje w szkole i pracy.1 Częstość występowania astmy wzrasta w większości krajów, zwłaszcza wśród dzieci.3 Ponadto przewiduje się, że liczba osób chorych na astmę zwiększy się o ponad jedną trzecią do roku 2025, osiągając poziom 335 milionów przypadków na całym świecie.4 Pomimo poprawy standardów leczenia, u ponad połowy pacjentów (53, 5%) astma nie jest wystarczająco kontrolowana,2 co wskazuje ważny obszar istniejącego zapotrzebowania na leczenie o wysokim profilu skuteczności.
W 2007 roku na astmę chorowało w Polsce ok.11% dzieci w wieku 6-14 lat i około 9% populacji dorosłej13. W porównaniu do wyników badania prowadzonego w Polsce w latach 1998-1999 wzrost zachorowań na astmę w ciągu niecałego dziesięciolecia wynosił około 28% w grupie dzieci do lat 14 i około 67% w grupie młodzieży i dorosłych14.
Według badań prawie 50% chorych na astmę pomimo stosowania leczenia przeciwastmatycznego, nadal boryka się z objawami choroby; objawy nocne występują u ponad 50%, a ponad 20% chorych cierpi z powodu objawów każdego dnia. Aż 18% dorosłych i 8% dzieci jest hospitalizowanych z powodu zaostrzeń astmy, a ponad połowa jest zmuszona do korzystania z doraźnej pomocy medycznej w ciągu ostatnich 12 miesięcy15.
Dwoma badaniami najczęściej wykorzystywanymi do rozpoznania astmy są:3
Spirometria, która pozwala zmierzyć ilość powietrza wdychanego i wydychanego przez człowieka, a także jak szybko powietrze przepływa do płuc i wydostaje się z płuc.
Pomiar szczytowego przepływu wydechowego, w którym mierzy się, jak szybko pacjent jest w stanie wydychać powietrze z płuc podczas jednego oddechu.
Leki stosowane w astmie zazwyczaj przyjmuje się doustnie lub przy użyciu inhalatora; można podzielić je na dwie kategorie: leki doraźne, które szybko redukują napad astmy oraz leki kontrolujące objawy, które stosuje się do ciągłego leczenia choroby.
Astma generuje również wymierne koszty:
Łączna liczba wystawionych w 2012 r. zwolnień lekarskich z powodu astmy wyniosła 66 373, co odpowiadało ok. 2, 9 tysiąca lat roboczych16;
Koszt pośredni wynikający z absencji chorobowej będącej skutkiem zachorowania na astmę wyniósł 195 mln zł w 2012 roku16;
Łączna liczba utraconych lat pracy będących konsekwencją prezenteizmu z powodu astmy w 2012 r. wynosi 6 484,42 lata. Strata produkcji z powodu prezenteizmu wynosi 455 mln zł16.
Koszt pośredni wynikający ze sprawowania opieki nieformalnej nad chorym na astmę wyniósł w 2012 r. 8 mln zł16.
Wartość rent z tytułu niezdolności do pracy z powodu astmy wyniosła w 2010 r. 4 756 673,27 złotych (najaktualniejsze dostępne dane) i stanowiła 0,03% ogółu rent wypłaconych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych16.
U ponad połowy pacjentów astma nie jest wystarczająco kontrolowana pomimo dostępności leków przeznaczonych do leczenia występującej u nich choroby2
Kontrola choroby jest zdefiniowana jako brak ograniczeń aktywności pacjenta, brak objawów w nocy, minimalne objawy w ciągu dnia ( max 2 razy w ciągu tygodnia), minimalne zapotrzebowanie na leki doraźne ( max 2 razy w ciągu tygodnia), prawidłowa czynność płuc i brak zaostrzeń.3
Osoby z niekontrolowaną astmą niemal dwukrotnie częściej są z tego powodu nieobecne w pracy w porównaniu z osobami z odpowiednio kontrolowaną astmą. Większe jest też u nich prawdopodobieństwo występowania napadów astmy oraz konieczności leczenia w szpitalu.2,9
Niski stopień przestrzegania zaleceń dotyczących leczenia stanowi kluczowy czynnik powodujący brak kontroli astmy; dostępne dane sugerują, że odsetek pacjentów z astmą, którzy nie używają inhalatorów w sposób prawidłowy, może wynosić nawet 28% w krajach rozwiniętych.6 Jeżeli lek nie jest przyjmowany zgodnie z zaleceniami, u pacjentów mogą występować zaostrzenia, obniżona jakość życia,6 a w ekstremalnych przypadkach zgon.1
Możliwe rozwiązania problemu słabej współpracy pacjenta są różne w poszczególnych przypadkach, lecz mogą obejmować:
Uproszczenie schematu leczenia – na przykład zmniejszenie częstości przyjmowania leków10,11
Poprawa relacji pomiędzy pacjentem i lekarzem np. rzetelna rozmowa na temat choroby i przyjmowanych leków12
Zaangażowanie chorego w proces leczenia astmy
Chorzy na astmę, którzy osiągają pełną kontrolę astmy maja szansę na to, aby żyć jak zdrowi ludzie, nie doświadczając objawów i ograniczeń wynikających z choroby.
Compliance:
1)Wprowadzenie przed paroma laty do leczenia astmy połączenia leków ICS/ LABA podawanych z jednego inhalatora stanowiło istotny postęp w leczeniu tej choroby.
2)Dotychczas stosowane połączenia leków ICS/ LABA muszą być podawane 2 dwa razy dziennie- najnowszym osiągnięciem w leczeniu astmy może być wprowadzony na rynek nowy produkt złożony z grupy ICS/ LABA, zapewniający 24-godzinną ochronę pacjenta do stosowania raz dziennie. Dla młodych, aktywnych osób może to stanowić dodatkową zaletę
Piśmiennictwo
1.Światowa Organizacja Zdrowia. Broszura informacyjna na temat astmy [online] 2011. Dokument dostępny pod adresem: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs307/en/index.html [Ostatni dostęp: czerwiec 2013]
2.Demoly P i wsp. Repeated cross-sectional survey of patient-reported asthma control in Europe in the past 5 years. European Respiratory Review. 2012;21(123):66–74
3.Globalna Inicjatywa na rzecz Zwalczania Astmy. Global strategy for asthma management and prevention [online] 2012. Dokument dostępny pod adresem: http://www.ginasthma.org/local/uploads/files/GINA_Report_2012Feb13.pdf [Ostatni dostęp: czerwiec 2013]
4.Globalna Inicjatywa na rzecz Zwalczania Astmy. Global burden of asthma report [online]. Dokument dostępny pod adresem: http://www.ginasthma.org/local/uploads/files/GINABurdenReport.pdf [Ostatni dostęp: czerwiec 2013]
5.National Heart, Lung, and Blood Institute. What is Asthma? [online] 2012. Dokument dostępny pod adresem: http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/asthma/ [Last accessed: czerwiec 2013]
6.Światowa Organizacja Zdrowia. Adherence to long-term therapies [online] 2003. Dokument dostępny pod adresem: http://apps.who.int/medicinedocs/pdf/s4883e/s4883e.pdf [Ostatni dostęp: czerwiec 2013].
7.Asthma patients video 2013. Dane z badań własnych GSK.
8.Bateman E i wsp. Can Guideline-defined Asthma Control Be Achieved? The Gaining Optimal Asthma Control Study. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 2004;170:836–44.
9.Dean BB i wsp. The impact of uncontrolled asthma on absenteeism and health-related quality of life. Journal of Asthma. 2009;46(9):861–866.
10.Claxton J i wsp. A systematic review of the associations between dose regimens and medication compliance. Clinical Therapeutics. 2001;23(8):1296–1310.
11.Price D i wsp. Characteristics of patients preferring once-daily controller therapy for asthma and COPD: a retrospective cohort study. Primary Care Respiratory Journal. 2013. Mar 4.
12.Gillissen, A. Patients’ adherence in asthma. Journal of Physiology and Pharmacology. 2007;58(5):205–222
13. Samoliński B, Bodzenta-Łukaszyk A, Szpak A, Emeryk A, Komorowski J, Tomaszewska A, Lusawa A, Lipiec A. Epidemiologia astmy w Polsce według programu ECAP. Terapia 2009; 3(222): 13-16.
14.Liebhart J, Malolepszy J, Wojtyniak B, Pisiewicz K, Plusa T, Gladysz U; Polish Multicentre Study of Epidemiology of Allergic Diseases Prevalence and risk factors for asthma in Poland: results from the PMSEAD study. J Investig Allergol Clin Immunol. 2007;17(6):367-74.
15.Kowalski M.L., Jędrzejczak M., Cirlić M. Efektywność leczenia astmy oskrzelowej w Polsce w ocenie pacjentów – wyniki badania AIRCEE (Asthma Insights & Reality in Central and Eastern Europe), Alergia Astma Immunologia 2004; 9 (4): 187-195.
16.„Metodyka pomiaru kosztów pośrednich w polskim systemie ochrony zdrowia” Program EY Sprawne Państwo Warszawa 2013.
r